Vücut Kitle İndeksi (BMI) nedir?
Vücut kitle indeksi (BMI) veya boy ağırlık indeksi, kişinin vücudundaki tahmini yağ yüzdesini gösteren bir hesaplama yöntemidir. Bu yöntemde kişinin boy-kilo oranı esas alınır. İndeksin sonucuna göre kişinin mevcut ağırlığının ideal kilosuna yakınlığı hesaplanır.
İdeal Vücut Kitle İndeksi kaçtır?
Vücut kitle indeksi, ağırlığın, boyun (kg/m²) karesine bölünmesiyle hesaplanır. Aşağıda ideal vücut kitle indekslerini bulabilirsiniz.
- 18,5 kg/m²'nin altındaki sonuçlar: İdeal ağırlığın altında
- 18,5 kg/m² ile 24,9 kg/m² arasındaki sonuçlar: İdeal ağırlıkta
- 25 kg/m²'den 29,9 kg/m²'ye kadar sonuçlar: İdeal ağırlığın üzerinde
- 30 kg/m² ile 39,9 kg/m² arasındaki sonuçlar: İdeal ağırlığın çok üzerinde (obez)
- 40 kg/m² üzeri sonuçlar: İdeal kilonun çok üzerinde (morbid obez)
Vücut Kitle İndeksi sonuçları ne anlama gelir?
Vücut kitle indeksi hesaplanırken yağ oranı, vücut tipi, yağ ve kas dokusu gibi faktörler dikkate alınmaz. Bu nedenle uzmanlar, ideal kilonun hesaplanmasında vücut kitle indeksi ve bel çevresi ölçümüne ek olarak hız ölçümü ve detaylı vücut analizi ile kişinin kilo sorunu hakkında daha detaylı bilgi edinirler. Kişinin mükemmel ağırlığının altında veya üstünde olması diğer faktörlerle birlikte hekim tarafından değerlendirilmelidir. Var olan sağlık sorunlarını ortadan kaldırmak ve olası sağlık sorunlarını önlemek için hekim ile birlikte hareket etmek gerekir. Erkeklerde bel çevresi 94 cm'yi geçerse risk, 102 cm'yi geçerse yüksek risk olarak kabul edilir. Kadınlarda bu oran 80 cm'yi geçerse risk, 88 cm'yi geçerse yüksek risk olarak kabul edilir.
Vücut Kitle İndeksi neden hesaplanır?
Ayrıntılı vücut kitle indeksi ile obezite hesabında, yaş ve cinsiyet dikkate alınarak kilo, vücut yağ yüzdesi ve bel çevresinin normal değerlerde olup olmadığı öğrenilir. Öncelikle vücutta yağın nerede toplandığını bilmek obezitenin tanı ve tedavisi için çok önemlidir. Yağın vücutta birikme şekli elma tipi ve armut tipi olarak ikiye ayrılır. Elma tipi obezitede göbek deliği çevresinde yağ birikir. Armut tipi obezitede ise kalça ve basenlerde biriktiği gözlenir. Ancak göbek çevresinde biriken yağın daha tehlikeli olduğu ve kalp hastalığına yakalanma riskinin kalça ve basenlere göre daha yüksek olduğu kabul edilmektedir. Sağlıklı kas dokusunun zararlı yağa oranı göre oranına bakılarak obezite hesaplanır. Yetişkin bir erkeğin vücut yağ oranının %12-18, kadınlarda ise %20-28 olması beklenir. Erkeklerde vücut yağ oranı %25, kadınlarda %30'dan fazla olursa bu durum obezite ile ilişkilidir.
Vücut Kitle İndeksi nasıl hesaplanır?
Vücut kitle indeksinin hesaplanması vücut yağ ve kas kütlesi hakkında net bilgi vermese de kişinin ideal kilosunu rahatlıkla verir. Kişinin sağlıklı bir kiloda olup olmadığını anlamada etkili bir yöntem olan boy ve kilo indeksi hesaplama işleminde elde edilen değer üstte ise kişinin vücudundaki yağ oranı üstte anlaşılır. BMI değeri, bir kişinin kilosunun kalp krizi, diyabet ve kanser gibi birçok sağlık sorunu için risk oluşturup oluşturmadığını belirlemek için de kullanılabilir. Vücut kitle indeksi, bir kişinin kilogram cinsinden ağırlığının, metre cinsinden boyunun karesine bölünmesiyle hesaplanır. Elde edilen sonuç, kişinin hangi ağırlık kategorisinde olduğunu anlamak için kullanılır. Birçok insan için vücut yağının bir tahminini sağlayan ağırlık-boy indeksi, vücut geliştiriciler, düzenli egzersiz yapanlar ve diğer kaslı insanlar için doğru olmayabilir. Bu kişiler aşırı kilolu olsun ya da olmasın, fazla kas kütleleri nedeniyle yüksek bir BMI değeri ile karşılaşacaklar. Ayrıca çok fazla kas kütlesi kaybetmiş yaşlılarda fazla vücut yağını göstermek yetersiz kalacaktır. Boy ve kilo indeksi hesaplanırken çocuklar ve gençler için aynı formül kullanılsa da elde edilen sonuç farklı yorumlanır. Yetişkinler, gençler ve çocuklar için beden kitle indeksi hesaplaması şu şekilde yapılır;
Öncelikle kişinin boy ve kilosunun doğru ölçülmesi gerekmektedir. Daha sonra ağırlık (kg) / boy (m) kare formülü kullanılarak boy ağırlık indeksi hesaplanır. 1.74 m uzunluk ve 70 kg. ağırlık olduğu bir örnek durumda, hesaplama şu şekilde tamamlanır:
1,74 x 1,74 = 3,02
70 / 3.02 = 23,
Bu durumda kişinin vücut kitle indeksi 23,2 BKİ'dir.
Başka bir örnekte kişi 1.55 m boyunda ve 95 kg. ağırlığında olduğunu varsayarsak, BMI değeri şu şekilde hesaplanır:
1.55 x 1.55 = 2.4025
90 / 2.4025 = 37,4
Bu durumda kişinin vücut kitle indeksi 37.4 BKİ'dir.
Boy kilo indeksi 2-18 yaş arası ve çocuklar için hesaplama yöntemi aynı şekilde yapılsa da sonuçlar farklı değerlendirilmektedir. Yani bu yaş grubunda boy ve kilo indeksi yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterdiğinden ölçümün uzman bir diyetisyen veya çocuk doktoru tarafından yapılması önerilir.
Vücut Kitle İndeksini kim hesaplar?
Kişiler kendi vücut indekslerini hesaplayabilirler. Fakat bunun yorumlanması için bir diyetisyene başvurmak gerekebilir. Çocuklar söz konusu olduğunda bunu uzman diyetisyenlere veya çocuk doktorlarına bırakmak mantıklı olacaktır.
Yazının kaynakları
NHS (2022). What is the body mass index (BMI)? Erişim tarihi Eylül 24, 2022.
Cleveland Clinic (2022). Body Mass Index (BMI). Erişim tarihi Eylül 24, 2022.
