Onay Arayıcılık Şeması

Çocuklukta ancak iyi bir şeyler yaptığında ya da başarılı olduğunda bakımverenin ilgi ve sevgisini kazanabildiği, temel bir ihtiyacını karşılamak için (sevgi görme, takdir edilme) sürekli bir şey yapması gerektiğini öğrendiği yani “koşullu sevgi” gördüğü aile ortamı onay arama şemasının gelişiminde belirleyicidir. Örnek olarak koşullu büyütülen bir çocuğun yaşam öyküsüne baktığımızda; çocuğun ancak yemeğini bitirme şartıyla parka gidebildiği, sadece yüksek not aldığında takdir gördüğü ve söz dinlediğinde ‘‘Aferin’’ denilen iyi çocuk olduğu gibi örnekler görülür. Bu tutumlar karşısında çocuk, sevgiyi almanın tek yolunun ebeveynlerini bir şekilde memnun etmekten geçtiğini öğrenir. Onay arayıcılık şemasına “El alem ne der?” şeması olarak da ifade edebiliriz. Onay arayıcılık şeması olan kişiler için yaşam başkalarının ne dediği ne düşündüğü üzerinden yürür. Onlar için dışlanma ve reddedilme dayanılmaz acı verir. Kendilik değeri diğerleri tarafından kabul edilme ve onaylanma ile paraleldir. Kişi başkalarından kabul görmek için diğer kişileri memnun etmeye çalışır. Kendisini insanlar ondan ne isterse yapmak zorunda görür. 

Bu kişiler, yetişkin yaşamda özünde değersiz ve beğenilmeyen ancak bir başarıya ulaşırsa sevilebilir ya da onaylanabilir olduğuna dair inançlar geliştirebilmektedir. Bu gibi irrasyonel inançlarında farkında olmadan onaylanmak adına kişiyi çeşitli uğraşlara itebilmektedir. Hatta bazı kişilerde hayatı bu onaylanma, beğenilme üzerine bir adanmışlık kurma haline bile getirebilmektedir.

Aşağıdaki sokratik sorgulamalara bir göz atın:

Şuanki hayatımda yoğun olarak yaptığım şeyler, geçmişte ki onaylanmadığım ya da takdir edilmediğim anların bir telafisi olabilir mi?

Kabul görmek adına yaptıklarımın karları ve zararları neler?

Gerçekten istediğim gibi davranmak, konuşmak, hareket etmek neye benziyor?

En kötü ne olur?