Laparoskopi nedir?

Laparoskopi, cerrahların cilt üzerinde büyük kesiler yapmadan karın boşluğuna ve pelvise erişmesini sağlayan bir cerrahi tekniktir. Halk arasında minimal invaziv cerrahi veya anahtar deliği tekniği olarak da adlandırılan laparoskopi, laparoskop adı verilen cihazlar yardımıyla yapılır. Laparoskop, ucunda yüksek çözünürlüklü bir kamera bulunan ışıklı ince bir tüptür ve karın veya pelvisin içinin kolayca görüntülenmesini sağlamaktadır. Bu aletler sayesinde elde edilen görseller bir monitöre yansıtılır ve cerrah bu monitörden takip ederek işlemleri gerçekleştirebilir. Vücudun görülmesini sağlayan laparoskopa ek olarak, belirtilen operasyonlar karın içinde birkaç tüp benzeri cihaz yardımıyla yapılabilmektedir. Normal şartlarda açık ameliyat yönteminde karın içini net görebilmek için büyük bir kesi gerekir fakat laparoskopi tekniğinde sadece 1-1,5 cm'lik kesilere ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca bu teknikte komplikasyon riski, iyileşme süresi ve ameliyat sonrası iz oluşumu açısından da büyük avantajlar sağlamaktadır. Daha önce sadece safra kesesi ameliyatları ve kadın doğum ameliyatlarında tercih edilen bu yöntem, günümüzde karaciğer, bağırsaklar ve daha birçok organın teşhis ve tedavisinde tercih edilmektedir.

Laparoskopi neden yapılır?

Laparoskopi tekniği sıklıkla karın veya pelviste gelişen farklı ve birden fazla hastalığın tanı ve tedavisinde kullanılmaktadır. Özellikle kadın hastalıkları, üroloji ve gastroenteroloji birimleri laparoskopi tekniğine oldukça sık başvurmaktadır. Fakat bu tekniğin tek kullanım alanı bunlar değildir. Tedavi yöntemi olmanın yanı sıra, laparoskopi bir tanı yöntemi olarak da kullanılmaktadır. Ultrason, rezonans (MR), bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri pelvis ve karın boşluğu hastalıkları ile ilgili çalışmaların çoğu için yeterlidir. Ancak bazı durumlarda tanıyı doğrulamanın tek yolu laparoskopidir. Pelvik inflamatuar hastalık, endometriozis, ekstrauterin gebelik, yumurtalık kistleri, inmemiş testis, miyomlar ve açıklanamayan kadın kısırlığı, karın ağrısı gibi durumlarda da tanısal laparoskopi gerekebilir. ayrıca pankreas, karaciğer, yumurtalıklar, ana safra kanalı ve safra kesesi ile ilgili kanserlerin tanısında laparoskopi tekniği sıklıkla kullanılmaktadır. Laparoskopik operasyonların yaygın olarak tercih edildiği bazı durumları sizler için aşağıda sıraladık.

• Hastalıklı bir organı çıkarma
• Safra kesesi operasyonları
• Kistleri çıkarma
• Hasarlı organı çıkarma
• Miyomları çıkarma
• Apandisit çıkarma
• Fıtık tedavisi
• Mide ülseri tedavisi Pelvik hastalık tedavsi
• Doku örneği alımı
• Rahim alınması

Laparoskopi nasıl yapılır?

Laparoskopi genel anestezi altında yapılan bir ameliyat türüdür. Ameliyat öncesi hastaların anesteziye uygunluğu değerlendirilir. Bu tekniğin güvenilir sonuçlar üretebilmesi için hasta ameliyattan 12 saat önce yeme ve içmeyi bırakması gerekmektedir. Ayrıca küçük bir dipnot olarak eklemeliyiz ki kan sulandırıcı kullanan kişilerin operasyondan birkaç gün önce bu ilaçları kullanmamaları istenir. Ameliyatın başladığında ilk iş olarak karın duvarında cerrah tarafından bir veya daha fazla delik açılır. Bu deliklerden laparoskop, karnı karbondioksitle şişirecek tüp ve küçük cerrahi aletler sokulur. Laparoskopik operasyonlarda daha iyi bir görüş ve hareket alanı elde etmek için karın CO2 gazı kullanılarak şişirilir. Daha sonra kesilerden yerleştirilen aletler yardımıyla gerekli tetkikler ve tedaviler yapılır. Operasyon tamamlandığında karın içindeki CO2 gazı atılır, aletler çıkarılır, kesiler dikilir ve pansuman tamamlanır. Tanı amaçlı uygulanan laparoskopik cerrahide işlem süresi genellikle 30-60 dakika aralığındadır. Terapötik laparoskopide ise yapılacak uygulamalara göre operasyonun süresi de değişmektedir. Hastalığın ve ameliyatın durumuna göre hastalar genellikle aynı gün veya ertesi gün taburcu edilir. Laparoskopik cerrahi minimal invaziv (daha az zararlı) bir operasyon olabileceğinden komplikasyon riski açık operasyonlara göre çok daha düşüktür. Ancak ameliyat sonrasında tüm bu işlem cerrahi bir müdahale olduğu için enfeksiyon, kesi çevresinde kanama ve morarma, anesteziye bağlı bulantı ve kusma gibi komplikasyonlar nadir de olsa görülebilmektedir. Bu gibi ihtimallerin varlığıı nedeniyle hastalar genellikle yirmi dört saat müşahede altında tutulmaktadır. Enfeksiyon riskine karşı bazı hastalarda antibiyotik tedavisi de tercih edilebilir.

Laparoskopi sonrası iyileşme süreci nasıldır?
Laparoskopik cerrahide iyileşme süresi klasik cerrahi tekniğe göre çok daha kısadır. Hastalar genel anesteziye bağlı olarak ilk saatlerde bulantı, kusma ve halsizlik gibi semptomlar yaşayabilir. Bu nedenle genellikle birkaç saat hemşire gözetimi olmaktadır. Hastaneden ayrılmadan önce hastaya kullanılması gereken ilaçlar, kaçınılması gereken hareketler ve diğer hususlar hakkında gerekli bilgiler verilir. Günümüzde laparoskopi sırasında açılan kesilerin dikişlerinde genellikle kendiliğinden eriyen dikiş ipleri kullanılmaktadır. Bu şekilde yapılmayan dikişler için ameliyattan belli bir süre sonra dikişlerin alınması için görüşme yapılır. Ameliyattan sonraki ilk günlerde farenjit görülebilir. Bunun nedeni genellikle genel anestezi sırasında kullanılan solunum tüpünün boğazı tahriş etmesidir. Bunun dışında kesilerin olduğu bölgelerde ağrı ve rahatsızlık da hissedilebilir. Bu olasılıklardan dolayı ağrı kesicilere başvurulmaktadır. Laparoskopik cerrahi sonrası yara çevresinde ateş, şiddetli karın ağrısı ve kusma, anormal akıntı, kaşıntı, şişlik ve akıntı gibi sorunları olan hastalar en kısa sürede yardım almalıdır. Ameliyat sırasında karnı şişirmek için kullanılan gazın bir kısmı karında kalabildiği için gaz ağrıları ve karın krampları sıklıkla görülmektedir. Bu rahatsızlıklar, gazın vücut tarafından emilip dışarı atılmasıyla birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir.

Hekimin verdiği tavsiyeler doğrultusunda dikişli bölgelere belli bir süre su değdirilmemeli ve bazı fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Laparoskopi işleminin amacına göre normal hayata dönüş süresi kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Tanısal laparoskopide hastalar 5-7 gün içerisinde normal hayatlarına dönebilmektedir. Apandisit veya basit yumurtalık kistlerinin alınması gibi küçük laparoskopi ameliyatlarında bu süreç üç hafta kadar sürebilir. Kanser tedavisine yönelik daha büyük ameliyatlarda normal hayata dönmek için 12 hafta kadar beklemek gerekecektir.

Laparoskopi için hangi bölümlere başvurulur?

Laparoskopi tekniği ile tedavi edilebilecek bir sağlık sorununuz varsa, doktorunuza danışarak hastalığınızın laparoskopik cerrahi ile tedaviye uygun olup olmadığı hakkında bilgi alırsınız. Laparoskopi yöntemi genellikle jinekoloji, gastroenteroloji, üroloji ve genel cerahi tarafında yapılmaktadır.

Yazının kaynakları

NHS (2021). Laparoscopy (keyhole surgery). Erişim tarihi Eylül 10, 2022.
Medlineplus (2021). Laparoscopy. Erişim tarihi Eylül 10, 2022.
Webmd (2021). What Is Laparoscopic Surgery? Erişim tarihi Eylül 10, 2022.