Panik atak nedir?
Panik atak bir korkunun veya paniğin aniden ve düzenli olarak hissedilmesi ve bunun kişiyi ciddi şekilde etkilediği bir endişe bozukluğudur. Hemen hemen herkes belirli zamanlarda histeri ve panik duyguları yaşayabilir. Bu duyu, gergin, stresli veya tehlikeli durumlara karşı doğal bir tepkidir. Ancak panik atak bozukluğundan muzdarip bir kişi için histeri, endişe, panik ve stres duyguları hem düzenli olarak hem de bazen belirgin bir sebep olmadan ortaya çıkar. Panik bozukluğu, panik ataklarla ilişkili bir zihinsel bozukluktur. Beklenmedik bir şekilde tekrarlayan panik ataklar, bu atakların olacağı beklentisinden kaynaklanan kaygı ve panik atak sırasında ortaya çıkan semptomlar yüzünden ölme veya zarar görme kaygısı nedeniyle hayatın doğal akışına uyum sağlamada güçlük olarak görülür.

Panik atak neden olur?
Panik atağın kesin nedeni hala tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, durumun yas gibi travmatik veya çok stresli bir yaşam dönemi veya beyindeki nörotransmitter dengesizliği veya benzer faktörlerle ilişkili olduğu varsayılmaktadır.

Panik atak belirti ve semptomları nelerdir?
Bir korku anında kişi, kaygı olarak da çeşitli fiziksel ve zihinsel belirtiler yaşar. Bu semptomlar belirgin bir sebep olmadan ortaya çıkabilir ve oldukça hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir. Bu korku, kişi için çok korkutucu ve stresli bir durum olabilir. Panik atak birden fazla ve farklı belirti ve semptomlara sahiptir. Bunları aşağıda bulabilirsiniz.

• Ani banyo ihtiyacı
• Sıcak basmalar
• Baş dönmesi
• Baygın hissetme
• Boğulma hissi
• Korku hissi veya ölüm korkusu
• Genel Titreme
• Göğüs ağrısı
• Hızlı kalp atımı
• Kulaklarda çınlama
• Kuru ağız
• Mide bulantısı
• Nefes darlığı
• Parmaklarda karıncalanma
• Terlemek
• Soğuk
• Uyuşma veya iğne batma hissi
• Vücuttan kopmuş hissetmek

Panik atakta yukarıdaki belirtilerden en az dördü aynı anda gözlenir. Daha az gözlenen durumlara kısıtlı panik atak denir. Panik ataklar genellikle 5 - 20 dakika arasında sürse de bu sürenin bir saate kadar çıktığı vakalar görülmektedir. Panik atak sayısı durumun ciddiyetine göre değişiklik gösterebilir. Bazı bireyler mevcut duruma ayda bir kez maruz kalırken, diğer bireyler her hafta birkaç kez panik atak geçirebilir. Panik ataklar korkutucu olsa da tehlikeli değillerdir. Görülen belirtiler kişiye doğrudan zarar vermez. Aynı zamanda, bu semptomların çoğuna kolayca başka koşullar neden olabilir. Örneğin, düşük yaşamsal işaret, kalp atışının hızlanmasına neden olabilir.

Panik atak nasıl teşhis edilir?
Korkunun teşhisi ancak alanında uzman bir psikolog tarafından konulabilir. Öncelikle hastanın tıbbi kaydı alınır ve gerekli fizik muayeneleri yapılır. Panik atağı teşhis etmek için doğrudan bir laboratuvar testi yoktur. Ancak doktorlar, atakların altta yatan başka bir hastalıktan mı yoksa panik ataktan mı kaynaklandığını anlamak için bazı testler isteyebilir. Özellikle atakların sıklığı, nefes darlığı yaşayıp yaşamadığınız, baş dönmesi, uyuşukluk veya terleme gibi belirtiler tanı açısından hayati önem taşır. Panik atak tanısını netleştirmek ve diğer hastalıkları ekarte etmek için önce EKG istenebilir. Çarpıntıların farklı bir kalp hastalığına bağlı olup olmadığı araştırılır. Daha sonra doktor tarafından tiroid hormonlarının seviyesi ve hormonal bir dengesizlik olup olmadığının ölçülmesi için bazı kan testleri de istenebilir.

Panik atak nasıl tedavi edilir?
Kişi panik bozukluğu veya panik atak belirtileri yaşıyorsa doktora başvurmalıdır. Bireyin tıbbi kaydını incelerken doktor, görülen semptomları, atakların ne sıklıkla meydana geldiğini ve ne kadar süredir devam ettiğini soracaktır. Ayrıca semptomların başka bir sağlık nedenine bağlı olup olmadığını görmek için kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Tekrarlayan panik ataklarda anksiyete bozukluğu tanısı konulabilir. Panik bozukluk tedavi edilebilir bir durumudur. Bu yüzden en hızlı şekilde tıbbi yardım almak kişinin yapabileceği en iyi şeydir. Tıbbi müdahale olmadan anksiyete bozukluğu tırmanabilir ve bununla baş etmek çok zor olabilir. Ayrıca sizi panik atak ve agorafobiden kaçınma gibi diğer zihinsel sağlık durumlarını geliştirme riskine sokabilir. Panik bozukluğu tedavisinde panik atak sayısının azaltılması amaçlanırken, panik atak tedavisinde semptomların hafifletilmesi amaçlanır. Panik atak tedavilerinin çoğu psikoterapi ve ilaç tedavisinden oluşmaktadır. Görülen semptomlara bağlı olarak, biri, diğeri veya bu tedavilerin bir karışımı kullanılabilir. Bilişsel davranışçı terapiden genellikle psikolojik tedavi sırasında doğrudan bir terapiste danışılarak yararlanılır. Bu arada, terapist genellikle bir atak sırasında nasıl tepki vermesi ve ne düşünmesi gerektiğini söyler ve terapist tarafından bir atak sırasında sakin kalmaya yardımcı olacak nefes teknikleri önerilebilir. Doktor ve dolayısıyla hasta fayda göreceğini düşünüyorsa reçeteli ilaçlar uygulanabilir. Bu dönemde hastaya sıklıkla antidepresanlar, seçici serotonin geri alım inhibitörleri ve benzeri ilaçlar verilir. Unutulmamalıdır ki, antidepresanlar iki ila dört hafta arasında etkilerini göstermeye başlar ve sekizinci haftadan itibaren tam etkisini gösterir. İlaçların işe yaramadığını hissetseniz de hissetmeseniz de doktor ilacı bırakmanızı tavsiye etmiyorsa kullanımına devam edilmelidir. Bilişsel davranışçı terapi veya ilaç tedavisi sonrasında semptomlar düzelmezse, hasta doktor tarafından psikiyatrist veya klinik psikolog gibi bir ruh sağlığı uzmanına da sevk edilebilir.

Panik atak sırasında ne yapılmalıdır?

• Atağa karşı savaşmayın
• Mümkünse, olduğunuz yerde kalın
• Olumlu, huzurlu ve dinlendirici yerlere ve şeylere odaklanın
• Atağın geçeceğini kendinize hatırlatın
• Unutmayın, bu genellikle hayatınız için bir tehdit değildir
• Yavaş ve derin nefes alın

Panik atak durumunda hangi bölüme başvurulmalıdır?

Panik atak durumunda bir psikolog ya da psikiyatriste başvurabilir. Çarpıntı ya da göğüs ağrısı gibi bulgular varsa bu bulguların altta yatan ek bir kardiyak durumdan kaynaklanıp kaynaklanmadığının araştırılması için Kardiyoloji bölümüne de danışılmalıdır. 

Yazının kaynakları

Mayo Clinic (2018). Panic attacks and panik disorder. Erişim tarihi Eylül 21, 2022.
Cleveland Clinic (2020). Panic disorder. Erişim tarihi Eylül 21, 2022.