Psikotik depresyon nedir?

Psikotik depresyon, şiddetli depresyonun alt aşamasıdır. Psikotik depresyon, diğer depresyonlarda görülen, kişiyi yüzeysel dünyadan ve gerçeklerden soyutlayan olumsuz içsel ve dışsal duygular gibi pek çok soruna sahip olabilir ve farklı özellikleri de vardır.

Psikotik depresyonda, kişide psikoz olarak bilinen çok ciddi algı bozukluğu, duygusal yıkım gibi birçok değişiklik görülür. Bunun yanında psikoz çok geniş bir tanımdır ve birçok hastalığı içerdiği unutulmamalıdır. Psikozun kesin bir başlangıcı yoktur. Bazıları çok şiddetli başlarken bazılarıysa çok sinsidir.  Diğer depresyonlardaki belirtiler gibi, ilgisizlik, hareketlerde farklılaşma, performans geriliği, hayır deme eğilimi, soğukluk, huzursuzluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtilerden bir veya birkaçını gösteriyorsanız uzman bir doktora başvurmanız gerektiğini asla unutmamalısınız.

Psikotik depresyonun belirti ve semptomları nelerdir?

Psikotik depresyonun diğer depresyon türlerine göre daha şiddetli ve belirgin olduğu gözlemlenmiştir. Bunun yanında cinsiyete göre de farklılıklar oluşturmaktadır. Araştırmalar sonucunda psikotik depresyonun kadınlarda erkeklere göre daha sık görüldüğü tespit edilmiştir.

* Ruh hali değişikliği: Huzursuzluk, sinirlilik, ani değişiklikler, garip bir şekilde giyilen giysiler gibi özellikler.

* Duyguların değişmesi: Özellikle zarar görme ve tehdit edilme duyguları.

* İlgi alanlarındaki değişiklikler: Eskiden keyif aldığı bir hobiden artık zevk almamaya başlaması gibi.

Psikotik bozukluk nedir?

Başta şizofreni olmak üzere birçok bozukluktan "psikotik" olarak bahsedilmektedir. Psikotik bozukluklar, bireyin gerçeği algılamasına izin vermez. Herkes tarafından bilinen "şizofreni" bu kategorideki en ciddi rahatsızlıktır. Bu ruhsal bozukluklar psikiyatri kapsamında doğru tanı ve tedavi ile ele alınmaktadır.

Psikotik bozukluk, bireyin gerçek dünya ve gerçeklikle temasını kaybettiği bir durum olarak bilinmektedir. Bu genellikle ciddi bir mental sorunun belirtisi olarak gösterilir. Psikozdaki deneyimler, sanrılar veya halüsinasyonlar olarak gelişir. Psikozda insanlar görmedikleri şeyleri görürler, gerçek olmayan sesler duyarlar veya gerçek olmayan şeylere inanırlar. Bu korkutucu deneyimler, psikotik bozukluğu olan bireylerin kendilerini veya başkalarını zor bir duruma sokmalarına neden olabilir. Yoğun anksiyete, uyku sorunları, madde kullanımı, şizofreni ve manik depresyon gibi bazı psikiyatrik durumlar psikoza neden olabilir. Bu zihinsel bozukluğu tedavi etmek mümkündür. Psikiyatrist tarafından kişiye özel tedavi kapsamında hastanın iyileşme süreci antipsikotik ilaçlar, terapi ve sosyal destek ile planlanmaktadır.

Psikotik bozukluklar nelerdir?

Bu tür ruhsal sorunları olan ancak bunun farkında olmayan kişiler tedavi olmak istemezler. İçinde bulundukları durumu kabul etseler de etmeseler de meselenin kaynağının başkaları olduğunu düşünürler. Psikotik bozuklukları şu şekilde sınıflandırabiliriz;

* Şizofreni: En yoğun psikotik bozukluklardan biridir.

* Davranış Bozuklukları: Dengede olmayan duygudurum ve davranış bozukluklarına psikoz denir. Kişi sebepsiz yere üzgün hissedebilir veya üzgün olduğunda aniden mutlu olabilir.

* Anlama Eksikliği: Hasta kişi gördüğü tüm sanrı ve varsanıların gerçek olduğunu düşünür. Bunun sebebi etrafında olup biteni anlama konusunda eksik kalmasıdır.

Psikotik depresyonda psikozlar ne sıklıkla görülür?

Dünyadaki 100'e yakın kişiden 1 veya 2'sinde psikotik depresyon görüldüğü gözlemlenmiştir. Dünyada şizofreni hastası 51 milyon insan vardır. Hastalık genellikle 12-29 yaşları arasında ortaya çıkar. Çok fazla strese maruz kalma ve buna bağlı olarak gelişen olumsuz durumlar nedeniyle bu hastalığın ortaya çıkma potansiyeli artar.

Bu hastalığı olan kişilerin halüsinasyon görmeleri muhtemeldir. Psikotik düzlem, kişi için biraz ağırdır. Gölgelerden korkabilir, onları insan sanabilir. Takip edildiğine emindir, birinin kendisine zarar vereceğine inanabilir. Bu süreç korkularını artırır. Kişinin daha da stresli durumlarla mücadele etmesi için ortamı hazırlar. Bu durumdaki hastaların psikotik depresyonu hayatı boyunca yaşaması mümkündür. İntihar düşüncelerinde bir artış görülebilmektedir. Bu nedenle vakit kaybetmeden tedavi aramak gerekir. Durum çok ilerlemişse, farmakolojik tedavi gereklidir. Ancak bu tedavi psikoterapi ile desteklenmelidir.

Psikotik depresyon nasıl tedavi edilir?

Belirli zamanlarda ve belirli aralıklarla uygulanan nefes alma yöntemi , kişiyi rahatlattığı için hastalığın tedavisinde hayati önem taşır. Yoga yapmak, düzgün ve sağlıklı beslenmek ve hobi sahibi olmak da tedaviyi olumlu etkiler. Ayrıca fobilerden uzaklaşma, psikolojisini bozan olumsuz durumların nedenlerini araştırma ve çözüm yolları bulmaya veya tamamen ortadan kaldırmaya çalışma yöntemlerinin de kişiye faydalı olduğu bilinmektedir. 

Kısa sürede tedaviye başlamak gerekir. Erken tedavi, ilişkilerde ve yaşam tarzındaki olumsuz durumların önlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca tedaviye erken başlamak psikotik depresyona bağlı olarak ortaya çıkacak sorunların azalmasına yardımcı olabilir. Psikolojik danışman ve psikiyatrist tarafından tedavi olarak izlenecek yol kişinin durumuna göre belirlenir.

Psikiyatrist, semptomları azaltmak için hap, sıvı veya enjeksiyon şeklinde antipsikotik ilaçlar reçete edebilir. Ayrıca uyuşturucu ve alkol kullanımından kaçınmak da doktorun önerebileceği seçenekler arasındadır.Kişi kendisine veya diğer insanlara zarar verme tehlikesi altındaysa ve davranışlarını kontrol edemiyorsa, hastanede tedavi görmesi gerekir. Psikozları kontrol etmek için tedavi yöntemleri genel olarak şu şekildedir;

- Ani sakinleştirme: Psikotik bozukluğu olan bazı kişiler huzursuzdur ve etrafındakilere zarar verebilir. Böyle bir durumda, bu insanları sakinleştirmek gerekli olacaktır. Bu yöntem, anlık ilerleme olarak adlandırılır. Etkili bir enjeksiyon veya sıvı ilaç verilerek hasta sakinleştirilir.

- İlaç tedavisi: Hastalığın belirtilerini yaşayan kişiler, antipsikoz adı verilen ilaçlarla kontrol altında tutulabilir. Bu ilaçlar halüsinasyonları ve sanrıları azaltmaya yardımcı olarak kişinin zihnini daha net hale getirir. Bu ilaçlar, durumun semptomlarını desteklemek için önerilir.

Kişi ayrıca ilaç tedavisi dışında psikolojik danışmanıyla düzenli olarak iletişim halinde kalmalıdır. İlaç tedavisi ile sonuçlanmayan birçok psikoz belirtisinde terapi yönteminin faydalı olduğu görülmüştür.

Yazının kaynakları

NHS(2019). Psychotic depression. Erişim tarihi Ekim 8, 2022.

WebMD(2022). Psychotic Depression .  Medically Reviewed by Smitha Bhandari, MD on August 25, 2022.  Erişim tarihi Ekim 8, 2022.