Bel ağrısı nedir?
Bel ağrısı çok yaygın olması ve önemli maddi kaynak, iş gücü ve zaman kaybına neden olması nedeniyle önemli bir sağlık sorunudur. Hayatında en az bir kez şiddetli bel ağrısı yaşayanların oranı %75-85'dir. Yetişkin nüfusta birinci basamak hekimlerine sevkin en yaygın nedenidir.
Bel bölgesi vücudun ağırlık merkezidir ve hemen hemen tüm vücut hareketlerinden etkilenir. Bu nedenle sürekli ve tekrarlayan gerilimlere maruz kalan bir bölgedir.
Bel ağrısı neden olur?
Bel ağrısının birçok nedeni olabilir. Tüberküloz, brusella, osteoporoz gibi hastalıklar; kireçlenme, başka yerden yayılan veya omurganın kendisinden kaynaklanan kanserler bel ağrısına neden olan önemli hastalıkların başında gelmektedir. Bel ağrısı nedenlerinden biri de mide, karaciğer, böbrek gibi organ rahatsızlıklarının bel bölgesine yayılmasıdır. Bazı bel ağrılarının nedenleri de psikolojiktir ve iyice araştırılmalıdır. Bel ağrısı nedenlerini mekanik ve dejeneratif nedenler ve inflamatuar nedenler olarak ikiye ayırmak mümkündür.
Mekanik ve dejeneratif nedenler
Tüm bel ağrılarının yaklaşık %95'ini oluştururlar.
- Mekanik nedenler; lumbalizasyon, sakralizasyon, lomber lordoz artışı, disk fıtıkları, travma ve zayıf kaslar nedeniyle bel ağrıları olarak sıralanır.
- Dejeneratif nedenler; dokuların yaşlanmaya bağlı kireçlenmesi ve diğer nedenlerle yapılarının bozulmasıdır. Mekanik ve dejeneratif bel ağrılarında; Genellikle istirahatle azalan, hareketle artan, sıklıkla sıcakla azalan , soğukla artan, pozisyona göre artan veya azalan ve sabahları kısa süreli tutukluklara neden olan ağrılar görülür.
Bel ağrısının inflamatuar nedenleri
İltihaplı romatizma (Ankilozan Spondilit), enfeksiyona bağlı nedenler (brucella, tüberküloz), kansere bağlı tutulumlar inflamatuar nedenlerdir. İnflamatuar nedenlere bağlı sırt ağrılarında istirahatle ağrı artar. Ağrı geceleri artar, yataktan kalkarken ve hareket ederken azalır. Yarım saat kadar süren sabah tutukluğu yaygın belirtilerinden biridir. Bunun yanında sıcak uygulamalarla ağrı artar. Kan testlerinde iltihap gösteren testlerde (sedimantasyon, crp gibi) bozulmalar görülür.
Bel ağrısı kimlerde görülür?
35-45 yaşları arası en sık bel ağrısı gözlemlenen yaş aralığıdır. Bununla beraber kadın ve erkeklerde eşit oranda görülmektedir. 60 yaş üstü kadınlarda bel ağrısı görülme sıklığı diğer yaş ve cinsiyet aralıklarına göre daha yüksektir. Aşırı kilo alımı, hamilelik, uzun süre ayakta durmayı gerektiren durumlar, uzun süre yüksek topuklu ayakkabı giymek ve bacaklarda uzunluk farkı genellikle bel ağrısı nedenleri arasında sayılır. Bel ağrısına neden olan mesleklere uzun yol şoförleri, aşırı ağır yük kaldıranlar, uzun süre tabure ve sandalyelerde oturmayı gerektiren meslek gruplarında çalışanları örnek göstermek mümkündür.
Sırt ağrısının açıklaması belirlenmelidir. Tipik bel ağrısının nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;
* Doğuştan anomaliler
* Travmatik nedenler (omurga kırıkları veya kayması)
* Lomber zorlanma, duruş bozuklukları, rüptüre intervertebral disk
* Lomber omurganın kireçlenmesi yüzünden olan bel ağrısı
*Tüberküloz, brusella, lomber omurga tutulumu gibi hastalıklar
* Osteoporoz, kemik yumuşaması
* Kanserler (başka bir yerden yayılan veya omurganın kendisinden kaynaklanan)
* Mide, karaciğer, böbrek gibi organ rahatsızlıklarının bel bölgesine yayılması sebebi ile bel ağrısı
* Psikolojik bel ağrısı
* Başarısız bel ameliyatı (başarısız bel ameliyatı sonrası oluşan ve uzun süre devam eden şiddetli bel veya bacak ağrısı).
Bel ağrısı nasıl tedavi edilir?
İlaç ve dinlenme:
Dejeneratif ve mekanik bel ağrılarında akut dönemde antiinflamatuar ilaçlar ve kortizon kullanmak gerekecektir. Kronik dönemde basit ağrı kesiciler de yeterli olabilir. Akut (yeni başlayan) bel ağrısı için birkaç gün tam yatak istirahati yeterlidir. Hasta zamanla dinlendikten sonra yavaş yavaş normal günlük aktivitelerine dönebilir.
Egzersiz ve fizyoterapi:
Bel omurgamıza aktarılan yüklerin taşınabilmesi için kasları güçlendirmek ve belirli bir esneklik derecesini korumak son derece önemlidir. Bunları sağlamak bazı egzersizlerin yapılmasını gerektirir. Bu konuda hatırlanması gereken şey, her türlü egzersizin her hastaya uygun olmayabileceğidir. Egzersizlerin şekli, hastalığın akut veya kronik olmasına, hastalığın türüne, hastanın fiziksel ve sosyal ihtiyaçlarına ve yaşına göre değişecektir. Yani egzersizler hastaya uygun olarak belirlenmelidir. Egzersizler hekim tarafından hastaya yönelik olarak belirlenmelidir.
Bel ağrısı olan hastalara sıklıkla çeşitli fizyoterapi uygulamaları (yüzeysel ısıtıcılar, derin ısıtıcılar, analjezik akımlar, traksiyon yöntemleri) uygulanmaktadır. Bu uygulamaların ağrı kesici, gevşetici, doku yenileyici ve onarım sürecini hızlandırıcı etkilerinden yararlanılır. Fizik tedavi uygulamalarının şekli ve süresi hastanın ve hastalığın özelliklerine göre belirlenmeli ve uygulanmalıdır.
Bel ağrısı için cerrahi müdahale gerekli midir?
Bel ağrılı olgularda cerrahi tedavi, birden fazla sinir kökünün aynı anda etkilendiği ve mesaneye giden sinirlerin etkilendiği durumlarda, tıpta kauda ekina sendromu olarak bilinen durumlarda, ilerleyici kayıp olan olgularda gerekli bir tedavi yöntemidir. Sadece ağrıyı hafifletmek için yapılan ameliyatlarda her şeyin çok iyi değerlendirilmesi gerekir.
Bel ağrısından kurtulmak için çeşitli ilaç tedavi yöntemleri de kullanılabilir. Bunlar; akupunktur, spinal manipülasyon, mezoterapi, proloterapi ve ozondur.
Bel sağlığını korumak için yapılması gerekenler;
* Uzun süre aynı pozisyonda kalmayın. Oturma ve ayakta durma süresi 45 dakikayı geçmemelidir.
* Otururken beli destekleyen bir yastık kullanılmalıdır.
* Bel bölgesi ter ve soğuktan korunmalıdır.
* Uyumak için ortopedik yatak kullanılmalıdır.
Bel ağrısı yaşanması durumunda hangi bölümden randevu alınır?
Bel ağrısından muzdarip bir kişinin hastanelerin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümden randevu almaları en uygunu olacaktır. Kişi burada uzman doktor ile görüşme sonrası doktorun yönlendirdiği bölümlerden destek alabilir ve tedaviyi uygulamaya başlayabilir.
Yazının Kaynakları
- SPINE-health(2017). Causes of Lower Back Pain. Erişim tarihi Eylül 14,2022.
- Cleveland Clinic(2021). Lower Back Pain. Erişim tarihi Eylül 14,2022.
