Burun kanaması nedir?

Burun kanaması toplumda sık görülen bir şikayettir. Tıpta epistaksis ismiyle bilinen burun kanaması genellikle kendi kendine geçmektedir. Bazen ise tekrarlayıcı niteliktedir. Nadiren yaşamı tehdit eden bir durum haline gelebilir. Ancak, özellikle küçük çocukları olan insanlar için önemli bir endişeye neden olabilir. Burun kanamaları genellikle burun mukozasındaki ince kan damarları yaralandığında meydana gelir. Burnun ön kısmında birkaç kan damarının birleştiği bir nokta vardır. Burun kanamalarının %90'ı burada meydana gelir.

Burun kanaması çeşitleri nelerdir?

Burun kanaması genellikle kanamanın başladığı bölgeye göre ön kanamalar ve arka kanamalar olarak 2 kategoriye ayrılır. Burun kanamalarının büyük bir kısmını ön burun kanamaları oluşturur. Bu burun kanaması grubuna tipik olarak, nazal septum içindeki vasküler ağların birleştiği Kiesselbach pleksus adı verilen bir kan damarı neden olur. Septum, burun boşluğunun ortasında bulunan ve onu ikiye bölen duvara verilen isimdir. Ön burun kanamalarının evde veya hastanede bir sağlık uzmanı tarafından düzenlenmesi genellikle kolaydır.

Arka burun kanamaları, ön burun kanamalarından daha az yaygındır. Bu tür kanama yaşlı insanlarda daha yaygın olma eğilimindedir. Kanama tipik olarak burnun arkasındaki bir arterden kaynaklanır. Bu tür kanamalar daha karmaşıktır ve genellikle bir kulak burun boğaz uzmanı tarafından tedavi ve hastaneye yatırılmayı gerektirir.

Çoğu vaka kendi kendine geçtiği ve bu nedenle bildirilmediği için burun kanamasının gerçek prevalansı bilinmemektedir. Ancak bazen dramatik ve korkutucu da olabilmektedir. Bu durumda acil serviste acil tıbbi yardım ve tedavi gerekliliği ortaya çıkabilir. Tıbbi müdahale ihtiyacı genellikle kanamanın şiddetli veya tekrarlayan bir şekilde ilerlemesi durumunda ortaya çıkmaktadır. Tedavinin etkinliği; klinik tablo, tedavi eden doktorun deneyimine ve hastanedeki yardımcı hizmetlerin mevcudiyetine bağlı olarak değişir. Neyse ki, çoğu zaman ciddi değildir ve evde kolayca kontrol edilebilmektedir.

Burun kanaması neden olur?

Burun kanamasının nedenleri arasında lokal nedenler (travma, mukozal tahriş, septal anormallik, inflamatuar hastalıklar, tümörler), sistemik nedenler (örneğin kan diskrazileri, ateroskleroz, kalıtsal hemorajik telenjiektazi) ve idiyopatik nedenler (açıklanamayan) bulunur. Genellikle 3 kategoride değerlendirilir

Yerel nedenler

Burun kanamasının en yaygın nedeni buruna doğrudan travmadır. Travma sonucu burun veya nazal septum kırılırsa  kanama olabilir. Diğer önemli nedenler genellikle yüz travması, burun içinde yabancı cisim, burun veya sinüs enfeksiyonları ve uzun süreli kuru hava solunması olarak sıralanır. Çocuklar genellikle üst sistem enfeksiyonundan dolayı lokal tahriş veya burun kanaması ile hastaneye başvururlar. Küçük çocuklar, yer fıstığı, bezelye, inci veya düğme gibi yabancı bir cismi burun deliğine sokmak için eğilirler ve bu da burunda yaralanmaya ve kanamaya neden olabilir.

Alerjilerde kullanılan antihistaminikler veya kortikosteroidler içeren burun spreyleri ve damlalar burunda mukozal tahrişe neden olabilir. Özellikle yan duvarlar yerine burun deliklerini ayıran ortadaki nazal septuma uygulandığında hafif burun kanamalarına neden olabilir. Havadaki düşük nem de burun mukozasının tahriş olmasını kolaylaştırır. Bunun dışında nazal septum eğriliği durumunda hava akımı bozulur. Bu durum da kuruluk, tahriş ve kanamaya neden olur.

Sistemik nedenler

Alerjik rinit, kronik sinüzit, hipertansiyon, kanama ve pıhtılaşma bozuklukları, kanla ilişkili kanserler gibi hastalıkları olan hastalarda burun kanaması olasılığı artar. Araştırmacılar ayrıca yaşlılık ve soğuk havaya bağlı olarak burun kanaması riskinin arttığını bildiriyor.

Burun kanaması nasıl tedavi edilir?

Burundan az miktarda kanama olması çok az müdahale gerektirir. Örneğin, soğuk algınlığı veya sinüs enfeksiyonu olan bir kişi burnunu şiddetli bir şekilde sümkürür ve dokuda bir miktar kan görürse, bu hafif kanama anlamına gelir. Bu durumda hasta şiddetli bir şekilde sümkürmekten, hapşırmaktan ve burnunu çekmekten kaçınmalıdır. Bu genellikle kanamanın kötüleşmesini önlemek için yeterlidir.

Burun kanaması meydana geldiğinde, önce sakin kalmak çok önemlidir. Sadece kanama durumunda hasta dik oturmalı ve başını hafifçe öne eğmelidir. Çünkü başını kaldırmanın kanamayı durdurmaya etkisi yoktur. Bu sadece kanın yutulmasına ve kafadaki kan basıncının yükselmesine neden olabilir. Ağız içindeki kan tükürülerek temizlenmelidir; çünkü kanın yutulması kusmaya neden olarak kanamayı düzenlemeyi zorlaştırabilir. Burun delikleri başparmak ve işaret parmağı ile sıkıştırılmalı ve bu bölgeye yaklaşık 10 dakika boyunca bu şekilde direkt basınç uygulanmalıdır. Burun deliklerinin açılmamasına özen gösterilmelidir.

Kanama durduktan sonra hapşırma, üfleme gibi burnunuzda tahrişe neden olabilecek hareketlerden kaçınmanız kanamanın tekrar başlamaması için yardımcı olacaktır. Burun kanamalarında buz uygulaması etkili olmadığı için gereksiz bir uygulama olacaktır.

Kışın fazla havalandırılmayan pencereleri kapalı bir evde nem azalır. Bu tür ortamlarda olduğu gibi kuru havaya maruz kalmak sorunu artırabilir. Bu nedenle havayı nemlendiren bir buhar makinesi kanamanın tetiklemesini önlemede faydalı olacaktır. Buruna uygulanan tuzlu su spreyleri veya diğer nemlendirici merhemler veya jeller de doku iyileşmesini destekler ve burun geçişini nemli tutar. Bu açıdan kanamanın önlenmesinde oldukça önemlidir. Evde alınabilecek önlemlerle kanamanın tekrarlamaması sağlanabilmektedir.

Burun kanaması durumunda hangi bölümden randevu alınır?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi burun kanamalarının şiddeti bu durumda önem taşımaktadır. Çoğu zaman burun kanaması evde kendine kendine geçer ancak kanamanın şiddetli olması durumunda hastanelerin acil servislerine gitmeniz doğru olacaktır. Bunun yanında sık sık burun kanaması yaşayan biriyseniz, bu durumun sebebini belirlemek için hastanelerin Kulak, Burun ve Boğaz Hastalıkları (KBB) bölümünden randevu almanız en uygunu olacaktır.

Yazının Kaynakları:

• Cleveland Clinic(2019). Nosebleed (Epistaxis). Erişim tarihi Eylül 14,2022.
• NHS(2021). Nosebleed. Erişim tarihi Eylül 14,2022.