Sedimantasyon nedir?

Çökelme olarak da bilinen sedimantasyon, vücuttaki enfeksiyon miktarını ölçen bir testtir. Sedimantasyon testi aynı zamanda sedimantasyon hız testi olarak da bilinir. İnsan vücudu birçok hastalığa ve bunların etkilerine açıktır. Bazı hastalıklar bireylerin vücudunda belirtiler gösterir. Bunlardan biri de vücuttaki enfeksiyon miktarının artmasıdır. Enfeksiyon miktarındaki artış, kişinin bir hastalığı olduğunu gösterir. Sedimantasyon testi tek başına tanı koymayı sağlamasa da hastalığın ilerlemesini teşhis etmeye ve sonraki izleme sürecine yardımcı olur. Bu yazımızda sedimantasyon testi nasıl yapılır, ideal değerleri nelerdir, yüksekliği ve düşüklüğü ne anlama gelir gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Sedimantasyon testi nasıl yapılır?

Sedimantasyon testinde vücuttan kan örneği alınır. Kan örneği genllikle kişinin kolundan alınır. Bu testi yaptırmadan önce ilgili doktor veyahut hemşire, damarların daha belirgin görünmesi için kolun üst kısmını bant ile sıkar. Damarlar şişip belirgin hale gelince kan alınacak bölge sterilize edilir ve damara bir iğne yerleştirilir. İğne sayesinde akan kan bir tüpte toplanır ve test başlatılır. Test süresince kırmızı kan hücrelerinin tüpün dibine düşme hızı ölçülür. Kanda bulunan enfeksiyon sebebiyle hücreler kümelenir ve diğer hücrelerden daha yoğun oldukları için daha hızlı dibe çökerler. Test sayesinde bu hücrelerin bir saat içinde indiği mesafe ölçülür ve test sonlanır. Testin sonucunda vücutta herhangi bir iltihap olduğu gözlenirse, uzman hekim tanı koyabilmek için ek testler ister. Bunun sebebi sedimantasyon testinin iltihabın yerini ve sebebini tespit edememesidir. Tanı koymak adına C- reaktif proteininin değerini ölçmek için test yapar. Görüntüleme yöntemleri ve biyopsiye başvurabilir.

İdeal sedimantasyon değerleri kaçtır?

İdeal sedimantasyon değeri yaş ve cinsiyete göre değişmektedir. Normal sedimantasyon değeri erkeklerde 0 ile 22 mm/saat, kadınlarda ise 0 ile 29 mm/saattir. Aşağıda yaşa ve cinsiyete göre değişen ideal sedimantasyon değerlerini bulabilirsiniz.

• 50 yaşından küçük erkekler: 0 ile 15 mm/saat
• 50 yaşından büyük erkekler: 0 ile 20 mm/saat
• 50 yaşından küçük kadınlar: 0 ile 20 mm/saat
• 50 yaşından büyük kadınlar: 0 ile 30 mm/saat
• Yeni doğanlar: 0 ile 2mm/saat
• Çocuklar: 0 ile 10 mm/saat
• Gebeler: 4 ile 57 mm/saat

 Sedimantasyon değerini yüksek gösteren diğer faktörler nelerdir?

Sedimantasyon testi sonucunda hücrelerin dibe çökme hızı yüksekse, vücutta iltihaba sebep olan bir hastalık bulunabilir. Fakat bazı durumlarda diğer etkenlerde kan yapısında değişiklik meydana getirir ve çökme hızını etkiler. Bu durumlardan bazılarını aşağıda sizler için bir araya getirdik.

• Obezite
• Anemi
• Oto-immün hastalıklar
• Hamilelik
• Böbrek rahatsızlıkları
• Bazı ilaçlar

Sedimantasyon testi neden istenir?

Rahatsızlığınız sebebiyle hastaneye gittiğinizde, uzman hekim öncelikle belirti ve semptomları anlamaya yönelik sorular sorar ve ardından muayenesini gerçekleştirir. Eğer bazı belirti ve semptomlardan şüphelenirse, sedimantasyon testi isteyebilir. Şüphelendiği belirti ve semptomlardan bazılarını aşağıda sizler için sıraladık.

• Baş ağrısı
• Sert ve şişmiş, ağrılı eklemler
• Omuz, boyun ya da pelviste ağrı
• İştahsızlık
• İstemeden verilen kilo
• Fazla kilo kaybı
• Dışkıda kan gözlemleme
• Sindirim sorunları

Sedimantasyon yüksekliği nedir?

Sedimantasyon değeri bazı durumlarda yükselmektedir. Yükselişin arkasındaki sebep, vücudun hastalıklar karşısında tepki olarak protein yapıları oluşturmasıdır. Bu protein yapıları karaciğer ve bağışıklık sistemi hücreleri tarafından oluşturulurlar. Proteinler oluştuktan sonra kırmızı kan hücreleri ile birleşir. Bunun sonucunda bu hücrelerin kütle ve ağırlıklarında bir artış meydana gelir. Sedimantasyon testi yapıldığında, ağırlaşan bu hücreler hızla dibe çökerler. Test, hücrelerin saatteki çöküş hızını hesaplar ve inflamasyon boyutu hakkında hekimi bilgilendirir. Bu duruma sebep olan bazı hastalıklar vardır. Sizler için bunlardan bazılarını aşağıda sıraladık.

• Lupus
• Sedef
• Akdeniz ateşli hastalığı
• Ankilozan spondilit
• Çölyak
• Multiple skleroz
• Romatoid artrit
• Sinüzit
• Astım
• Tüberküloz
• Akciğer kanseri
• Östrojen, testosteron ve androjen içeren ilaçlar
• Kortizon
• Doğum kontrol ilaçları
• Hipertansiyon ilaçları
• Yaşlılık
• Hamilelik
• Tümörler

Sedimantasyon yüksekliği nasıl düşürülür?

Sedimantasyon testinin ardından vücutta bir iltihaplanma gözlemlenirse, uzman hekim ekstra sedimantasyon testi dahil başka testler isteyebilir. Bunun ana sebebi sedimantasyon testinin yalnızca iltihabın varlığını işaret edebilmesidir. Bu test, iltihabın ne yerini ne de sebebini göstermez. Ek testlerin sonucunda tanısı konan hastalıklar için doğru tedavi yöntemi uygulanabilir. Aşağıda bu tedavilerden bazılarını sizler için sıraladık.

• Antiromatizmal ilaçlar: Non-steroidler. Örneğin ibuprofen ve naproksen
• Kortizon tedavisi: Kortikosteroidler
• Antibiyotik tedavisi: Antibiyotik tedavisi yalnızca iltihabın sebebi bir enfeksiyon olduğunda uygulanır. Bu antibiyotikler yalnızca doktor gözleminde kullanılmalıdır.
• Omega 3 ve Omega 6: Bazı durumlarda uzman hekim hastaya omega 3 ve omega 6 önerebilir. Omega 3 ve omega 6 balık yağlarındaki yağ asitler, vücuttaki iltihabı azaltır ve ağrıları dindirir.

Sedimantasyon düşüklüğü nedir?

Sedimantasyon yüksekliğinin aksine, düşüklüğü genellikle bir problem olarak görülmez. Sedimantasyon düşüklüğü, vücutta bulunan iltihaplı hastalığın iyileştiğini gösterir. Fakat bazı ender durumlarda hastalığın da habercisi olabilmektedir. Bu hastalıklardan bazılarını aşağıda bulabilirsiniz.

• Orak hücreli anemi
• Hemoglobinopatiler
• Anizositoz
• Diyabet
• Antipsikotil ilaçlar
• Kortizon kullanımı

Sedimantasyon düşüklüğünün belirti ve semptomları nelerdir?

Sedimantasyon düşüklüğünün belli belirti ve semptomları bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla eklem ağrıları, halsizlik, yorgunluk, iştah kaybı, kilo kaybı, baş dönmesi ve baş ağrısıdır.

Sedimantasyon testini hangi bölüm yapar?

Yukarıdaki belirti ve semptomlarda herhangi birinin fark edilmesi durumunda uzman hekim sedimantasyon testi isteyebilir. Sedimantasyon testini hematoloji bölümleri yapar.

Yazının kaynakları

https://medlineplus.gov/lab-tests/erythrocyte-sedimentation-rate-esr/

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/sed-rate/about/pac-20384797