Kronik bir hastalık olan Behçet hastalığı aynı zamanda Behçet sendromu olarak da adlandırılır. Behçet hastalığı durumunda, vücudun farklı noktalarında kan damarlarında iltihaplanma yaşanır. Bu hastalık nadir görülen bir hastalıktır. Hastalık ismini Hulusi Behçet’ten almaktadır. Hulusi Behçet, Türk bir dermatolog ve bilim insanıdır. Hastalık üzerine yaptığı çalışmalar sebebiyle ismi bu sendroma verilmiştir. Uluslararası literatürde ise hastalığın adı Morbus Behçet olarak geçmektedir. Bu yazımızda sizler için nadiren görülen bu hastalık hakkında birçok bilgiyi bir araya getirdik. Yazı boyunca Behçet hastalığı nedir, neden olur, belirti ve semptomları nelerdir, tanı ve teşhis yolları nelerdir gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
Behçet hastalığı nedenleri nelerdir?
Behçet hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Fakat genel olarak Ortadoğu ve Asya bölgelerinde yaygın olarak gözlemlenmektedir. Bu sebeple bilim insanları hastalığın kısmen genetik kısmen de çevresel faktörler tarafından tetiklendiğini düşünüyor. Genel kanıya göre Behçet hastalığının sebebi, vücudun bağışıklık sisteminde bir bozukluk meydana gelmesi ve bunun sonucunda enfeksiyona karşı tepki ve belirti göstermesidir. Bu hastalığın semptomları genellikle kan damarlarında yaşanan iltihaplanmalara bağlanmaktadır. Vücut içinde bulunan tüm arter ve damarlar eşit derecede risk altındadır. Yapılan araştırmalarda Behçet hastalığı ve genler arasında bir ilişki gözlemlenmiştir. Bu araştırmalara göre bazı bireylerin genleri, Behçet hastalığına karşı duyarlı olabilmekte ve bu nedenle virüslerin veya bakterilerin bu genleri tetiklemesi sonucu hastalık ortaya çıkabilmektedir. Behçet hastalığında coğrafya önemli bir faktördür. Bu hastalık Çin, İran, Japonya, İsrail ve Türkiye’de, diğer ülkelere oranla daha sık görülür. Bu sebeple hastalığın halk arasındaki bir diğer ismi İpek Yolu hastalığıdır.
Behçet hastalığının belirti ve semptomları nelerdir?
Behçet hastalığının birden fazla belirti ve semptomu bulunmaktadır. Bu belirti ve semptomlar genellikle birbirleri ile ilişkisiz görünürler. Aynı zamanda hastalığın boyutu ve etkisi de kişiden kişiye değişebilmektedir. Behçet hastalığının en çok etkilediği bölge ağız bölgesidir. Ağız çevresinde ve içinde çıkan ağrılı yaralar, önemli birer belirtidir. Bazı durumlarda ağrı yapan kabarık lezyonlar zaman içinde ülsere dönüşebilmektedir. Ayrıca bu hastalığa yakalanan kişilerin vücutlarında sivilce benzeri yaralar oluşabilmektedir. Bazı bireylerde ise hastalık özellikle alt bacaklarda ve vücudun geri kalanında kızarıklık, kabarmış ve hassas nodüller olarak gözlemlenebilir. Üreme organlarında görülen kırmızı ve açık yaralar, Behçet hastalığının bir diğer belirti ve semptomudur. Ağrılı olabilen bu yaralar iyileşmenin ardından iz bırakabilmektedirler. Behçet hastalığının etkilediği bir diğer alan ise gözlerdir. Bu hastalığın görüldüğü kişilerde gözlerde iltihaplanma yaygındır. Bu iltihaplanma gözdeki uvea tabakasında gerçekleşir. Bir diğer ismi ise üveit’dir. Bu durumun yaşanması halinde gözlerde kızarıklık, bulanık görme ve ağrı semptomları oluşur. Behçet hastalığı durumunda bu rahatsızlıklar ve semptomları belli bir süre içinde şiddetlenebilir ve ardından yatışabilir. Eğer gözlerde yaşanan bu iltihaplanma ciddiye alınmazsa ve uzman doktora başvurulmazsa, zaman içerisinde görmede azalma hatta körlük yaşanabilir. Eğer gözünüzde Behçet hastalığının herhangi bir belirti veya semptomu fark ederseniz, düzenli olarak göz doktoruna gitmeli ve gerekli kontrolleri gerçekleştirmelisiniz. Doğru tedavi yöntemleri ile hastalığın ilerlemesi ve komplikasyonlara yol açması engellenebilir. Behçet hastalığının diğer belirti ve semptomları arasında eklem şişmesi ve ağrıları yer almaktadır. Bu durumun gözlendiği yerler ayak bilekleri, dirsekler ya da kol bilekleridir. 1 ile 3 hafta arasında etkisini devam ettiren belirti ve semptomlar bazen kendiliğinden iyileşirler. Behçet hastalığının sindirim sistemi üzerinde de bir etkisi bulunmaktadır. Hastalık karına ağrısına, ishale ve kanamaya sebep olabilmektedir. Durum, yukarıda sıraladığımız her durumdan daha ciddi sonuçlanabilir. Bazı hastalarda beyin ve sinir sisteminde iltihaplanma yaşanabilmektedir. Bu iltihaplanma sonucunda ateş, baş ağrısı, baş dönmesi, denge kaybı ya da felç yaşanabilir. Yukarıda sıraladığımız belirti veya semptomlardan herhangi birinin fark edilmesi durumunda kişi derhal uzman doktora başvurmalıdır.
Behçet hastalığı nasıl teşhis edilir?
Ne yazık ki Behçet hastalığını teşhis etmek için geliştirilmiş ya da başvurulabilen herhangi bir test bulunmamaktadır. Kişi, uzman doktora başvurduğunda muayene yapılır, belirti ve semptomlar anlatılır ve doktor buna göre bir tanı koyar. Behçet hastalığına sahip bireylerde en sık görülen semptom ağızda oluşan yaralar olduğu için, hastalığın teşhisinde oldukça önemlidirler. Eğer hastanın ağzında 1 yıl içerisinde minimum üç kere yara oluşmuş ise, Behçet hastalığı için bu önemli bir işarettir. Fakat buna ek olarak en az iki işaret daha gerekmektedir. Ağızdaki yaralara ek olarak cinsel organlarda tekrarlayan yaralar varsa ve göz iltihabı ya da deri yaraları mevcutsa, kişiye Behçet hastalığı teşhisi konulabilir. Bunların varlığı durumunda doktor bir kan testi yapar ve diğer hastalık ihtimallerini gözden geçirir. Eğer başka bir hastalık bulunmazsa, Behçet hastalığı olasılığı iyice artar. Tek başına Behçet hastalığını teşhis etmese bile Paterji testi oldukça önemli bir testtir. Paterji testinde deri altına bir iğne sokulur ve iğnenin sokulduğu bölge iki gün sonra incelenir. İğnenin sokulduğu noktada küçük ve kırmızı bir yumrunun oluşması durumunda, kişinin bağışıklığının aşırı tepki verebildiği gözlemlenmiş olur. Tüm işaretler uzman doktor tarafından bir araya getirilir ve kişinin Behçet hastası olup olmadığı anlaşılır.
Behçet hastalığı nasıl tedavi edilir?
Behçet hastalığının tedavisi kişiden kişiye değişebilmektedir. Tedavi yöntemi, hastanın şikayetlerine bağlıdır. Tedavi yönteminin içeriği yaşam tarzında gidilecek değişiklikler olabileceği gibi ilaç kullanımını da içerebilir. Özellikle ilaç tedavisi, hastalığın şiddeti ve gözlemlendiği bölge ile yakından alakalıdır. Hastalık sonucu oluşan yaralar ağız içinde ise, hastalara genellikle kortizonlu spreyler ve solüsyonlar önerilir. Hastalık genital bölgede gözlemleniyorsa, yine kortizonlu solüsyonlar ve kremler önerilir. Behçet hastalığının teşhisi bir kere konduktan sonra, kişiler düzenli olarak doktor ile görüşmeli ve hastalığı takip etmelidir. Tedavi sürecini asla aksatmamak oldukça önemlidir. Aksi halde Behçet hastalığı, körlüğe kadar gidebilmektedir.
Behçet hastalığı için hangi bölüme başvurulur?
Yukarıda bahsedilen belirti ve semptomlardan herhangi birinin gözlemlenmesi durumunda hastanelerin romatoloji bölümlerinden randevu alabilirsiniz.
Yazının kaynakları
https://www.nhs.uk/conditions/behcets-disease/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12980-behcets-disease
