Hemoroid nedir?

Genel olarak basur olarak adlandırılan hemoroid, anal kanalın üst kısmında, rektumun ve anüsün alt kısmında yer alan genişlemiş damarlardır. Bu kan damarlarının duvarları bazen o kadar genişler ki şişer ve tahriş olur. Bu şişlik ve tahriş sonucunda anüsten dışarı çıkarlar. Bu durum ayrıca günlük dilde basur veya mayasil olarak bilinir. Hemoroidler iç ve dış hemoroid olarak ikiye ayrılır ve semptomlarına uygun olarak dört farklı derecede kategorize edilirler.

İç hemoroid nedir?

İç hemoroidler, makatta görülemeyecek veya hissedilemeyecek kadar derin olan bir noktadadır. Bölgelerindeki az sayıda ağrı algılayan sinir nedeniyle tipik olarak ağrıya veya ıstıraba neden olmazlar. Dışkı içindeki veya tuvalet kağıdı üzerindeki kan en belirgin işarettir. Bunun dışında hemoroidleri çevre dokudan daha pembe renkli nemli yumrular olarak görmek mümkündür. Bunlara prolapsus hemoroid denir. Bu hemoroidler kendi başlarına geri çekilebilir veya yumuşak bir şekilde bastırılırarak içeri alınırlar.

Dış hemoroid nedir?

Dış hemoroidler anüsün dış duvarındaki derinin biraz altındadır. Burada ağrıyı algılayan sinirler daha fazla olduğu için dış hemoroid belirtileri arasında ağrı, kanama, kaşıntı ve şişlik yer alır.

Tromboz hemoroid nedir?

Bazı hemoroid vakalarında, kan pıhtısı nedeniyle hemoroid, mor veya maviye dönebilir. Buna genellikle tromboz denir. Bu durum ağrı, kaşıntı ve kanamaya neden olur. Pıhtı çözüldüğünde bir miktar deri kalabilir ve bu parça tahriş olabilir.

Hemoroid neden olur?

Hemoroidin ana nedeni, rektal bölgedeki damarlara aşırı basınç ve yüksek hacimde kan akışıdır. Bu, tuvaleti kullanırken, önemli bir nesneyi kaldırmaya veya itmeye çalışırken, vücudun obezite nedeniyle fazladan ağırlık taşıması durumunda, hamilelik sırasında, sürekli olarak düşük lifli bir diyet uygulanıyorsa, egzersizden uzak bir yaşam sürülmesi durumunda, çok uzun süre pozisyon değiştirmeden ayakta durma veya oturma durumunda ortaya çıkmaktadır. Uzun süre geçmeyen ishal veya kabızlık hemoroid için risk faktörlerini artırır. Öksürme, hapşırma veya kusma, halihazırda olan hemoroidleri kötüleştirebilir.

Hemoroid belirti ve semptomları nelerdir?

1. derece hemoroidlerde en önemli yakınma kanama yüzünden olmaktadır. Tanı amaçlı yapılan rektoskopi sırasında hemoroid saptanır.

2. derece hemoroidlerde kanamanın yanı sıra kaşıntı şikayeti de vardır. Bunlar anal muayene sırasında ve ıkınma yoluyla belirlenir.

3. derece hemoroidlerde rektumda akıntı veya ıslaklık şeklinde de kanama ve kaşıntı şikayetleri vardır. Anal muayene sırasında anüsten dışarı taşan hemoroidlerin görülmesi ile belirlenir.

4. derece hemoroidlerde ağrı yanında akıntı, kanama ve kaşıntı şikayeti vardır. Bu derecedeki hemoroidlerde muayene ile içeriye gönderilemeyen şişlikler tespit edilir.

Hemoroid kaynaklı olmasa bile her türlü rektal kanama durumunda doktora başvurulmalıdır. Rektal kanama ayrıca Crohn hastalığı, divertikülit, kolit, kolon polipleri ile ilişkili olabilir veya Kolorektal kanserin bir belirtisi olabilir. Anal fissürler ayrıca ağrıya veya kanamaya neden olabilir. En doğru teşhis ve tedavi için mutlaka bir sağlık uzmanına danışmanız gerekir.

Hemoroid nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz tıbbi geçmişiniz ve semptomlarınız hakkında çeşitli sorular soracak, ardından mevcut birkaç muayeneden birini veya tümünü gerçekleştirecektir.

Birincisi, doktorun şişlik, tahriş veya diğer sorunları kontrol etmek için anüs ve rektuma baktığı fizik muayenedir.

İkinci muayene yönteminde doktor hijyenik eldiven giydikten sonra kas tonusunu inceler ve parmağıyla rektumu kontrol ederek hassasiyet, şişlik, tahriş ve benzeri sorunları hisseder. Buna rektal muayene yöntemi denir. İç hemoroidleri teşhis etmek ve olası diğer tıbbi sorunları kontrol etmek için daha karmaşık muayene yöntemleri de gerekebilir.

Bu amaçla rektoskop veya proktoskop adı verilen aletlerle yapılan muayeneye rektoskopi veya proktoskopi adı verilir.

Anal kanalı incelemek için anoskop adı verilen kısa plastik bir tüpün kullanıldığı anoskopi, alt kolona bakmaya yardımcı olan sigmoidoskop adı verilen çok yönlü ve ışıklı bir tüp ile yapılan sigmoidoskopi ve daha uzun süreli yapılabilen kolonoskopi yöntemleri vardır. Kalın bağırsağın tamamını kontrol etmek için kullanılan esnek tüp de, kullanılan muayene yöntemleri arasındadır.

Hemoroid nasıl tedavi edilir?

Semptomların ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak doktor tarafından uygun bir tedavi planı belirlenecektir. Hemoroid (basur) tedavileri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, tıbbi ilaçlar ve cerrahi müdahaleler kullanılan yöntemlerdir. Bu yöntemler hemoroidleri kolaylıkla tedavi edebilmesine rağmen, hemoroide neden olan koşullar değiştirilmezse hemoroidin tekrarlama olasılığı artar . Basit yaşam tarzı değişiklikleri genellikle 2 ila 7 gün içinde hafif hemoroid semptomlarını ortadan kaldırabilir. Lif tüketimi, besinlerin bağırsaklardan geçişini kolaylaştıracaktır. Hemoroid (basur) tedavisinde genellikle doktor tarafından önerildiği takdirde çeşitli bitkisel kremler ve pomatlar kullanılmaktadır.

Hemoroid (basur) tedavisi için varsa altta yatan kabızlık veya ishal gibi problemler giderilir ve bağırsak fonksiyonları düzenlenir. Semptomlar kendiliğinden düzelmezse ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavisi sırasında hap, fitil, krem, merhem şeklinde farklı ilaç formları kullanılır.

İlaç tedavisine dirençli düşük dereceli hemoroidlerde, yüksek dereceli hemoroidlerde, bası ve tromboz gibi komplikasyonlara neden olan hemoroidlerde cerrahi tedavi yöntemleri kullanılmaktadır.

Cerrahi tedavi yöntemleri bant ligasyonu, skleroterapi, klasik cerrahi yöntemlerle hemoroidektomi veya lazer operasyonudur.

Klasik cerrahi operasyonlar genellikle bir gün hastanede kalmayı gerektirir. Lazerle yapılan operasyonlar daha kısa tıbbi yardım gerektirir.

Hemoroid ameliyatı sonrası erken dönemde biraz ağrı ve kanama olması doğaldır. Bu genellikle ameliyatın iyileşme sürecinin bir parçasıdır. Ancak uzun vadede hemoroidin tekrarını önlemek için kabızlık ve aşırı kilo gibi duruma neden olan durumlardan kaçınmak gerekir.

Hemoroid konusunda dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

* Ne kadar acı ve ıstıraplı olursa olsun anal bölge temiz tutulmalıdır. Temizlik sırasında aşındırıcı ürünler ve sert ovalamadan kaçınılmalıdır. Hemoroidler kaşınmamalı veya kanamamalıdır.

* Kişi ideal kilosunda kalmaya özen göstermeli ve kilo alımına dikkat etmelidir.

* Uzun süre oturmak ve ıkınmak basur oluşumuna neden olabilir ve sorunu ağırlaştırabilir. Hemoroidi olanlar uzun süre tuvalette oturmaktan kaçınmalıdır.

* Stres her hastalıkta olduğu gibi hemoroid hastalarında da hastalığı alevlendirebilir.

* Uykusuzluk ve yorgunluk var olan şikayetleri artırabilir.

Hemoroid şüphesi olması durumunda hangi bölümden randevu alınır?

Hemoroid hastalığından şüphelenilmesi durumunda hastanelerin Genel Cerrahi bölümlerinden randevu alınmalıdır.

Yazının kaynakları

• Mayo Clinic(2021). Hemorrhoids. Erişim tarihi Eylül 22, 2022.
• Cleveland Clinic(2021). Hemorrhoids. Erişim tarihi Eylül 22, 2022.