Mastit nedir?

Mastit, memede kızarıklık, şişlik, ağrı ve hassasiyete sebebiyet veren bir doku iltihabı türüdür. Genellikle emziren kadınlarda, doğumdan sonraki ilk 2 ay içinde gelişir. Doğumdan sonra emzirmeye bağlı gelişen mastite lohusalık (laktasyonel) denir. Mastit çok nadir olmasa da emzirmeyen kadın ve erkeklerde de görülebilmektedir. Buna genellikle lohusalık dışı (laktasyonel olmayan) mastit denir. Bu yazımızda sizler için seçtiğimiz mastit konusu hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. Yazımızın devamında mastit neden olur, belirti ve semptomları nelerdir, nasıl teşhis ve tedavi edilir gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Mastit neden olur?
Emziren kadınlarda ortaya çıkan mastit, süt kanalının tıkanması veya bakteriyel enfeksiyon nedeniyle oluşmaktadır. Enfeksiyon olmadan iltihaplanma görünümü genellikle memede süt birikmesinden kaynaklanır. Bebek emerken, meme ucunda travmaya (meme başı çatlakları) veya bebeğin ağzında bulunan bakterilerin dokuya girmesine neden olur. Böylece enfeksiyon oluşur. Bakterilerin neden olduğu enfeksiyonla savaşmak için vücut, meme dokusunun iltihaplanmasına neden olan çeşitli kimyasallar salgılar. Bu, memede ağrı ve yanma ile karakterize mastit ile sonuçlanır. Mastitin bunun dışında da nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenlerden bazılarını aşağıda bulabilirsiniz.

• Sigara içmek
• Kronik hastalıklar
• Meme implantı
• Emzirme döneminde anne sütünün düzenli olarak boşaltılmaması
• Dar giysiler veya sütyenler

Mastitin belirti ve semptomları nelerdir?
Emzirmeye yeni başlayan kadınların göğüslerinde hassasiyet hissetmeleri normaldir. Ancak emzirme sırasında ağrı ve yanma hissi oluşursa bu mastit belirtisi olabilir. Sizler için aşağıda mastitin en yaygın görülen belirtilerini bir araya getirdik.

• Meme şişmesi, kızarıklık, hassasiyet, ağrı, lekelenme
• Emzirirken yanma hissi
• Meme dokusunun sertleşmesi ve kaşınması
• Sert, ağrılı ve bir yumru gibi görünen apse
• Memenin belirli bir bölgesinde olağandışı sıcaklık
• Koltuk altlarında şişlik
• Yüksek ateş
• Yorgunluk

Mastit nasıl teşhis edilir?
Mastite dair herhangi bir belirti veya semptomun fark edilmesi durumunda kişiler uzman doktora başvurur. Bunun ardından  klinik muayene ve laboratuvar bulguları ile hastalık teşhis edilebilir. Doğru tedaviyi uygulayabilmek için doktor gerekli gördüğü tüm testleri yapacaktır. Bazı durumlarda mastit ve meme apsesi tanısı için klinik muayene yetersiz kalmaktadır. Ultrasonografi, tanıyı doğrulamak için hastaya zarar vermeyen (non-invaziv) ilk görüntüleme yöntemidir ve doktor klinik muayene sırasında şüpheli bir durumla karşılaşırsa biyopsi örneği de istenebilir. Patoloji sonuçlarına göre kesin tanı oluşturulur ve ideal tedaviye başlanır.

Mastit nasıl tedavi edilir?
Emziren kadınların mastit olması durumunda ilk tedavi yolu memede biriken sütün boşaltılmasıdır. Bunu sağlamanın en basit yolu bebeğin mastitli memeyi emmesini sağlamaktır. Emzirmeye devam edilmesi tedavide herhangi bir aksamaya neden olmaz. Sanılanın aksine, bebeğin iltihaplı memeden emmesi zararlı değildir. Bebeği beslemeden önce memeye sıcak kompres uygulamak ağrı ve yanma hissini azaltır. Su torbası yardımıyla kompres yapacağınız gibi ılık bir duş almak da ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Yirmi dört saat yeterli süt çıkışı sağlansa da belirtiler düzelmezse ve meme ucunda belirgin bir çatlak varsa antibiyotik tedavisine başlanır. Mastitin medikal tedavisi, semptomların hızla giderilmesini sağlar. Meme dokusundaki iltihap tedavi edilmezse apse gelişebilir. Bu durumda tedavi yöntemi olarak drenaja başvurulmaktadır. Tıbbi teknolojilerin gelişmesiyle birlikte açık drenaj yaklaşımı terk edilmiştir. Drenaj, apsenin bir enjektör yardımıyla boşaltılması işlemidir. Doktorunuz drenaj tedavisine ek olarak antibiyotik tedavisine başlayabilir. 72 saat ateşsiz kaldıktan sonra iltihap belirtileri gerilediğinde antibiyotik ihtiyacı ortadan kalkar. Tedaviye yanıt vermeyen mastit vakalarında inflamatuar karsinom şüphesi ortaya çıkar. İnflamatuar karsinomun semptomları mastit vakalarında görülenlere çok benzer. Antibiyotik ve drenaj tedavisine rağmen semptomlar düzelmezse cilt biyopsisi yapılır. Biyopsi, hasarlı doku örneğinin mikroskop altında incelenmesidir. İnflamatuar meme kanseri şüphesini ortadan kaldırmak için biyopsi de gerekli olabilir. Biyopsi, uygun koşullarda yapıldığında herhangi bir tehlike oluşturmaz.

Mastit nasıl önlenir?

Mastiti önlemenin birden fazla yolu bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını aşağıda sizler için bir araya getirdik.

• Meme başı hijyeni oldukça önemlidir. Her emzirmeden sonra temiz bir bezi ılık suya batırarak, emzirmeden hemen önce ve sonra meme uçlarının nazikçe temizlenmesi gerekir.
• Emzirmeden önce ve sonra memeye hafifçe masaj yapmak süt kanallarının açılmasına yardımcı olabilir.
• Doğumdan sonraki ilk aylarda meme ucu çatlakları nedeniyle enfeksiyon oluşması yaygındır. Meme ucu travması enfeksiyon oluşmadan önce tedavi edilmelidir.
• Bebekler emme dürtüsüyle doğsalar da ilk aylarda memeyi tam olarak kavramakta zorlanırlar. Meme ucu travmasının sebebi genellikle  bebeğin memeyi doğru bir şekilde kavrayamaması nedeniyle oluşur. Doğru emzirme pozisyonu mastit gelişme riskini azaltır. Doğru emzirme pozisyonlarını öğrenmek için hamileliğin son evrelerinde bir uzmandan yardım almak son derece önemlidir.
• Bebek sadece bir memeden emmemelidir. Her iki memeden de sık sık emmesi önemlidir.
• Bebek emmeyi reddederse memede biriken sütün elle veya pompa yardımıyla boşaltılması gerekir.
• Sigaradaki toksinler meme dokusuna zarar verir. Hasarlı dokular, enfeksiyona neden olan mikroorganizmalar için uygun ortamı yaratır. Sigarayı bırakmak mastit gelişme riskini önemli ölçüde azaltır.
• Memeyi tahriş eden kumaşlardan kaçınılmalıdır.
• Vücudun enfeksiyonla savaşabilmesi için yeterli miktarda su tüketilmesi sağlanmalıdır.
• Anne sütü üretimi emzirme sıklığına bağlı olarak artar veya azalır. Emzirme sürecini durdurmak aniden memede süt birikmesine neden olur. Bu nedenle bebek aniden sütten kesilmemeli ve bu nedenle emzirme süresi kademeli olarak kısaltılmalıdır.

Mastit için hangi bölüme başvurmak gerekir?

Mastitin belirti ve semptomlarının farkına varılması durumunda kişiler hastanelerin Genel Cerrahi bölümlerine başvurabilirler.

Yazının kaynakları

Mayo Clinic (2022). Mastitis. Erişim tarihi Eylül 17, 2022.
NHS (2019). Mastitis. Erişim tarihi Eylül 17, 2022.