Bilindiği üzere kanda yüksek miktarda kolesterol bulunması kan damarları için oldukça zararlıdır. HDL kolesterolü, yani yüksek yoğunluklu lipoprotein, kolesterolün doku ve damarlardan karaciğere taşınmasını ve kandaki kolesterolün kontrolünde etkilidir. HDL kolesterolü halk arasında iyi kolesterol olarak da bilinir. Kolesterolün kişide sebep olabileceği birden fazla risk bulunmaktadır. Bu sebeple HDL kolesterolünün normal değerlerinde seyretmesi kişi için oldukça önemlidir. Bu yazımızda HDL-K (HDL Kolesterol) hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. Sizler için HDL-K normal değeri nedir, düşük olduğu nasıl anlaşılır, ne zaman ölçülür, değeri neden düşer ve nasıl yükseltilir ve nasıl bir beslenme şekli takip edilmelidir gibi belli başlı soruların cevaplarını bir araya getirdik.
Normal HDL Kolesterol değeri ne olmalıdır?
HDL kolesterol değerinin ölçümü sırasında, değerlerin normal olduğu yalnızca HDL-K değerine bakarak anlaşılmaz. Uzman doktor HDL-K değerlerini, tüm kan yağlarına ve kan parametrelerine bakarak değerlendirir. Bir diğer baktığı faktörse LDL kolesterol değeridir. Kısaca birden fazla faktörün aynı anda çalışmasıyla sağlıklı bir tablo ortaya çıkar. Sağlıklı bireylerde HDL düzeyi kadınlarda 40 mg/dL, erkeklerde de 50 mg/dL üzeri olmalıdır. Fakat bu durum tek başına yeterli değildir. Bu değerlerin yanı sıra LDL-K değeri 130 mg/dL ve total kolesterol 200 mg/dL altında olmalıdır. Araştırmalara göre LDL-K değerinde her 10 mg/dL’lik artış, kalp krizi riskini % 20 arttırmaktadır. Bunun yanında HDL-K değerindeki her 1 mg/dL artışı, kalp ve damar hastalıklarının riskini % 2-3 azalmaktadır. Bu değerlerin kişilerde normal aralıklarda olması durumunda, kalp ve damar hastalıkları riski azalmaktadır.
HDL Kolesterol değerinin düşük olduğu nasıl anlaşılır?
HDL-K değerinin düşük olduğunu anlamak için kan tahlili gereklidir. Sonuçların etkilenmemesi adına, testten 8 ila 12 saat öncesine kadar bir şey tüketmemek gerekir. Kan tahlili sonucunda HDL-K, LDL-K, total kolesterol ve trigliserid değerleri ortaya çıkar. Hepsinin birlikte değerlendirmesi sonucunda da HDL-K düzeyinin normal olup olmadığı anlaşılır.
HDL Kolesterol değeri ne zaman ölçülür?
Herhangi bir şikâyet yoksa, HDL-K ve yukarıda bahsedilen diğer kan yağları değerleri düzenli aralıklarla ölçülebilir. 20’li yaşlardan itibaren her 5 yılda 1 kere ölçüm yaptırmak yeterli olacaktır. Normal koşullarda çocukluk ve ergenlik döneminde kolesterol düzeyi için tahlil yaptırmak gerekmez. Fakat ailede kalp hastalığı veya diyabeti olan bireylerin olması durumunda, çocuklar için de gerekli tahliller yapılmalıdır. Bunun dışında eğer çocuk aşırı kilolu ise yine tahliller gereklidir.
HDL Kolesterol neden düşer?
HDL-K düzeyinin düşük çıkması genellikle LDL- K ile alakalıdır. Vücutta LDL-K düzeyi yüksek çıkarsa, bu duruma HDL-K değerindeki düşüklük eşlik eder. Ailelerin sağlık öykülerinde hiperlipidemi, diyabet, hipertansiyon, böbrek ve karaciğer hastalıkları, pankreas iltihabı ve tiroid bezinde sıkıntılar gibi sağlık problemleri bulunuyorsa, geri kalan aile üyelerinde LDL-K yüksekliği gözlemlenebilir. Aşağıda sizler için HDL-K düzeyini düşürebilen birkaç sebebi sıraladık.
- Yaşlanma
- Sigara kullanımı
- Beslenme alışkanlığı
- Fazla kilo
HDL Kolesterol nasıl yükseltilir?
HDL-K düzeyinin düşük olması durumunda yaşam tarzında gidilecek değişiklikler, HDL-K düzeyini normal değerine çıkabilir. Bilinen bir ilaç tedavisi bulunmaktadır. Aşağıda belirtilen değişikliklerle HDL-K değeri yükseltilebilir.
- Sigara: Kişinin sigarayı bırakması durumunda, HDL-K düzeyinde %15-20'lik bir artış yaşanabilir.
- Fazla kilolar: Vücutta yağ oranı fazla olduğunda LDL-K düzeyinde yükseliş, HDL-K düzeyinde ise bir düşüş gözlemlenir. Beslenme şeklinde yapılacak değişikliklerle fazla kilolar verilebilir ve HDL-K düzeyi yükseltilebilir.
- Hareketsiz yaşam tarzı: Hareketsiz yaşam tarzı HDL-K düzeyinin düşmesini yüksek oranda etkiler. Düzenli egzersizler sayesinde HDL-K değerlerinde yükselme gözlemlenmiştir.
- Omega-3: Omega-3 bir yağ asidi olup fizyolojik faaliyetler için oldukça önemlidir. Fakat bu asit vücudumuzda üretilemez. Bu sebeple dışarıdan alınacak gıdalar oldukça önemlidir. Araştırmalara göre balık yağı kullanımı sonucunda HDL-K düzeyinde bir artış olur.
HDL Kolesterolü’ nü yükseltmek için nasıl bir beslenme düzenine sahip olmak gerekir?
Kişi eğer HDL-K değerini yükseltmek istiyorsa, beslenme şekline önem vermelidir. Sağlıklı bir beslenme ile HDL-K değeri yükseltilebilir. Bunun için beslenme şeklinde hayvansal gıdalara yer vermek yerine sebzelere, tahıllara ve baklagillere yer verilmelidir. Süt ve süt ürünlerini tüketirken, tercih edilen ürünlerin yarım yağlı veya yağsız olmasına dikkat edilebilir. Tereyağı veya iç yağı yerine zeytinyağı veya diğer bitkisel sıvı yağlar tercih edilebilir. Çok fazla kırmızı et tüketimi, HDL-K düzeyi için çok iyi değildir. Kırmızı et tüketimini sınırlandırmak HDL-K değerini yükseltmek için önemli bir adımdır. Eğer tüketilecekse de daha az yağ içeren kısımlar tercih edilmelidir. Karaciğer, böbrek ve beyin gibi kolesterol bakımından zengin kısımların tüketiminden kaçınılmalıdır. Yapılabiliyorsa, kırmızı et yerine tavuk, hindi veya balık tüketilmesi, HDL-K değerini yükseltmek adına daha doğrudur. Tüm bunların yanında, kepek, çavdar ve yulaf içeren ürünlerin tüketimi arttırılabilir. Tüketilen gıdalar ne kadar önemliyse, bu gıdaların pişirilme tarzı da bir o kadar önemlidir. Örneğin kızartma şeklinde pişirme yöntemi oldukça zararlıdır. Kızartma yerine ızgara veya haşlama tercih edilmelidir. Ayrıca oldukça zararlı olan fast food türü yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Bu yiyecekler yüksek oranda doymuş ve trans yağ içerir. Bu ürünlerin tüketimi sonucunda yağ birikimi ve kilo alımı, LDL-K değerini yükseltirken HDL-K değerini düşürür. Trans yağ içeriği bakımında zengin olan diğer ürünler içinde cipsler, çikolatalar, gofretler, kurabiyeler, bisküviler ve kek gibi yiyeceklerdir.
HDL Kolesterol için hangi bölümden randevu alınır?
HDL-K düzeyini öğrenmek için kan tahlilleri yaptırmalısınız. Bu tahlilleri aile hekimleri, diyetisyenler ve dahiliye uzmanları yapmaktadır. Düzenli testlerinizi bu ilgili bölümlerde yaptırabilirsiniz.
Yazının kaynakları
https://www.webmd.com/cholesterol-management/guide/hdl-cholesterol-the-good-cholesterol
