Boyun fıtığı nedir?

Omurga vücudumuzun dik durmasını ve hareket kabiliyetimizi sağlar. Omurga, omur adı verilen kemiklerden oluşur. Omurlar arasında disk adı verilen destekleyici dokular bulunur. Omurlar arası diskler omurlara binen yükü engeller ve hareket kolaylığı sağlar.

Omurganın ortasından medulla spinalis adı verilen bir sinir ağı geçer. Boynumuzda 7 omur ve aralarında 5 disk vardır. Diskler jelatinimsi bir maddeyle doludur. Bu maddeye çekirdek pulposus adı verilir. Diskler, anulus fibrosus ile çevrilidir ve bağlar veya kaslar gibi çeşitli dokular tarafından desteklenir.

Omur adı verilen omurga kemikleri arasında, hareketler sırasında meydana gelen şok dalgalarının emilmesinden sorumlu jelatinimsi bir madde bulunur. Disk yapısının zarar görmesi sonucu bu malzemenin vertebral kanala doğru yer değiştirmesi herniasyon olarak tanımlanır.

Boyun fıtığı neden olur?

Travmalar, zorlanmalar, uzun süre hareketsizlik ve yaşlanmaya bağlı olarak su kaybı sonucunda disklerde aşınma ve fonksiyon kaybı meydana gelir. Diskin dış tabakası aşındığı veya yırtıldığı için içerideki jelatinimsi sıvı omur ve sinir boşluklarına sızar. Bu klinik tablo boyun fıtığı (servikal disk hernisi) olarak adlandırılır. Disk zamanla normal özelliğini kaybeder ve kireçlenir. Çevresindeki sinirlere baskı yapar. Bu bölgedeki sinirler etkilendikten sonra vücut bu değişikliklere iltihabi bir yanıt verir. Bu olaylar sonucunda kişide boyun fıtığına özgü belirtiler ortaya çıkar.

Boyun fıtığının başlıca nedenleri boynu uzun süre hareketsiz tutmak, tek bir noktayı izlemek, uzun süre bilgisayar ve televizyon karşısında oturmak, egzersiz yapmamak ve soğuk klimaların olduğu bir ortamda bulunmak olarak sayılabilir. Bazen sadece yapısal olarak ortaya çıkabilir. Boyun fıtığında ailesel faktörler de önemlidir. Kişinin ailesinde boyun fıtığı varsa kendisinde de olma olasılığı artar. Boyuna alınan darbeler ve geçmişteki kazalar da boyun fıtığına neden olabilir. Ayrıca boyun fıtığı sıklıkla bir meslek hastalığı olarak karşımıza çıkmaktadır. Boyun fıtığı, evden çalışanlarda, şoförlerde, bankacılarda ve uzun süre bilgisayar başında çalışan kişilerde sık görülür.

Yaşlanma da boyun fıtığına zemin hazırlayabilir. Kişi yaşlandıkça omurlar arasında yer alan disklerde dejenerasyon meydana gelebilir. Destek materyalinin zamanla jelatinimsi özelliğini kaybetmesi ile fıtık gelişimi kolaylaşır. Yaşlanmanın doğal bir parçası olarak ortaya çıkan uzun süreli (kronik) boyun fıtığından sonra ortaya çıkan semptomlar ilerleme eğilimi gösterebilir. Travma veya başka nedenlerle aniden (akut) gelişen boyun fıtığında semptomlar fıtığa neden olan olaydan hemen sonra başlar ve kronik boyun fıtığına göre daha ciddi semptomlar ortaya çıkar.

Boyun fıtığının belirti ve semptomları nelerdir?

Boyun ağrısı genellikle toplumda görülür ve en büyük nedenlerinden biri boyun fıtığıdır. Kişilerde boyun fıtığı ile birlikte çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir:

* Boyun, sırt, kol ve omuzlarda ağrı

* Kollarda uyuşma

* Kollarda karıncalanma

* Kollarda güç kaybı

* Reflekslerde azalma

Radikülopati olarak ifade edilen semptomlar, fıtık sonrası o bölgede başlayan ve vücudun alt bölgelerine yayılan şikayetleri tanımlar. Boyun fıtığı sonrası kişinin boyun bölgesinde hissedilen ağrı omuz, kol ve ele yayılabilir. Ağrının yanı sıra servikal radikülopatili kişilerde boyundan ellere doğru yanma, karıncalanma ve güçsüzlük gibi semptomlar olabilir. Tedavi edilmemiş ve ilerlemiş vakalarda, hastaların etkilenen bölgelerinde tam duyu kaybı ve felç olabileceğinden dikkatli olunmalıdır.

Boyun fıtığı nasıl teşhis edilir?

Hasta yukarıda sayılan şikayetlerle hekime gittiğinde öncelikle hekim tarafından derinlemesine bir fizik muayene yapılır. Sonrasında çeşitli biyokimyasal testler ve MR, bilgisayarlı tomografi ve EMG gibi radyolojik testler isteyebilir. Bu muayenelerde boyun fıtığının durumu, fıtığın şiddeti ve buna bağlı olarak sinir tutulum oranı belirlenebilir.

Boyun fıtığı şikayeti ile başvuran kişilerde, altta yatan romatolojik veya kanser gibi kötü huylu hastalıkların ayrımında biyokimyasal laboratuvar testleri etkilidir.

Röntgen, boyun fıtığı tanısı için istenebilecek ilk radyolojik incelemedir. X-ışınları , omurgayı oluşturan kemiklerin dizilimi ve bu kemiklerde herhangi bir dejenerasyon olup olmadığı hakkında fikir verebilir. Kemiklerin yapısı için en hassas radyolojik inceleme bilgisayarlı tomografidir. Bilgisayarlı tomografi, fıtıklaşmış bölgedeki kireçlenme gibi kimyasal değişiklikleri de tespit edebilmektedir.

Manyetik rezonans görüntüleme, özellikle herniasyon bölgesindeki yumuşak doku değişikliklerinin ve fıtığın tam olarak görüntülenmesi için ideal radyolojik incelemedir. Sinir kökünün çıkış noktasının incelenmesini sağlayan MRG, fıtığın detaylı analizi için çok önemli bir radyolojik inceleme yöntemidir.

Radyolojik yöntemler dışında elektrodiagnostik prosedürler olarak sınıflandırılan elektromiyografi (EMG) ve sinir iletim çalışmaları da boyun fıtığı tanısında kullanılabilir. Bu testler, özellikle servikal radikülopatili hastalarda tanısal öneme sahiptir.

Boyun fıtığı nasıl tedavi edilir?

Tedavinin birinci önceliği hastanın eğitimidir. Hastaya doğru duruş ve oturma pozisyonu öğretilir. Ağır yükleri taşımaktan kaçınılması gerekmektedir. Hastalar tedavi sırasında lokal ısı tedavisinden büyük fayda sağlar. Seanslar halinde fizyoterapi de konservatif (ilerlemeyi önleyen) tedavi planlamasına dahil edilebilir. Akut (ani başlangıçlı) dönemde ilk üç gün içinde boyunluk kullanılması hastayı rahatlatabilir. Ancak boyun kaslarını zayıflatabileceğinden boyunluğun daha uzun süre kullanılması önerilmez. İtme, çekme ve esneme egzersizleri genellikle deneyimli fizyoterapistler yaptırılarak hastanın rahatlatılması hedeflenir. Boyun omurunun etrafındaki kasları güçlendirmek için boyun fıtığı egzersizleri önerilmektedir.

Boyun fıtıklarının çoğu ameliyatsız iyileşir. Hastanın kollarında ve ellerinde güç kaybı varsa ve hasta diğer tedavilere yanıt vermiyorsa cerrahi de düşünülebilir.

* Boyun Fıtığı Tedavisinde Omurga Enjeksiyon Yöntemi

Şiddetli kol ağrısı varsa, doktor ağrıyı gidermek için medulla spinalis içindeki epidural boşluğa kortizon ilaçları enjekte edebilir. Spinal enjeksiyon yöntemi, tedavinin direkt olarak fıtık bölgesine radyolojik görüntülemeden yararlanılarak uygulanmasıdır. Bu tedavi sinir ve diskteki ödem ve iltihabı azaltmaya yöneliktir. Kortizon enjeksiyonları ile kişinin bazı şikayetleri genellikle uzun süre rahatlar.

* Boyun Fıtığı Ameliyatı Hakkında Genel Bilgiler

Boyun fıtığı hastalarının yaklaşık %10'unda cerrahi müdahale de gerekebilir. Bu ameliyatın amacı diskin sinire baskı yapan kısmından kurtulmaktır. Uygulanan işleme göre bu ameliyata laminektomi veya diskektomi adı verilir. İleri seviye ve eşlik eden nörolojik problemlerin olduğu veya diğer tedavi yöntemlerine rağmen hastanın şikayetlerinin kontrol altına alınamadığı durumlarda disk çıkartılarak fıtıklaşmayı durdurmak için diskektomi uygulanır. Laminektomi işleminde cerrah sinir köklerinin çıktığı alanı genişletir ve bu bölgedeki baskıyı azaltır.

Boyun fıtığından şüphelenilmesi durumunda hangi bölümden randevu alınır?

Boyun fıtığı rahatsızlığı için ilk olarak hastanelerin Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümünden randevu alınmalıdır. Burada doktor tarafından boyun fıtığı teşhisi konularak hasta Fizyoterapiye de yönlendirilebilir.

Yazının Kaynakları:

• https://www.spine-health.com/conditions/herniated-disc/cervical-herniated-disc-symptoms-and-treatment-options
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/herniated-disk/symptoms-causes/syc-20354095