Sintigrafi nedir?

Sintigrafi, nükleer tıp alanında hastalıkların teşhisinde kullanılan bir yöntemdir. Organ ve dokulardaki hastalıkların moleküler görüntülenmesi için kullanılır. Rahat bir uyum olduğu için hastalarda herhangi bir rahatsızlık gözlemlenmemektedir. Yani hastaya ağızdan veya damardan ilaç verilir. Uygulanan ilaç doğrudan hasarlı bölgeye etki eder. Daha sonra meydana gelen değişiklikleri incelemek için gama kamera adı verilen tıbbi bir cihaz kullanılır. Tanıya yardımcı olan bu ilaç, talyum ve teknesyum gibi maddeler içeren özel bir formüldür. Radyoaktif bir yapıya sahiptir. Radyan dalgalar gama kamera tarafından yakalanır. Bu ilaç ile vücutta ne gibi etkiler meydana geldiği ne kadar etki yaptığı ve ne kadarının vücuttan atıldığı gözlemlenir. Veriler fotografik ve dijital olarak işlenir. İlaç kontrollü bir şekilde uygulanır. Aynı zamanda, ilacın hiçbir zararlı etkisi ve yan etkisi yoktur. Bu yazımızda siz okurlarımız için sintigrafi konusunu ele aldık. Yazının devamında sintigrafi nedir, yöntemi nasıldır, neden ihtiyaç duyulur, hangi hastalıklar için tercih edilir, nasıl yaptırılır, çeşitleri ve hangi bölüme başvurulması gerektiğinin cevaplarını bulabilirsiniz.

Sintigrafi yöntemi neleri kapsamaktadır?

Sintigrafi sayesinde süreci tanımak mümkündür. Vücuttaki organ ve dokular için kullanılan bir yöntemdir. Örneğin; Tiroid, kemik, böbrek ve benzeri alanlarda etkin sonuçlar alınmaktadır. Hastalıkların erken tespiti, tedavi sürecinin başarısının ve tedavi sonucunun gözlemlenmesi, hızlı, güvenli ve konforlu bir şekilde yürütülmesini sağlar. Yeni doğan bebeklerde ve yaşlılarda güvenle kullanılır. Ancak talebin yapılmadığı özel durumları olan kişiler de vardır. Gebelerde sintigrafi yöntemi kullanılmaz. Sintigrafi yönteminin gebelik döneminin bitiminden ve bir süre sonra kullanılması önerilir. Doktor tavsiyesine göre hareket etmek gereklidir. Sintigrafi yöntemini uygularken hasta ağrı veya acı hissetmez. Bu nedenle diğer tedavi yöntemlerinde olduğu gibi hastalar korku ya da panik yaşamazlar.

Sintigrafi yöntemine neden ihtiyaç duyulur?

Sintigrafi yöntemi, ileri teknoloji kullanılarak hastanın iç organ ve dokularının eksiksiz görüntülenmesine olanak tanır. Geniş uygulama alanı nedeniyle bu yöntem vücudun tüm organlarına uygulanmaktadır. Hastalığı teşhis etmek için kullanılan tedavi yetersizse veya hastalık tespit edilemiyorsa sintigrafi yöntemine başvurulur. Bu method; Beyin, kardiyovasküler sistemi, sindirim sistemi ve tiroid gibi organ ve dokularda tümör, kanser, hasar ve şekil bozuklukları gibi yüksek riskli durumlar için kullanılır. Organ işlevi ve yapısı gibi konularda doğru bilgiler sağlar. Tespit edilen hastalığın tedavi sürecinin kısa sürede hemen kurulmasını ve uygulanmasını sağladığı için hastalığın ilerlemesini engeller. Sintigrafi, ciddi hastalıkların erken teşhisine olanak sağladığı için hayat kurtaran bir yöntemdir.

Sintigrafi yöntemi hangi hastalıklar için kullanılır?

Hastalığın belirtileri tanındıktan sonra tıbbi muayene yapılmalıdır. Doktor gerekli gördükten sonra sintigrafi yönteminin kullanılmasına karar verilir. Nükleer tıpta kullanılan sintigrafi işlemi için hastanın randevu alması yeterlidir. Sintigrafi yöntemi ile incelenecek hastalıklar şu şekildedir;

• Endokrin: Sintigrafi yöntemi guatr veya tiroid hastalığını tespit etmek için kullanılır. Bu bölgede oluşan nodül ve bezlerin büyüme hareketlerini takip etmeyi kolaylaştırır. Hastalık sadece bölgesel değil, aynı zamanda kan değerlerindeki değişiklikleri belirlemeye de yardımcı olur. Düğümlerin hareketlerini, mikropların yayılımını ve kanser gibi riskli durumları tespit etmek için gerekir.
• Enfeksiyon: Lokal veya yayılan mikrobiyal durumun nedeni, hastalığın kökeni gibi durumların bilinmesi için gereklidir.
• Gastrointestinal sistem: Sindirim sisteminin fonksiyonel sorunları, irin oluşumu, cerrahi müdahaleler sonrası yan etkiler, organ ve doku hastalıkları hakkında bilgi sahibi olunması açısından gereklidir.
• Genitoüriner sistem: Böbrek fonksiyon bozukluğunun tespiti gereklidir. Ek olarak, iltihaplanma ve mikrobiyal durumun idrar yolu ile böbrekler arasında yayılması gibi sorunların izlenmesinde gereklidir.
• Kardiyovasküler sistem: doktora kardiyovasküler hastalıklar konusunda yardımcı olur. Örneğin kalp kapakçıklarındaki sorunun tespiti için damar tıkanıklığına ihtiyaç duyulur. Tansiyonu olan hastalarda hastalığın sebebinin belirlenmesi de gereklidir.
• Kas-İskelet Sistemi: Sporcuların sıklıkla yaşadığı darbe, çarpma veya deformasyon sonucu ortaya çıkan hastalıklar için gereklidir. Kanserli bölgeyi bulmak için kemiklerde kanser olup olmadığına bakılır.
• Akciğer Sistemi: Akciğerlerin incelenmesi için gereklidir. Akciğerlerdeki hava keselerinin kapanması, kan sayımı ve kan akışındaki değişiklikler kanseri tespit etmek için gereklidir.
• Merkezi sinir sistemi: Beynin nasıl çalıştığını incelemek için kullanılır. Bu bölgede Alzheimer hastalığı ve bunama gibi yaşa bağlı hastalıkların durumunu belirlemek için kullanılır. Hatta kanser, kanama vb. risklerin neden ortaya çıktığını anlamak için gereklidir.
• Onkoloji: Lenfte oluşan hastalıkları belirlemek için kullanılır. Sık görülen kanserler olan deri, prostat ve meme kanserlerinin oluşumunu, büyümesini ve yayılımını tespit etmek için gereklidir.

Sintigrafi nasıl yaptırılır?

Bu uygulama sırasında, kan akışını kısıtlamayan rahat giysiler giyilmelidir. Altın, gümüş vb. mücevherat atılmalıdır. Saç tokası, kemer vb. takılmamalıdır. Sintigrafi yöntemi ile rahat görünmek için özel önlük giymek gerekir. Hastaya, özel ilaç hemşire tarafından çeşitli şekillerde (ağızdan, damardan) verilir. Özel ilacın vücudun hasarlı bölgesine ulaşmasını bekler. Gama kamera tarafından yayılan radyasyon dalgaları işlenir. Bu süreçte, hasta hareket etmemelidir. İstendiği zaman yön değiştirmesi söylenir. Veriler doktor tarafından gözden geçirilir. İstenen veriler elde edilemezse işlem tekrarlanır.

Sintigrafi çeşitleri nelerdir?

Sintigrafi çeşitleri, sintigrafi yönteminin uygulandığı doku ve organa göre adlandırılmaktadır. Bütünlüğü sayesinde vücudun en hassas bölgelerinde uygulamaya imkân verir. Bu çeşitler şu şekildedir;

• Kalp sintigrafisi; Kalbin kan damarlarında ve kaslarında hastalıklar tespit edilir. İki adımda uygulanır. İlk olarak, insanların yaşlanma hastalığına maruz kaldıkları stres sonrası kandaki hareketler gözlenir. İkincisi, insanlar dinlendikten sonra kan hareketleri gözlemlenir. Ve bu iki adımda elde edilen veriler karşılaştırılır.
• Tiroid sintigrafisi; Doktor muayenesi sonrası yapılan analizlerde tespit edilen tiroid bezi ve guatr hastalığının net bir şekilde görülebilmesi için bu yöntem gereklidir.
• Kemik taraması; Kemiklerin bükülmesi, kireçlenme, kanser vb. diğer bölgelere yayılan sorunları görüntülemek için bu yöntem kullanılır.
• Akciğer taraması; Hava keselerinin durumunu görmek için bir tarama yapılır. Ek olarak, karaciğer yüzeyinde kan olup olmadığını belirlemek için bir tarama yapılır. Yani akciğerler için iki farklı şekilde sintigrafi yapılır. İşlemler yarım saat içinde tamamlanır.
• Böbrek taraması: Böbreğin fiziksel ve fonksiyonel kusurlarını gösterir. İşlem süresi yaklaşık 4 saate kadar çıkabilir. Bu durum kişiden kişiye azalır yani değişir.

Sintigrafi için hangi bölüme başvurulmalıdır?

Sintigrafi hizmetinden yararlanmak isteyen hastaların, hastanelerin Nükleer Tıp bölümlerine başvurmaları gerekmektedir.

Yazının kaynakları
Radiology Info (2022). Bone Scan. Erişim tarihi Eylül 24, 2022.
Mayo Clinic (2022). Bone Scan. Erişim tarihi Eylül 24, 2022.