Kansızlık olarak da bilinen anemi, kanda yeterince kırmızı kan hücresi ya da hemoglobin olmadığında ortaya çıkan bir hastalıktır. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerindeki oksijen taşıyan moleküldür ve insan vücudu için çok hayatidir. Az sayıda veya anormal kırmızı kan hücreleri ya da yapısında anormallik veya miktarında düşüklük görülen hemoglobin durumunda anemi belirtileri oluşur. Birden farklı anemi türü bulunmaktadır. Her birinin nedenleri, semptomları ve tedavi yöntemleri birbirinden farklıdır. Bu yazımızda anemi hastalığına dair detaylı bilgileri sizler için bir araya getirdik.

Anemi neden olur?

İnsan vücudunun hayatta kalmaya devam edebilmesi için kırmızı kan hücrelerinin varlığı çok önemlidir. Bu hücreler yapılarında demir molekülü içeren ve bir protein olan hemoglobin bulundurur. Hemoglobinler, oksijen taşıma işinden sorumludurlar. Vücutta yeterince kırmızı kan hücresi olmadığında, anemi ortaya çıkar. Birden fazla anemi türü vardır. Yazımızın geri kalanında bu türlerden bahsedeceğiz. Aşağıda sizler için sıraladığımız birkaç kansızlık sebebini bulabilirsiniz.

• Yeterli kırmızı kan hücresinin üretilmemesi
• Kanama sırasında kırmızı kan hücrelerinde kaybın artışı
• Kırmızı kan hücrelerinin normalden daha kısa sürede yok olması
   

Anemi türleri nelerdir?

Aneminin farklı türleri bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını aşağıda sizler için bir araya getirdik.

• Orak hücreli anemi: Bu anemi türü kalıtsaldır. Kırmızı kan hücrelerindeki şekil bozukluğu sebebiyle hatalı hemoglobin formu oluşur. Bu anormal şekle sahip hücreler erken ölür. Bu da yetersizliğe sebebiyet verir.
• Aplastik anemi: Bu tür anemi oldukça nadir olup en tehlikeli anemi türüdür. Vücudun yeterince kırmızı kan hücresi üretememesi sonucunda meydana gelir.
• Hemolitik anemi: Bu anemi türü, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı, üretiminden hızlı olduğunda oluşur. Kalıtsal olabilen bu anemi türü, sonradan da gelişebilir.
• Demir eksikliği anemisi: Bu anemi türü en yaygın görülen türdür. Vücutta demir eksikliği yaşandığında ortaya çıkar. Demirin eksilmesi, kemik iliğinin hemoglobin üretememesiyle sonuçlanır. Hemoglobin üretiminin olmaması, kırmızı kan hücresi üretiminin olmaması anlamına gelir.
• Vitamin eksikliğine bağlı anemi: Kan hücresi üretimindeki en önemli faktörlerden bazıları folat ve B12 vitaminidir. Bunların vücuda yeteri kadar alınmaması durumunda, kırmızı kan hücresi üretiminde bir düşüş yaşanabilir.
• Kronik hastalık anemisi: Bazı hastalıklar kırmızı kan hücresi üretimini önleyebilir. Bu hastalıklardan bazıları, kanser, HIV/AIDS, böbrek hastalıkları ve Crohn hastalığıdır.

Anemi semptomları nelerdir?

Aneminin birden farklı semptomu olabilir. Bu semptomlar anemi türüne, ciddiyetine veya altta yatan başka sağlık problemlerine göre değişebilir. Aşağıda sizler için farklı anemi türlerinde ortak olarak görülen semptomları topladık.

• Kolay yorulma
• Hızlı enerji kaybı
• Düzensiz veya hızlı kalp atışı
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Ciltte solukluk
• Özellikle bacaklarda görülen kramplar
• Uykusuzluk
• Unutkanlık
• Huzursuzluk

Yukarıda belirttiğimiz bazı anemi türlerinin kendilerine has semptomları olabilir. Bunları aşağıda sıraladık.

• Demir eksikliği anemisi: Bu tür aneminin varlığında, kâğıt, buz ya da toprak yeme isteği hissedilebilir. Tırnaklarda eğrilik gözlemlenebilir. Ağız köşesinde çatlaklar oluşabilir.
• B12 vitamini eksikliği: B12 vitamininin eksikliğinden kaynaklanan anemi türünde, ellerde ve ayaklarda karıncalanma ve uyuşma görülür. Dokunma duyusunda kayıp oluşur. Yürüme de sendeleme ya da güçlük fark edilir.
• Hemolitik anemi: Bu tür anemide, sarılık, idrar renginde değişim veya bacaklarda yaralar gözlemlenebilir.
• Orak hücre anemisi: Yorgunluk, eklemlerde, karın bölgesinde ve uzuvlarda hissedilen ağrı, enfeksiyonlara karşı duyarlılık başlıca semptomlardır.
• Aplastik anemi: Aplastik aneminin sık görülen semptomları ateş, enfeksiyonlar ve deri döküntüleridir.

Anemi hastalığı nasıl teşhis edilir?

Herhangi bir semptomun fark edilmesinin ardından uzman doktora gidilir. Doktor öncelikle tıbbi öykünüzü anlamak için belli sorular sorar. Özellikle aile öykünüz teşhis için çok önemlidir. Soruları fizik muayene takip eder. Fizik muayene sırasında kalp dinlenir, soluk alıp vermede bir sorun olup olmadığına bakılır ve dalakta veya karaciğerde bir şişme olup olmadığı kontrol edilir. Ardından gerekli tahlil ve tetkikler yapılır. Aneminin türünü ve seviyesini anlamak amacıyla kan testleri istenir. Bundan önce kan sayım testi istenebilir. Bu test sayesinde vücutta bulunan trombositlerin sayısı kontrol edilir. Bu testin yeterli görülmediği durumlarda, uzman doktor hemoglobin elektroforezi, retikülosit sayımı, serum demiri veya serum ferritin testlerini isteyebilir.

Anemi nasıl tedavi edilir?

Anemi hastalığının tedavisi, aneminin türüne ve seviyesine göre değişiklik gösterir. Uzman doktor tanıyı koyduktan sonra bir tedavi planı oluşturur. Tüm tedavilerin ortak noktası, kırmızı kan hücre sayısının artırılmasıdır. Aşağıda sizler için anemi türlerine göre geliştirilmiş bazı tedavi yöntemlerini inceledik.

• Demir eksikliği anemisi durumunda demir takviyeleri alınır. Bunun yanında beslenme şeklinde değişikliğe gidilir.
• Anemi türü B12 vitamin eksikliğine bağlı anemiyse, beslenme takviyeleri ve B12 enjeksiyonları içerir
•  Eğer hastalık kronik hastalık anemisiyse, spesifik bir tedavi bulunmamaktadır.
• Aplastik anemi türünde türünün tedavi yönteminde, kan nakli ya da kemik iliği nakli vardır.
• Orak hücreli anemide, oksijen desteği, ağrı kesiciler ve damar içi sıvı takviyesi yöntemlerine başvurulur. Bazen antibiyotik tedavisi de uygulanabilir. Bunun yanında folik asit takviyesi ya da kan nakli gerçekleştirilir.
• Hemolitik anemi durumunda bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar verilir. Varolan enfeksiyonlar tedavi edilir. Eğer kırmızı kan hücresi yıkımını arttıran bir ilaç kullanılıyorsa, bu ilacın kullanımı durdurulmalıdır.

Anemi hastalığına hangi bölüm bakar?

Anemi hastalığının herhangi bir semptomu fark edildiğinde, hastanelerin hematoloji bölümlerinden randevu alınabilir.

Yazının kaynakları

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/3929-anemia

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anemia/symptoms-causes/syc-20351360

https://www.who.int/health-topics/anaemia