Trigliserit

Trigliserit

Trigliserit nedir?

Kalp sağlığı ile ilişkili riskleri belirlemek için kan basıncı ve kolesterol seviyeleriyle bakılan bir diğer faktör de trigliserit seviyeleridir. Trigliseritlerin anlamına cevap arayanlar için en kısa tanım, kanda bulunan bir lipid (yağ) türüdür. Yiyeceklerle alınan ve hemen kullanılması gerekmeyen yağlar vücutta trigliserit olarak depolanır. Bu birikintiler yağ dokusunda bulunur. Öğün araları ve spor gibi uzun süreli açlık gerektiren aktivitelerde veya hormon üretimi gibi daha fazla enerjiye ihtiyaç duyulan zamanlarda trigliseritler kullanılır. Kan trigliserit seviyeleri, besinlerle vücuda emilen enerjinin, vücutta uzun süre harcanan enerjiyi aşması, özellikle karbonhidrat ve yağlardan zengin gıdaların sık tüketilmesi gibi nedenlerle yükselebilir. Bu durum aynı zamanda hipertrigliseridemi olarak da bilinmektedir. Kan lipidlerine bakmak için yapılan kan testlerinde total kolesterol, LDL, HDL, VLDL gibi lipidlere ek olarak trigliserit düzeylerine de bakılır. Daha doğru bir sonuç için kan örneğinizi almadan önce 12 saat aç kalmalısınız. Trigliserit sayısı kaç olmalı sorusunun cevabına geldiğimizde; sağlıklı bir yetişkinde olması gereken kan trigliserit düzeyi 150 mg/dL'nin altındadır. 150-199 mg/dL aralığındaki değerler sınırda, 200-499 mg/dL aralığındaki değerler yüksek trigliserit seviyelerini ve 500 mg/dL üzerindeki değerler çok yüksek trigliserit seviyelerini gösterir. Bu yazımızda trigliserit konusunu ele aldık. Okurlarımız, yazı boyunca trigliserit ve yükselmesi nedir, belirtileri nelerdir, nedenleri nelerdir, nasıl tedavi edilir, nasıl düşürülür ve hangi bölüme başvurulmalı gibi soruların cevaplarını bulabilirler. 

Trigliserit Yükselmesi Nedir?

150 mg/dL'nin üzerindeki kan trigliserit düzeyi, yüksek trigliserit (hipertrigliseridemi) olarak adlandırılır. Yüksek trigliserit seviyeleri, kalp hastalığı gelişimi için birinci derece bir risk faktörü olarak kabul edildiğinden dolayı kontrol altına alınmaları gerekir. Uzun bir süre boyunca yüksek trigliserit seviyeleri nedeniyle, arter duvarlarının sertleşmesi sorunu ortaya çıkar ve bu da ateroskleroz adı verilen hastalığa neden olur. Ateroskleroz; kronik kalp hastalığı, kalp krizi ve felçlerin önde gelen nedenlerinden biridir. Ayrıca yüksek trigliserit düzeylerinin pankreas enfeksiyonuna neden olmada etkili olabileceği bilinmektedir. Kan trigliserit düzeyi 150 ile 199 mg/dl arasında yani sınırdan yüksek olan hastalarda kısa süreli düzensiz beslenme sorununa bağlı olabilir. Bu durum sağlıklı beslenme ilkelerine bağlı kalınarak kolaylıkla çözülebilir. Ancak trigliserit seviyeleri diyet yapılmasına rağmen uzun süre normal seviyelere düşürülemezse, kalp hastalığının gelişmesini önlemek için ilaç tedavisine ihtiyaç duyulabilir.

Yüksek trigliserit belirtileri nelerdir?

Yüksek trigliseritler, uzun süreli veya çok ileri düzeyde olmadıkça genellikle hiçbir belirti göstermezler. Ancak kan seviyesi 500 mg/dL'yi geçerse ciddi semptomlar ortaya çıkabilir. Bunlardan en yaygın olanları:

  • Pankreas iltihabı (pankreatit)
  • Baş ağrısı
  • Yorgun hissetmek
  • Dirsek ve diz eklemlerinde nodül görülmesi

Bunlar, aşırı yüksek kan trigliserit düzeyleri olan kişilerde ortaya çıkan semptomlardır. Hastalık bu seviyeye ilerlerse kalp hastalığı ve diğer ciddi sağlık sorunlarının gelişmesi kaçınılmaz hale gelir. Bu durumların önüne geçmek için 6 ayda bir yapılan rutin kan tetkikleri ile trigliseritler, kolesterol ve diğer kan lipidleri düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Yüksek trigliseritlerin nedenleri nelerdir?

Karaciğer, kalp ve pankreas hastalıkları için risk faktörü olan hipertrigliseridemi, obezite, metabolik sendrom ve tip 2 diyabetin yanı sıra birçok vakada görülmektedir. Bu nedenle, bu ilişkili hastalıklardan hangisinin hangisinden kaynaklanabileceğini araştırmak için çalışmalar devam etmektedir. Risk faktörlerinden bazıları, trigliseritlerin neden yükseldiği sorusunun nedenlerini şu şekilde göstermektedir.

  • Sağlıksız ve dengesiz beslenme
  • Vücudun harcadığından daha fazla enerjiyi besinle almak
  • Yüksek düzeyde kolesterol ve trigliserit içeren aile geçmişine sahip olmak
  • Genetik hastalıklar
  • Obezite
  • Sigara ve alkol tüketimi
  • Tiroid metabolizması ile ilgili hastalıklar
  • Kontrolü sağlanmayan tip -2 diyabeti
  • Akut veya kronik karaciğer ve böbrek hastalıkları

Tüm insanlar, özellikle yüksek düzeyde kolesterol ve trigliserit ile tedavi edilen hastaların aile üyeleri, genel pratisyenler tarafından önerilen aralıklarla genç yaşta kan lipidleri açısından muayene edilmelidir.

Yüksek trigliseritler nasıl tedavi edilir? 

Kalp, damar, karaciğer ve pankreas hastalıklarını önlemek ve genel sağlığı iyileştirmek için kan lipid düzeylerinin gerekli aralıklarda olması gerekir. Trigliserit düzeyi yüksek olan hastalarda bu durum genellikle kan lipidlerinin bozulması ile ilişkili kronik hastalıkların tanı ve tedavisi sırasında veya rutin kan testleri sırasında saptanır. Bu bireylerde öncelikle diyet ve yaşam tarzı ile ilgili bilgiler alınır ve trigliserit düzeylerini yükseltmede etkili olabilecek faktörler incelenir. Kan lipid profilini sağlıklı değerlere getirmek için kilo kontrolünün sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle trigliserit düzeyi yüksek olan hastalar, doktorlar tarafından bir diyetisyene yönlendirilmelidir. Sağlıklı beslenme ilkelerinin yanı sıra hastalar ideal kilolarına ulaşabilecekleri bir diyet listesi izlemeli ve yaşlarına göre ideal kilolarına ulaşmaya özen gösterilmelidir. Bu diyet planında fazla şekerlerin yağa çevrilmesiyle depolanan rafine şeker mümkün olduğunca sınırlandırılmalı, karbonhidrat ihtiyacı öncelikle sağlıklı tam tahıllar ve meyvelerle karşılanmalıdır. Doymuş yağ alımı minimumda tutulmalı, özellikle kırmızı et tüketimi haftada iki gün ile sınırlandırılmalıdır. Kan lipidlerini dengede tutmak için omega-3 yağ asitleri içeren balık, deniz ürünleri ve kabuklu yemişler gibi besinler uygun aralıklarla diyete eklenmelidir.

Trigliserit nasıl düşürülür?

 Kişilerin dikkat etmesi gereken şeylerden biri de zararlı alışkanlıklardan vazgeçmektir. Alkol ve sigara içme alışkanlığı olan hastalar bir an önce bu alışkanlıklarından vazgeçmelidir. Gerekirse sigara ve alkolün bırakılmasına yardımcı olabilecek tıbbi birimlere sevk edilebilir. Kan lipid dengesinin korunmasında çok önemli etkisi olan düzenli egzersiz yapma alışkanlığı hayatın bir parçası olmalıdır. Bu tür yaşam tarzı değişiklikleri tarafından kontrol edilmeyen ve hipertrigliseridemisi devam eden hastalara kolesterol düşürücü ilaçlar önerilebilir. Bir doktor tarafından önerilen ilaç tedavisi, düzenli, dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite ile birçok hastada kan kolesterol ve trigliserit seviyeleri önemli ölçüde azaltılabilir. Bu sayede mevcut kalp hastalarında kardiyovasküler hastalık gelişme riskini azaltmak ve ciddi komplikasyonların gelişmesini önlemek mümkündür.

Trigliserit için hangi bölüme başvurulmalıdır?

Trigliserit için hastanelerin dahiliye departmanlarına gitmeniz önerilmektedir.

Yazının kaynakları

Cleveland Clinic (2022). Triglycerides and Heart Health. Eylül 29, 2022. 

Mayo Clinic (2022). Triglycerides: Why do they matter. Eylül 29, 2022. 

 

Sosyal Medya'da Paylaş

Yazar Hakkında

CEPTE SAĞLIK

Cepte Sağlık; online aile sağlığı merkezidir. Türkiye'nin en büyük Fiziksel, Mental ve Sosyal Sağlık Platformunda yüzlerce alanında uzman doktor veya psikolog ile hemen online görüşme yapabilir, evde ...

WhatsApp