Geniz akıntısı olarak da bildiğimiz postnazal akıntı,  yaş, cinsiyet ve coğrafya fark etmeksizin herkesin yaşayabildiği bir durumdur. Diğer hastalıklarla kıyaslandığında kulağa çok can sıkıcı gelmese de, hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Birkaç gün, hafta hatta ay boyu (kronik geniz akıntısı) sürebilen bu durumun birçok farklı semptomu ve çözümü vardır. Bu yazımızda sizleri, geniz akıntısı ve olası çözümleri ile ilgili bilgilendireceğiz. 

Geniz akıntısı nedir?

Geniz akıntısı, burun ve boğaz bezlerinin salgıladığı fazla veya yoğun mukusla bağlantılıdır. Mukus, burun, boğaz ve sinüsler tarafından üretilir ve solunum yolunun kurumasını engelleyen bir sıvıdır. Normal düzeyde salgılanan mukus, bireylerin sağlığı için hayati öneme sahiptir. . Bu mukus sayesinde, insan vücudu mikrop ve polenler gibi yabancı maddelerden korunmuş olur. Fakat bu mukusun aşırı veya normalden yoğun salgılanması, geniz akıntısı dediğimiz soruna sebep olur.

Geniz akıntısı neden olur?  Geniz akıntısının sebepleri nelerdir?

Daha önce de belirttiğimiz üzere, geniz akıntısının ana sebebi, mukusun yoğun veya aşırı salgılanmasıdır. Mukus yoğunluğu, içerdiği maddelerle yakından ilişkilidir. Mukus, müsin denilen proteinlerden ve sudan oluşur. Bu ikisi dışında, hücre atıkları da mukusta bulunur. Su, mukus içindeki en yüksek oranlı içeriktir. İçindeki su oranı azaldığı takdirde, üretilen mukus çok daha yoğun bir kıvama sahip olur. Mukusun akışkanlığında bir değişiklik olmasa da fazla salgılanması geniz akıntısının bir diğer sebebidir. Bu iki durumdan biri veya ikisi yaşandığında, kişi bu mukusun boğazının arkasından damladığını hissedebilir. Asıl sorun, bu yoğun veya aşırı mukusun boğaz tarafından temizlenememesidir. Geniz akıntısının birden fazla nedeni olabilir. Bunlardan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Soğuk algınlığı/grip
• Alerji
• Sinüzit
• Uzun süreli soğuk veya sıcak havaya maruz kalma
• Hızlı hava değişimi
• Gebelik
• Bazı ilaçlar
• Nazal septum eğriliği
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
• Solunum yolunu etkileyen bakteri ve virüs kaynaklı enfeksiyonlar
• Gastrik reflü

Geniz akıntısının bulguları ve semptomları nelerdir?

Geniz akıntısının birbirinden farklı bulgu ve semptomları vardır. Aşağıda belirtilen semptomlar sayesinde geniz akıntısı fark edilebilir. Bunlar, aynı zamanda geniz akıntısının sebep olacağı sorunlar kategorisine de dahil edilebilir. 

• Boğaz ağrısı
• Mideye inen fazla veya yoğun mukus sebebiyle oluşan mide bulantısı
• Özellikle akşamları yoğunlaşan sürekli öksürük
• Sürekli boğaz temizleme isteği
• Boğaza mukus aktığı hissi
• Ağız kokusu

Geniz akıntısının sebep olabileceği sıkıntılar nelerdir?

Yukarıda belirtilen semptomlar, semptom olmanın yanında geniz akıntısının neden olacağı sorunlar olarak da düşünülebilir. Yukarıdakilere ek olarak dört farklı sorun aşağıda belirtildiği gibidir:

• Sinüzit
• Kulak enfeksiyonu
• Ateş
• Hırıltı

Yukarıda sıralanan maddeler birer semptom olabilecekleri gibi geniz akıntısının sebebiyet verdiği önemli sorunlar olarak da ele alınabilirler. Sinüslerin fazla veya yoğun mukus tarafından tıkanması sinüs enfeksiyonuna (sinüzit) sebep olabilir. Aynı zamanda bu fazla veya yoğun mukus, Östaki borusunu tıkadığı takdirde kulak enfeksiyonu oluşturur. Bunlarla beraber ateş ve hırıltı da olduğunda, artık doktora gitme zamanı geldi demektir.

Ne zaman doktorla görüşmelisiniz?

Aşağıdakilerin herhangi birinin varlığı durumunda bir doktorlar görüşmelisiniz.

• Geniz akıntınız 10 günden fazla sürdüyse
• Yüksek ateş eşlik ediyorsa
• Geniz ya da burun akıntınız sarı yeşil renkteyse ve aynı zamanda yüzünüzde (sinüslerde) ağrı varsa
• Geniz akıntınız kötü kokuluysa
• Nefes almada güçlük çekiyorsanız

Geniz akıntısına hangi bölüm bakar?

Geniz akıntısı için aile hekimi ya da kulak-burun-boğaz doktorundan randevu almalısınız.

Geniz akıntısına nasıl teşhis konur?

Doktorla görüşme sırasında şikayetler belirtilip, sorulan sorulara açıkça cevap verilmelidir. Bu yapıldığı takdirde, uzman hekim durum hakkında etraflıca bir bilgi edinebilir. İkinci aşamada, hekim belli cihazlarla kulak, burun ve boğaz muayenelerini yapar. Bu şekilde ilk aşamada elde ettiği bilgilerle ikinci aşamada elde ettiklerini birleştirip, büyük resmi görebilir. Gerektiği takdirde nazal endoskopi ya da bilgisayarlı tomografi gibi ek tetkikler isteyebilir. Hastanın öyküsüne göre alerji testi ya da daha ileri testler gerekli görülebilir. 

Geniz akıntısı nasıl tedavi edilir?

Geniz akıntısının sebebine göre birden farklı tedavi yöntemi mevcuttur. Çoğu hasta ilk adım olarak ev ilaçları veya nazal spreyler kullanarak geniz akıntısını sonlandırmaya çalışır. Tavuk çorbası halk arasında sıkça başvurulan bir tedavi yöntemidir. Ancak aslında tavuk çorbası geniz akıntısını tedavi etmez. Etkili olarak görülmesinin nedeni sıcaklığı ve buharı nedeniyle burun ve boğazı bir miktar açması,  o bölgedeki yoğun akıntıyı (mukus) inceltmesidir. Yani sıcak herhangi bir sıvı da aynı işi yapabilir.  Eğer geniz akıntısı bakteriyel kaynaklıysa, doktor hastasına antibiyotik tedavisi başlayabilir. Sebep viral enfeksiyona bağlıysa, çözüm antibiyotik değildir. Bulguları hafifletecek ilaçlar ya da yaklaşımlar ve istirahat önerilir. Alerji kaynaklı geniz akıntısı tedavisi, kesinlikle doktor gözetiminde olmalıdır. Bu tedavilerde antihistaminik veya steroid türü ilaçlar kullanılmaktadır.  Doğru tanıdan sonra uygun tedavi yaklaşımıyla geniz akıntısı tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır.

Geniz akıntısı nasıl önlenir?

Geniz akıntısını önlemek için genellikle geniz akıntısının nedenini bulmak gereklidir. Örneğin geniz akıntısının sebebi alerjiyse, düzenli bir alerji ilacı kullanımı geniz akıntısını önleyebilir. Yaşanılan yerin temiz ve tozsuz tutulması bir diğer yöntemdir. Düzenli temizliğin yanında, ısıtma, havalandırma ve klima sistemlerinde bulunan hava filtrelerinin düzenli olarak değiştirilmesi önemlidir.

Hamilelikte geniz akıntısı

Araştırmalara göre, hamilelik döneminde geniz akıntısı yaşamak oldukça sık rastlanan bir durumdur. Bu araştırmalara göre, gebelik sürecinde hormon dalgalanmalarının yanı sıra kan hacminde belli bir artış olur ve bu durum sonucunda burun yoluyla dışarı atılan mukus miktarında belli bir artış yaşanır. Üretilen fazla mukus sinüsleri tıkayıp sonrasında geniz akıntısına da yol açabilir. Bu durum ‘hamilelik riniti’ ya da ‘hamilelik nezlesi’ olarak da adlandırılmaktadır. Allerjenlerden mümkün olduğunca kaçınmak, hareketsiz kalmamak ve sağlıklı beslenmek gene öneriler arasındadır. Hamilelikte geniz akıntısı genellikle nazal tuzlu spreylerle tedavi edilir. Fakat bu hassas dönemde doktora başvurmanın en güvenilir yol olduğunu belirtmek isteriz.

Çocuklarda geniz akıntısı

Geniz akıntısı yaş fark etmeksizin tüm bireylerde görülebilir bir rahatsızlıktır. Her ne kadar yetişkin bireyler ve çocuklar arasında fizyolojik anlamda farklar olsa da geniz akıntısı çocuklar arasında da yaygın bir rahatsızlıktır. Bu farkların başında, çocuklarda henüz tam olarak gelişmemiş olan sinüsler gelir. Sinüs bazlı bir geniz akıntısı her çocuk için olasıdır. Bunun dışında alerji kaynaklı geniz akıntısı bir diğer yaygın sebeptir. Geniz akıntısının bir diğer sonucu inatçı öksürüktür. Yazımızda bahsettiğimiz çoğu semptom ve geniz akıntısının sebep olduğu rahatsızlıklar çocuklarda da görülebilir.

Yazının referansları

https://www.healthline.com/health/home-remedies-for-post-nasal-drip#alongside-other-symptoms

https://www.medicalnewstoday.com/articles/319636#otc-treatments

https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/treatments-for-post-nasal-drip

https://www.enthealth.org/conditions/post-nasal-drip/

https://www.medicalpark.com.tr/geniz-akintisi/hg-2386

https://coastalearnoseandthroat.com/services/pediatric-ear-nose-and-throat/ped-post-nasal-drip/

https://coastalearnoseandthroat.com/services/pediatric-ear-nose-and-throat/ped-post-nasal-drip/