Uçuk

Uçuk

Uçuk nedir?

Herpes simpleks isimli bir virüs olan uçuk, dudak ve ağız çevresinde görülen yaygın bir cilt enfeksiyonu olarak bilinmektedir. Bu virüsün dudaklarda, dil çevresinde, ağız içinde ve diş etlerinde ağrılı ve yaralara neden olduğu gözlemlenmektedir. Nadirde olsa kas ağrıları ve ateş gibi yan etkilere de neden olabildiği bilinmektedir. Herpes simpleks virüsünün sadece insanları etkilediği bilinmekte olup ağız içi enfeksiyonları ve yaraları en çok 1-2 yaş arası çocuklarda kısmen de olsa yetişkinlerde görülmektedir. Uçuk virüsü oldukça bulaşıcı bir virüs olmasından dolayı kolay bir şekilde kişiden kişiye bulaşabilir. Enfekte tükürük, mukoza ve deriye temas etme gibi durumlar virüsün kapılması için yeterli olabilecek durumlardır. Herpes virüsü vücuda giriş yapmasından itibaren kendisini 3 aşamada gösterir. İlki birincil enfeksiyondur. Virüs cilde veya mukozaya temas eder ve çoğalmaya başlar. Bu etapta, ağız içinde yaralar ve ateş gibi yan etkiler gözlemlenir. Bir diğer aşama pasif dönemdir. Bu süreçte, virüs omurgada bulunan ve dorsal kök ganglionu olarak adlandırılan sinir dokusuna geçer. Bu kısımda tekrar ürer ve pasif hale geçişi sağlanır. Son aşama olarak, nüks söylenebilir. Stres sonucu kişilerde virüs aktif hale geçerek yeni yaralara ve belirtilere neden olabilen bir aşamadır. Bu yazımızda siz okurlarımız için uçuk konusunu ele aldık. Yazının ilerleyen etaplarında uçuğun çıkış nedeni, dudakta uçuğun çıkış nedeni, belirtileri, neyin iyi geldiği ve nereye başvurulması gerektiği gibi konuları okuyabilirsiniz. 

Uçuk neden çıkar?

Viral kaynaklı olması ve Herpes simpleks tip 1 virüsü (HSV-1) taşıması nedeniyle, uçuk bir cilt enfeksiyondur. HSV-2 virüsü sıklıkla genital bölgelerde yaralara neden olan bir virüs türüdür. Ancak bu her iki tip virüs türü hem ağız hem de genital bölgede kendilerini gösterebilmektedirler. İnsanlar, 20 yaşına kadar HSV-1 virüsü ile enfekte olurlar daha sonrasında ilk enfeksiyon sonrası virüs, yüzdeki sinirsel dokuların uyku haline geçmesine neden olur ve zaman zaman aktif hale gelerek kendini gösteren bir enfeksiyon haline gelmiş olur. Virüsün genel olarak en bulaşıcı olduğu hal, bir yaranın mevcut aktif olduğu bir durumdur. Ancak herhangi bir neden olmadan da virüs hastadan bir başkasına rahatlıkla bulaşabilmektedir.  Havlu, tıraş makinası, gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı, öpüşmek ve oral seks gibi cinsel temaslar aracılığıyla da bu virüs rahatlıkla bulaşabilmektedir. 

Dudakta uçuk neden çıkar?

Uçuğun ana kaynağı olan Herpes simpleks virüsünün genel olarak dudak ve ağız çevresinde enfeksiyon belirtileri gösterdiği gözlemlenmektedir. Ancak belirtiler her zaman bu bölgelerle sınırlı kalmamaktadır. Bireylerin bazılarında, üst dudak çevresi ve burun arasındaki üçgen bölgede, burun iç ve dış kısımlarında, çene, boyun veya yanak çevrelerinde enfeksiyon olduğu gözlemlenebilir. Ayrıca, bağışıklık sisteminde zorluk yaşayan veya kanser tedavisi gören bireylerde göz ve çevrelerinde uçuk gözlemlenebilmektedir. 

Uçuk belirtileri nelerdir?

Uçuk hastalığını deneyimleyen bazı bireylerde ağız içi yaralar görülebilmektedir. Virüsle temas ile belirtilerin ortaya çıkması arasındaki süreç kuluçka periyodu olarak tanımlanmaktadır. Bu süreç 2 ila 12 gündür. Genel olarak bu süreç insanlarda ortalama 4 gün olarak ifade edilmektedir. Virüsün ilk kez bulaştığı yaş aralığı genellikle 1-5 yaş arası küçük çocuklardır. Belirtiler hafif veya şiddetli olabilmekle beraber genel olarak virüsle temas edilmesi sonrası 1-3 hafta içinde ortaya çıkmaktadır. Hastaların şikayetleri 3 hafta kadar sürebilmektedir ve genel olarak 2-3 hafta içerisinde iz veya yara bırakmadan tamamen iyileşmektedirler. Uçuk çıkmadan hemen önce vücudun verdiği uyarıları şu şekilde sayabiliriz; dudak veya çevresindeki deride kaşıntı, yanma ya da ağrı ve karıncalanma. Uçuk öncesi kabarcıklar görünmeden önce ise şu belirtiler gözlemlenmektedir; boğaz ağrısı, kas ağrıları, ateş, yutma sırasında ağrı, boyunda şişlik ve baş ağrıları. Ayrıca, uçuk sonucu ortaya çıkan içi sıvı dolu kabarcıklar veya kızarıklıklar gözlemlenmektedir. Kabarcıklar kümeler şeklinde ortaya çıkar, patlar ve açık yaraya dönüşürler. Birkaç gün sonra kabuklanma başlar ve daha kuru ve sarı bir görünüm gözlemlenir. Son olarak, yaralardan kaynaklı ağrılar olabilmekte ve yeme içme zorlaşmaktadır. 

Uçuğa ne iyi gelir?

Uçuğun tedavisinde antiviral, antimikrobiyal ve bağışıklık güçlendirici bileşikler önemli rol oynarlar. Aralarında bazıları virüsün yayılmasını sınırlamaya yardımcı olurken bazıları da enfeksiyonun tekrarlama olasılığını minimuma düşürür ve ağrı ve şikayetleri azaltır. Ayrıca, uçuğa iyi gelen tıbbı açıdan doğal ürünlerde mevcuttur. Bunların ilki probiyotiklerdir. Yoğurt, elma sirkesi ve lahana gibi probiyotik besinler bağışıklık sistemini güçlendirmektedirler. Düzenli tüketilmesi halinde uçuk önlenebilir. E vitamini bakımından zengin besinler de cildi rahatlatır ve ağrı ve rahatsızlıkları engellemeye yardımcı olur çünkü içlerinde antioksidan özelliği ile cildi onarır ve iltihaplanmayı azaltır. Badem, avokado ve zeytinyağı bunlara örnektir. Yüksek c vitamini içeren besinler de beyaz kan hücrelerinin sayısını artırdığı için bağışıklığı ve cildi iyileştirir. Portakal, kırmızı biber, çilek, brokoli bunlara örnektir. Çinko, inflamasyonu azaltmada önemli bir mineraldir. Oral Herpes enfeksiyonunun tedavisinde çinko oksit krem kullanılması da ayrıca çinkonun etkisini göstermektedir. Son olarak, aloe vera jelinin enfeksiyonlara, yağ asitlerine ve cilt sorunlarına iyi geldiği bilinmektedir. 

Uçuk sonucu hangi bölüme başvurulmalı?

Uçuk şikayetiyle en yakın sağlık kuruluşuna veya doktora gitmeyi planlayan hasta bireylerin hastanelerin dermatoloji bölümlerine başvurmaları gerekmektedir. 

Yazının kaynakları

Mayo Clinic (2020). Cold Sore. Erişim tarihi Eylül 22, 2022.

NHS Clinic (2020). Cold Sores. Erişim tarihi Eylül 22, 2022.

 

Sosyal Medya'da Paylaş

Yazar Hakkında

CEPTE SAĞLIK

Cepte Sağlık; online aile sağlığı merkezidir. Türkiye'nin en büyük Fiziksel, Mental ve Sosyal Sağlık Platformunda yüzlerce alanında uzman doktor veya psikolog ile hemen online görüşme yapabilir, evde ...

WhatsApp