Deri Yolma Bozukluğu (Dermatilomani)

Deri Yolma Bozukluğu (Dermatilomani)

Deri yolma bozukluğu nedir?

Cildin aşırı koparılması veya yırtılması ile karakterize edilen ve doku tahribatı ile sonuçlanan kendine zarar verme davranışıdır. Tekrarlayan deri yolma, kişinin biraz sıyrık, sivilce veya siyah noktayı sıkması, toplaması ve kazıması ile başlar. İlk bakışta büyük bir sorun gibi görünmeyen bu davranışlar hastalık haline geldiğinde genellikle iğne veya kesici aletler kullanılır ve bu nedenle deride hasar daha da ağırlaşabilir. Bu davranış utanç, suçluluk ve içe kapanmaya neden olabilir. Deri yolma davranışı kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır ve bu davranış genellikle büyüme döneminde başlar ve kronik bir seyir izler. Deri yolmaya benzeyen ve vücuda zarar veren diğer rahatsızlıklar ise saç yolma hastalığı, tırnak yeme ve yanak içi ısırmadır.

Deri yolma bozukluğu olan kişiler genellikle kaygı, sıkıntı, korku ve depresyon yaşarlar. Bazı kişiler ise deri yolma davranışının sıkıntılı olmasına rağmen deri yolmaktan zevk aldıklarını belirtmişlerdir. Deri yolma tekrarlayan bir davranış olabilir ve saatlerce sürebilir. Bazen altta yatan neden cilt hastalıkları veya bağışıklık sistemi bozuklukları gibi bir hastalık da olabilir. Ancak bazen hastalığın altında yatan açıklama, vücuttaki hayali bir kusurla uğraşma şeklinde olan beden dismorfik bozukluğu, vücudun eroin gibi bir madde arayışı veya şizofreni gibi diğer psikiyatrik hastalıklar olabilir. Bununla birlikte, genellikle eşlik eden veya altta yatan bir hastalık yoktur ve deri yolma başlı başına bir hastalıktır. Deri yolma bozukluğu, kişinin yaşam kalitesini etkileyen bir zihinsel sağlık sorunudur. Zamanla ciltte lezyonların oluşmasına ve cildin fonksiyon kaybına uğramasına neden olur. Bir tür obsesif kompulsif bozukluktur. Her yaşta ortaya çıkabilir, ancak tipik olarak ergenlik döneminde veya ergenliğin başlamasıyla tetiklenir.

Dermatilomani neden olur?

Deri yolma bozukluğu, trikotilomani olarak bilinen saç yolma bozukluğu gibi diğer obsesif-kompulsif bozukluklara benzer. Bu bozukluğu tetikleyecek psikiyatrik bozukluklar arasında Tourette sendromu, obsesif-kompulsif spektrum bozuklukları, yeme bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve depresif bozukluklar yer alır.

Uzmanlar, egzama, kabuklanma ve akne gibi bazı cilt problemlerinin dermatilomaniyi tetikleyebileceğini söylemektedir. Bozukluğun diğer tetikleyicileri öfke, stres, can sıkıntısı, kaygı gibi duygusal faktörlerdir. Hareketsiz bir yaşam tarzı ayrıca rahatsızlık için bir faktördür. Deri yolma bozukluğu, diğer obsesif-kompulsif bozuklukları olan kişilerde daha çok teşhis edilmiştir. Örneğin, ebeveynlerinden herhangi birinin hastalığı varsa, çocuklarında hastalığa yakalanma riski daha fazladır. Genetik yatkınlık hastalık için bir risk faktörü olabilir.

Dermatilomani belirti ve semptomları nelerdir?

Dermatilomani belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

* Yüz, parmaklar, eller, kollar ve bacaklardan cildi koparmak için kontrol edilemeyen bir dürtü

* Koparmak istememesine ve koparmamaya çalışmasına rağmen yolmayı bırakamama

* Günde birkaç saatini deriyi soymaya çalışarak harcama

* Deri yolma sebebiyle oluşan deri lezyonları

* Sivilce veya kabukları iltihaplanana veya tekrar kanayana kadar yolmak

* El ve ayak tırnaklarının etrafındaki deriyi yolmak

* Cildin kaşıntısı sebebiyle yolmak

* Depresif belirtilerden, stresten veya can sıkıntısından deri yolma

* İğne, cımbız veya diğer aletlerle cildin soyulması

* Peeling sonrası rahatlama hissi veya peeling yaparken zevk alma.

Dermatilomani kimlerde görülür?

Deri yolma bozukluğu için risk faktörleri şunları içerir:

* Cinsiyet(Kadınlarda daha sık görülmektedir.)

* Ergen olmak

* Önceden var olan belirli obsesif-kompulsif bozukluklara sahip olmak

Dermatilomaninin komplikasyonları nelerdir?

Cildin sürekli soyulması aşağıdaki gibi durumlara neden olabilir:

* Ameliyat gerektirecek cilt lezyonlarının oluşumu

* Düşük yaşam kalitesi

* Cilt enfeksiyonları

* Ciltte yara izi

* Şiddetli fiziksel şekil bozukluğu

* Duygudurum ve anksiyete bozukluklarının başlaması

* İnsanlarla tanışırken utanç duygusu

Dermatilomani nasıl teşhis edilir?

Deri yolma bozukluğu genellikle şiddetli veya hafiftir. Bozukluğu teşhis etmedeki en büyük sorun, hastaların yalnızca beşte birinden azının tedaviye başvurmasıdır. Bazıları durumun bir hastalık olduğunu bile bilmemektedir. Bazıları ise utandıkları ve anlaşılamayacaklarını düşündükleri için tedavi olmak istemezler. Dermatilomani, obsesif-kompulsif bir bozukluk olarak kabul edilir. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5) kriterlerine göre teşhis edilir.

Dermatilomani nasıl tedavi edilir?

Dermatilomani tedavi yöntemleri şunları içerir:

* Bilişsel-davranışçı terapi: Alışkanlığı tersine çevirmek için kabulü sağlamayı ve tedavi sayesinde davranış değişikliği sağlamayı amaçlar.

* İlaçlar: Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) ve serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri gibi ilaçlar, hastalığın tedavisinde umut vaat etmektedir.

* Tedavinin en önemli kısmını hastaya psikolojik destek sağlanması oluşturmaktadır. hastanın etrafındaki insanlar tarafından anlaşılması ve iyileşme açısından sorumluluklarının azaltılması çok önemlidir.

Hastayı sosyalleştirmek oldukça önemlidir. Hasta tatile gider, sevdiği insanlarla iyi geçinir, sağlıklı beslenir, spor yaparsa hastalığın yol açtığı sorunlar azalabilir. Deri hastalıkları uzmanı ve dolayısıyla psikiyatrist birbiriyle iletişim halinde tedaviye devam etmeli ve bu şekilde yazacağı ilaçları belirlemelidir. Tedavide en etkili yöntem psikoterapidir. Psikoterapiler, insanların dertlerinden konuşarak kurtulmalarına yardımcı olur. Ayrıca hastanın kendi kendini düzenleyerek deri yolma alışkanlığını bırakması için profesyonel destek alması amaçlanır. 

Hastalığın tedavisinde hastanın çevresi ve ailesinin desteğinin olması çok önemlidir. Suçlama, kınama, hastayı bu davranışı sergilemeye zorlama gibi eylemler hastalığın daha da ilerlemesine neden olabilir. Bu durumda tedavi süreci zorlaşır. Bu nedenle anlayışlı, pozitif düşünceye yön veren ve bilinçli bakış açısına sahip ailelerde ve sosyal çevrede bu sorun çoğu zaman çok daha hızlı ve etkin bir şekilde aşılmaktadır. 

 

Yazının kaynakları 

Cleveland Clinic(2022). Dermatillomania(Skin Picking). Erişim tarihi Ekim 8, 2022.

NHS(2021). Skin picking disorder. Erişim tarihi Ekim 8, 2022.

 

Sosyal Medya'da Paylaş

Yazar Hakkında

CEPTE SAĞLIK

Cepte Sağlık; online aile sağlığı merkezidir. Türkiye'nin en büyük Fiziksel, Mental ve Sosyal Sağlık Platformunda yüzlerce alanında uzman doktor veya psikolog ile hemen online görüşme yapabilir, evde ...

WhatsApp