MR nedir?

Manyetik rezonans görüntüleme (MR), vücuttaki organ ve dokuların ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanan bir tekniktir. Çoğu MR makinesi büyük boru şeklindeki mıknatıslardır. Bir MR makinesine girdiğinizde, manyetik alan vücudunuzdaki hidrojen atomlarını geçici olarak yeniden düzenler. Radyo dalgaları sıralanmış bu atomların çok zayıf sinyaller üretmesine sebep olmaktadır. Bu sinyaller, ilgilenilen organın kesitsel MR görüntülerini oluşturmak için kullanılır. Bu yazımızda, okurlarımız için MR konusunu ele aldık. Yazı boyunca, sırasıyla MR nedir, neden ve nasıl çekilir, türleri nelerdir ve hangi bölüme başvurulmalıdır gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

MR neden çekilir?

MR, bir kişinin dokularını, organlarını ve iskelet sistemini incelemenin cerrahi olmayan bir yoludur. MR ile çeşitli sorunları teşhis etmek için vücudun iç kısmının yüksek çözünürlüklü görüntüleri elde edilir. MR, hastalığı veya hasarı tespit etmeye ve tedavinin etkinliğini izlemeye yardımcı olur. MR ile vücudun farklı bölgeleri görüntülenebilir. Yumuşak doku ve sinir sistemi problemlerini değerlendirmek için özellikle yararlıdır.

MR nasıl çekilir?

MR taramasının yapıldığı gün kişi, aksi belirtilmedikçe, her zamanki gibi yemeye, içmeye ve rutin ilaçlarını almaya devam edebilir. Bazı durumlarda, MR’ın 4 saat öncesine kadar hiçbir şey yememeniz veya içmemeniz istenebilir. Bazen görüntülemeden önce çok miktarda su içmemiz de beklenebilmektedir. Bunların tümü taranan alana göre değişiklik gösterebilmektedir. MR öncesi dikkat edilmesi gerekenler;

• Takılar evde bırakılmalı, bol ve rahat giysiler giyilmelidir.

Bazen çekim için bir elbise veya önlük gerekir.

• Metal fermuar, toka, düğme, balenli sütyen, askı veya toka içermeyen giysiler tercih edilir.
• Kapalı alanlardan korkan hastalar, işlemden önce doktorlarından hafif bir sakinleştirici isteyebilir. Bu tür hastalara ayrıca açık bir MR önerilebilir, ancak açık MR'nin manyetik gücü düşüktür.

MR çok güçlü bir manyetik alan oluşturduğu için kişinin üzerinde metal olmamalıdır. Bunlar şunları içerir:

• Küpe, bilezik, kolye gibi takılar
• Kulak, meme ucu ve burun halkası gibi piercingler
• Protez dişler
• İşitme cihazları
• Peruk

Vücutta kalıcı metal protez bulunan hastalarda MR alınması mümkün değildir. Çünkü manyetik alan metalleri vücuda çekerek hastanın ciddi şekilde yaralanmasına neden olur. Ayrıca, MR aleti, her iki ucu açık olan kısa bir silindirdir. Görüntülüme için hasta cihazın yatağına yatar. Vücudun taranan kısmına bağlı olarak yatma pozisyonu değişir. Bazı durumlarda, taranan vücut bölümünün üzerine bir çerçeve yerleştirilebilir. Bu çerçeve, tarama sırasında vücuttan gönderilen sinyalleri alan ve daha kaliteli bir görüntü oluşturmaya yardımcı olan alıcılar içerir. Tarayıcı tarafından oluşturulan manyetik alan nedeniyle MR tarayıcısını çalıştırmak için başka bir odada bulunan bir bilgisayar kullanılır. Kaliteli ve bulanık görüntüler elde etmemek için hastanın kayıt sırasında hareketsiz kalması istenir. İşlem, çekimin yapıldığı bölgeye bağlı olarak 15 ila 90 dakika sürer.

MR türleri nelerdir?

• Manyetik Rezonans Spektroskopisi (MRS): MRS, beyin veya omurilikteki şüpheli bir tümörün kimyasal metabolizmasını ölçmek için kullanılan bir testtir. Hidrojen iyonları veya protonlar gibi parçacıkları analiz eder. Proton spektroskopisi en yaygın olarak kullanılır.
• MR anjiyografi: MR anjiyografi, kan damarlarını değerlendirmek, anormallikleri saptamak veya aterosklerotik vasküler hastalığı teşhis etmek için kullanılan bir MR görüntüleme yöntemidir.
• Beyin MR’ı: MR, beyin ve omuriliği görüntülemede en sık kullanılan yöntemdir. Genellikle tanıya yardımcı olmak için yapılır: Beyin damarlarında anevrizma adı verilen şişkin şişlikler, göz ve iç kulak hastalıkları, omurilik yaralanması, felç, merkezi sinir sistemi tümörleri ve travmaya bağlı beyin hasarı gibi sorunlar için kullanılmaktadır.
• Fonksiyonel MR: Beyin aktivitesini haritalandırır ve beyindeki metabolik değişiklikleri ölçer. Beyin anatomisini incelemek ve beynin hangi bölümlerinin temel işlevleri yerine getirdiğini belirlemek için kullanılmaktadır. Bu görüntüleme yöntemi, belirli görevleri gerçekleştirirken beynin hangi alanlarının aktif hale geldiğini görmek için kan akışını kullanır. Epilepsi veya tümörler için beyin ameliyatı gerektiğinde beyni görüntülemek için fonksiyonel MR kullanılabilir.
• Difüzyon MR’ı: Su moleküllerinin rastgele hareketini ölçmeye dayanan bir fonksiyonel MR biçimidir. Tümörlerin karakterini tespit etmek için özellikle yararlıdır.
• Kalp ve damar sistemleri MR’ı: Kalbi veya kan damarlarını görüntülemek için MR taraması şunları değerlendirebilir: Kalbin karıncıkları ve kulakçıkları olarak adlandırılan kalp odacıklarının boyutunu ve işlevlerini, kalbin duvarlarının kalınlığını ve hareketini, kalp krizi veya kalp hastalığından kaynaklanan hasarın boyutunu ve kan damarlarının iltihaplanmasını veya tıkanmasını değerlendirmektedir.
• Meme MR’ı: Özellikle meme dokusu yoğun veya hastalık açısından yüksek risk taşıdığından, kadınlarda meme kanserini saptamak için ultrason ve mamografiye ek olarak MR da kullanılabilir. Meme MR’ının kullanım alanları şunlardır: Meme kanseri riski yüksek kadınlarda tarama, meme kanseri teşhisi sonrası kanserin boyutunun belirlenmesi, mamografide görülen değerlendirilmesi zor anormalliklerin daha fazla değerlendirilmesi ve meme kanseri tedavisini takip eden yıllarda kitlelerin çıkarıldığı alanların değerlendirilmesi.
• Prostat MR’ı: Prostatın MR’ı, öncelikle prostat kanserini değerlendirmek ve kanserin prostatla sınırlı mı yoksa prostat bezinin dışına mı yayıldığını belirlemek için kullanılır.
• Kas-iskelet MR’ı: Kas-iskelet sisteminin MR’ı, kemik, kas ve eklemlerin çeşitli bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır.
• Tam vücut MR’ı: Vücuttaki yara izlerini, kanseri, iltihabı, tıkanıklıkları ve diğer sorunları tespit etmek için baştan aşağı tüm vücudun bir MR görüntüleme işlemidir. Muayene yaklaşık bir saat sürer ve hastaya kontrast madde verilmeden görüntüler alınır. Bu rutin bir tarama değildir. Ancak asemptomatik gizli kanserlerin ağrısız bir şekilde tespit edilmesinde ve kansere bağlı ölümlerin önlenmesinde faydalı olabilir.

MR için hangi bölüme başvurulmalıdır?

MR'ın gerekliliğine hastadaki semptom ve bulguları değerlendiren hekim karar verir ve Radyoloji bölümünden talep yapar. Hastanın kendisinin MR çektirmek istediği durumlarda Radyoloji bölümüne başvurulmalıdır.

Yazının kaynakları

Cleveland Clinic (2022). MRI (Magnetic Resonance Imaging). Erişim tarihi Eylül 29, 2022.
NHS Clinic (2022). MRI Scan. Erişim tarihi Eylül 29, 2022.