Ayak mantarı, ayaklarda kaşıntı ve kırmızı döküntüler olarak gözlenen bir deri hastalığıdır. Hastalığın kaynağı bir mantar enfeksiyonudur. Ayak mantarının bulaşması durumunda, kişi ayaklarında soyulma, kaşınma, kızarıklık, yanma, su toplama ve yaralar oluştuğunu fark eder. Ayak mantarının cinsiyet ve yaşla bir bağlantısı bulunmamaktadır. Her yaştan ve cinsiyetten insanın başına gelebilir. Birden fazla tetikleyicisi olabilen ayak mantarı hakkında detaylı bilgileri bu yazımızda bulabilirsiniz. 

Ayak mantarı neden olur?

Ayak mantarının birden fazla sebebi bulunmaktadır. Çoğu zaman günlük hayatta pek dikkat edilmeyen faktörler ayak mantarı oluşumuna sebep olur. Aşağıda sizler için bunlardan bazılarını bir araya getirdik.

• Nemli ortamlar
• Sıcak hava
• Duştan sonra ayakların iyi kurutulmaması
• Dar ve kapalı ayakkabı giymek
• Halka açık alanlarda koruyucu bir ayakkabı giyilmemesi
• Ortak kullanıla ayakkabı veya terlikler
• Ortak kullanılan pedikür seti
• Bağışıklıkta düşüş
• Diyabet

Ayak mantarı bulaşıcı mıdır?

Ayak mantarı bulaşıcı bir enfeksiyondur. Mantar, yayılabilen bakterilerden oluşmaktadır. Bu sebeple kişiden kişiye veya kullanılan eşyalardan bulaşabilmektedir. Ayak mantarını genellikle yakınlarınızdan kaparsınız. Ayak mantarının bulaşmasını önlemek istiyorsanız dikkate almanız gereken birkaç husus vardır. Ne kadar yakınınız olursa olsun, kimsenin ayakkabı, çorap veya terliğini kullanmamalısınız. Temiz olmadığını düşündüğünüz hiçbir su kaynağına ayaklarınızı sokmamalısınız. Bazı hayvanlardan ve topraktan mantar enfeksiyonu kapabilirsiniz. Duş aldıktan sonra ayaklarınızı iyice kuruttuğunuzdan emin olmalısınız. Aksi halde ayak mantarı vücudunuzun diğer bölgelerine de yayılabilir. Ayak mantarının herhangi bir belirti veya semptomunu fark ederseniz, derhal uzman doktorunuz ile görüşmelisiniz. Bunlar dışında mantarı önleme yollarından bazılarını aşağıda bulabilirsiniz.

• Düzenli ayak bakımı
• Islak zeminlere çıplak ayak ile basmamak
• Sık örülü pamuklu ve ter çeken çorap giyilmesi
• Çorapları günlük olarak değiştirmek
• Mantar önleyici pudra spreyleri

Ayak mantarı türleri nelerdir?

Ayak mantarının farklı türleri bulunmaktadır. Aşağıda bu türleri açıklamaları ile birlikte bulabilirsiniz.

• Parmak arası mantarı (İntertriginöz): Bir diğer ismiyle parmak ağı enfeksiyonu, ayak mantarının en yaygın görülenidir. Bu tür mantar genellikle ayakta görülür. Tedavi edilmediği durumlarda daha ciddi sorunlara yol açabilir. Bunlardan bazıları sürekli kaşınma, yanma, pullanma ve ayak tabanında enfeksiyondur.
• Makosen (Hiperkerotik): Bu tür mantar zamanında fark edilmezse, ciltte tahriş, kuruluk, kaşınma ve deride pullanmaya sebep olabilir. Deri kalınlaşması bir diğer sonuçtur. Yayılma hızı ve alanları daha geniştir.
• Kabarcıklı (Vezikülobüllöz): Bu tür ayak mantarı oldukça nadir görülür. Ayak altında yer alan deri su toplar ve kabarcıklar oluşur. Bu kabarcıklar patladığında ayak mantarı oluşur.

Ayak mantarının belirti ve semptomları nelerdir?

Ayak mantarının farklı belirti ve semptomları vardır. Ayrıca ayağın herhangi bir yerinde olabilirler. Ayak mantarına erken teşhis konmazsa, mantar ayak tırnaklarına, ayağın geneline hatta diğer vücut bölgelerine yayılabilir. Bunun yanında deride hasara yol açtığı için başka bakterilerin vücuda girmesine sebep olabilir. Bu da daha ciddi enfeksiyonlara yol açar. Aşağıda belirti ve semptomlardan bazılarını bulabilirsiniz.

• Kırmızı döküntü
• Ayakta kaşıntı
• Yanma
• Pullu cilt
• Kötü koku
• Ayak tabanında kepeklenme
• Su toplamış yaralar

Ayak mantarı nasıl tedavi edilir?

Ayak mantarının herhangi bir belirti veya semptomunun fark edilmesi durumunda uzman doktorla görüşülür. Tanı fizik muayenesi sonucunda konur. Fakat mantar bazen deri döküntüsünden kazıntı yaparak teşhis edilir. Bu kazıntı sonucunda elden edilenler mikroskop altında incelenir ve kesin sonuca ulaşılır. Eğer mantarın teşhisi erken konulduysa, genellikle deri üstüne sürülen kremlerle tedavi mümkündür. Fakat mantar enfeksiyonu ilerlemişse, krem tedavisinden sonuç alınmama olasılığından dolayı ağızdan alınan ilaçlar kullanılır. Tırnak tutulumu yaşandıysa, en az 3 ay mantar öldürücü ilaçla beraber 1 yıl tırnak cilası kullanılır. İlerlemiş mantar durumunda ilaçların düzenli kullanımı çok önemlidir. 

Ayak mantarı ilaçları nelerdir?

Piyasada birden fazla ayak mantarı ilacı bulunmaktadır. Bunlardan dördünü sizler için açıkladık. Fakat doktor gözetimi olmadan bu ilaçlardan herhangi birini kullanmayınız. Herhangi bir belirti veya semptom gözleminde, doktorunuza danışınız.

• Travazol krem: Travazol, dennatofit, mayalar ve maya benzeri mantarlara karşı oldukça etkilidir. Bu krem sayesinde deri üstünde bulunan birçok zararlı mikroorganizma yok edilir. En etkili mantar ilacıdır. Dozu doktor tarafından belirlenen ilaç ünde iki defa, mantarlı bölgenin üzerine sürülür. Ayakların temizliği sağlandıktan sonra mantarlı yere sürmek yeterlidir.
• EXODERIL krem: Bu ilaç, küf mantarları, maya mantarları ve diğer mantarlar için kullanılan bir ayak mantar ilacıdır. Krem yalnızca mantarın üstüne değil, mantarlı bölgenin etrafına da sürülür.
• Oceral Sprey: Kremlerin aksine adından da anlaşılacağı üzere sprey formunda kullanılan bir ilaçtır. Ayağı yeterince temizledikten sonra mantarın bulunduğu bölgeye ve etrafına sıkılır.
• Ketoral krem: Bu krem, ayak mantarı tedavisinde kullanılan en etkili ilaçtır. Fakat birçok yan etkisi bulunması sebebiyle kesinlikle doktor danışmanlığında kullanılmalıdır. Genelde ileri seviye mantarlarda kullanılır.

Ayak mantarına ne iyi gelir? 

Ayak mantarına ilaçlar dışında iyi geldiği kanıtlamış birkaç yöntem daha vardır. Bunları aşağıda bulabilirsiniz.

• Kına
• Karbonatlı su
• Elma sirkesi
• Çay ağacı yağı
• Lavanta yağı
• Kekik yağı
• Zeytinyağı
• Limon yağı
• Sarımsak

Ayak mantarına hangi bölüm bakar?

Ayak mantarının belirti ve semptomlarından biri fark edildiğinde, derhal uzman doktora başvurulmalıdır. Hastanelerin cildiye bölümlerinden randevu alabilirsiniz.

Yazının kaynakları

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/athletes-foot/symptoms-causes/syc-20353841

https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/preventing-foot-fungus

https://www.healthline.com/health/athletes-foot