Çağımızın en önemli hastalıklarından biri olan kanser konusunda kamuoyunun bilinçlenmesi, bireylerin kansere işaret edebilecek klinik bulgulara daha dikkatli yaklaşmalarını sağlamayı başlamıştır. Kadınlarda en sık görülen kanser türü olan meme kanserinin erken teşhisinde meme kitleleri büyük önem taşımaktadır. Meme içinde kitle önemli bir kanser bulgusu olabilse de, kanser dışında çoğunlukla iyi huylu meme hastalıklarını işaret etmektedir. Bu anlamda tüm kadınların meme içindeki kitle hakkında doğru ve yeterli bilgiye sahip olması gerekir.
Memede kitle nedir?
Meme dokusu, göğüs duvarına yapışık bağ ve yağ dokuları içinde yer alan süt bezleri ve bu bezlere ait kanal dokularından oluşan karmaşık bir yapıdır. Bu anlamda meme dokusunda hissedilecek herhangi bir kitle lezyonu, memeyi oluşturan bez, salgı kanalı, yağ ve bağ dokusu elemanlarından kaynaklanabilir. Meme dokusunun kadın cinsiyet hormonlarına karşı yüksek duyarlılığı sayesinde meme dokusu da kandaki hormon düzeylerindeki değişikliklere bağlı olarak değişebilmekte ve kitlesel lezyonlara neden olabilmektedir.
Memede kitle neden olur?
Memede hissedilen kitle lezyonları, farklı doku türlerinden kaynaklanan aşağıdaki sizler için bir araya getirdiğimiz rahatsızlıklardan birine işaret edebilir.
- Basit kistler özellikle iyi, hareketli, yumuşak dokulu kitlelerdir ve iyi huylu hastalıklara işaret ederler. Basit kistler, genel olarak meme dokusundaki bezlerin salgılarıyla tıka basa dolu, çeşitli boyutlarda gözlenecek olan içi sıvı dolu yapılardır.
- Süt kistleri basit kistlere benzer şekilde kadınlarda emzirme döneminde süt salgısı ile dolu kistik yapılardır.
- Fibrokistik hastalık durumunda, östrojen ve progesteron hormonlarına çok duyarlı olduğu için adet döngüsü sırasında hormon seviyelerine uygun olarak büyüyüp gelişen meme dokusu, özellikle hormonal dengesizliği olan kadınlarda düzensizlikler nedeniyle meme dokusu içinde bağ ve kist yapılarından oluşan iyi huylu kitle lezyonları ile sonuçlanabilir. Fibrokistik hastalık, genç kadınlarda meme kitle lezyonlarının en yaygın nedenlerinden biridir ve kansere dönüşmez.
- Fibroadenomlar, meme dokusunu oluşturan bağ dokusu elemanlarının iyi huylu ve organize kitle yapılarının bir sonucu olarak gelişirler. Fibroadenomlar 20 yaş civarında kadınlarda en sık görülen kitle lezyonlarından biridir. Nadiren kanser göstergesidirler. Genellikle düz, lastiksi, hareketli, sert lezyonlar olarak hissedilir.
- İntraduktal papillom, memedeki bezleri meme ucuna bağlayan kanalların epitel dokularında gelişen iyi huylu kitlelere denir. Tek bir salgı kanalı sırasında sıklıkla kanlı akıntı ve kitle olarak tanımlanan papillomlar iyi huyludur ve nadiren kanserlidir.
- Meme dokusuna gelen fiziksel travmalar meme içindeki yağ dokusuna zarar vererek bağ dokusu elementlerinden zengin düzensiz iyileşme alanlarına yol açar. Bu, yağ dokusunda kitle olarak hissedilen lezyonlarla sonuçlanır. Yağ nekrozları tamamen iyi huylu lezyonlar olmalarına rağmen kitle isterler.
- Sınırları düzensiz, büyümeye meyilli, sert kıvamlı ve hareketsiz hissedilen kitleler, meme kanseri açısından değerlendirilmesi gereken lezyonlardır. Meme tümörleri sıklıkla erken dönemde kanser öncesi lezyonlar olarak tanınır ve bu dönemde tedavi çok etkilidir. İlerleyen dönemlerde kitle büyük boyutlara ulaşır ve meme çevresindeki lenf bezlerine veya damar yapılarına yayılabilir. Kitleye bağlı olarak memede şekil bozukluğu, meme başının yer değiştirmesi, ciltte bozulma veya meme ucunda kaşıntılı kızarıklık gibi ek şikayetler gelişebilir
- Apse durumu özellikle emzirme dönemindeki kadınlarda gözlenir. Emziren kadınlarda meme iltihaplanmasını takiben mastitis gelişebilir. Apse meme dokusuna hapsolduğunda hassasiyet ve ağrı oluşur.
Memede kitle belirti ve semptomları nelerdir?
Kadınların özellikle ergenlik sonrası dönemde meme kanserini erken teşhis edebilmeleri için düzenli olarak kendilerini muayene etmeleri çok önemlidir. 40 yaşından sonra yılda bir kez mamografi çektirilerek taramaya devam edilmelidir. Bu açıdan muayene sırasında fark edilen bazı belirtiler kanser açısından da değerli olabilir. Aşağıdaki belirti ve semptomların varlığında hissedilen kitle lezyonlarının uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi önerilir.
- Meme şekli, rengi ve cilt yapısında değişikliğe neden olan kitleler
- Meme ucunda çıkık, şekil değişikliği veya kanlı akıntıya neden olan kitleler
- Meme şeklinde ve boyutunda değişim oluşması
- Adet sonrası gerilemeyen kitleler
- Düzensiz sınırlı, sıkı, hareketsiz kitleler
- Yeni fark edilen kitleler
Memede kitle nasıl tedavi edilir?
Memede fark edilen tüm kitle lezyonlarında tedavi ile müdahale etmek gerekli değildir. Bu anlamda hangi lezyonların tedavi edileceği ve nasıl tedavi edileceği detaylı muayene sonrası konulan tanıya göre değişmektedir. Basit kistler veya fibrokistik hastalık gibi iyi huylu rahatsızlıklarda hastanın günlük hayatını etkileyecek durumda ise uygun lezyonlara müdahale edilir. Büyük, rahatsız edici kistler genellikle bir iğne ile aspire edilir veya cerrahi olarak çıkarılır. Kansere dönüşmesi muhtemel lezyonlarda, kitlenin büyüklüğüne ve klinik duruma bağlı olarak kitle lezyonu veya tüm memenin alınması düşünülebilir. Kanser olarak değerlendirilen kitlelerde kitlenin klinik durumu, büyüklüğü, yayılıp yayılmadığı gibi farklı kriterlere göre hastaya bazı tedaviler uygulanır. Bunları aşağıda bulabilirsiniz.
Lumpektomi: Yalnızca kitlenin ve çevre dokuların çıkarılmasıdır.
Mastektomi: Memenin tamamen alınması, meme başı genellikle hastanın ve doktorun kararına bağlı olarak meme koruyucu cerrahi ile korunması veya tamamen çıkarılmasıdır.
Lenf düğümlerinin çıkarılması
Radyoterapi: Meme koruyucu cerrahi geçiren kadınlarda tedaviye radyasyon tedavisinin eklenmesi gerekebilir.
Kemoterapi: Hormon bazlı, biyolojik ajan bazlı veya kimyasal bazlı genellikle kitlenin özelliklerine göre verilir.
Memede kitle durumunda hangi bölüme başvurulur?
Memede kitle şüphesi durumunda Genel Cerrahi Bölümü'ne başvurulmalıdır.
Referanslar
NHS (2020). Breast lumps. Erişim tarihi Eylül 26, 2022.
Mayo Clinic (2022). Suspicious breast lumps. Erişim tarihi Eylül 26, 2022.
