Mide yanması nedir?
Mide ekşimesi olarak da adlandırılan mide yanması, kişinin göğüs kafesinin içinde, göğüs kemiğinin hemen arkasında bulunan yemek borusunda yanma hissi olarak ortaya çıkan ağrıya verilen isimdir. Çoğu durumda, bu ağrı özellikle yemek yedikten sonra, akşam saatlerinde, uzanırken veya eğilirken daha fazla hissedilir. Yemek borusu, ağzı mideye bağlayan boruya verilen isimdir. Bu tüp, yiyecekleri ritmik dalgalar halinde mideye itmeye çalışan kaslardan oluşur. Ayrıca göğsü karından ayıran düz kaslardan oluşan diyafram içindeki basınç farkı mide içeriğinin midede kalmasına yardımcı olur. Mide, yiyecekleri sindirmek için çeşitli asitlerin ve enzimlerin bir araya geldiği bir tür torbadır. Midenin içindeki asit nedeniyle midenin yaralanmasını ve iltihaplanmasını önlemek için midenin iç duvarını kaplayan özel koruyucu hücreler vardır. Fakat bu koruyu hücreler yemek borusunda bulunmamaktadır ve bu nedenle yemek borusu korunamamaktadır. Bu nedenle, mide asidi ve sindirim sıvıları yemek borusuna geri akarsa, yemek borusunun korunmasız astarında iltihaplanma ve ciddi hasara neden olabilir. Bu duruma mide yanması adı verilir. Ara sıra mide yanması yaşamak oldukça normaldir ve çoğu durumda endişe edilecek bir durum yoktur.
Mide yanması neden olur?
Mide yanması, gastroözofageal reflü adı verilen bir hastalığın belirtisi olabilir. En kısa tanımıyla mide asidinin yemek borusundan yükselmesiyle oluşur. Bu durumdan kaynaklanan risk faktörleri, midede asit üretimini artıran kişileri ve ayrıca yemek borusuna asit geri akışına izin veren yapısal sorunları içerir. Gastrit veya H. pylori enfeksiyonu gibi diğer tıbbi durumlar da mide yanmasına neden olabilir. Gastrit, mideyi kaplayan koruyucu dokudaki iltihaplanmaya verilen isimdir. Bu durumda mide bulantısı ve şişkinlik genellikle yemeklerden sonra mide yanması ile birlikte görülür. Tedavi edilmeyen gastrit vakaları midede ülser oluşumuna neden olarak kanser ve mide kanaması riskini artırır. Helicobacter pylori, normal şartlar altında midenin asidik ortamında yaşayabilen bir bakteri türü olabilir. Bu bakterinin dışarıdan mideye yerleşmesi ve normalde midede bulunan faydalı bakterilerin yerini alması her zaman ilk etapta belirti ve semptomlara neden olmaz. Zamanla, bu enfeksiyon mide bulantısı, iştahsızlık ve kilo kaybı veya mide yanması gibi semptomlara neden olabilir. Bazı ilaçlar bireylerde mide yanmasına neden olabilir. Normal şartlarda bireylerin beslenme şekli mide asidi salgısını artırarak mide yanmasına zemin hazırlayabilir. Sigara dumanı, doğrudan veya dolaylı olarak aşırı alkol tüketimi ile birlikte mide yanmasına neden olabilir. Midenin bir kısmı karın yerine göğüste bulunur. Bu nedenle, bir fıtık türü olan hiatus hernisi, alt özofagus sfinkterinin çalışma şeklini doğrudan etkileyebilir ve reflü için bir risk faktörü olmalıdır. Obezite de karın içindeki basıncın artması nedeniyle reflüye neden olabilir.
Mide yanmasının belirti ve semptomları nelerdir?
Normal şartlar altında, mide yanmasının en yaygın türü gastroözofageal reflü hastalığından kaynaklanır. Bu hastalık sırasında mide asidi yemek borusuna geri döner ve ağrıya neden olur. Bu ağrı genellikle göğüs kemiğinin veya göğüs kemiğinin arkasında spazm veya keskin bir ağrı şeklinde bir yanma hissi olarak hissedilir. Çoğu zaman, asit reflü ağrısı genellikle kalp krizi ağrısı ile karıştırılır. Asit reflü ağrısı alt göğüste kalabilir veya boğazın arkasına kadar çıkabilir ve boğazın arkasında oldukça ekşi bir su akışı gibi hissedebilir. Asit reflü boğaz, gırtlak veya gırtlaklara ulaşırsa öksürük nöbetlerine veya ses kısıklığına neden olabilir. Mide yanmasına neden olan asit ağza ulaşırsa ağızda acı veya yakıcı, asitli bir tada neden olabilir. Uzun süreli reflü vakalarında mide asidinin diş minesini aşındırdığı ve çürüğe neden olduğu gözlemlenmiştir. Mide yanması semptomları genellikle ağır yemeklerden sonra, öne eğildikten veya düz yattıktan sonra kötüleşir. Etkilenen bireyler çoğu durumda mide yanması nedeniyle uykudan uyanabilir.
Mide yanmasını nasıl teşhis edilir?
Mide yanması, kalp krizi, emboli, zatürre ve göğüs duvarı ağrısı gibi diğer göğüs hastalıklarıyla karıştırılabilen yaygın ancak yaygın bir şikayet olabilir. Mide yanmasını teşhis etmek için, doktorun bireyin tıbbi kaydını öğrenmesi ve tam bir fizik muayene yapmasıyla başlar. Çoğu durumda, bu fizik muayene, doktorun doğru bir teşhis oluşturması ve bir tedavi planı başlatması için yeterli bilgiyi sağlar. Bazı durumlarda, daha fazla test ve muayene de gerekebilir. Bireye baryum ve gastrografin adı verilen bir kontrast maddesi verilir. Bir röntgen veya floroskopi makinesi, hastaya verilen kontrast maddenin yukarı ve aşağı hareketini incelemeyi hedefler. Hem yemek borusundaki hem de yemek borusunun iç duvarlarındaki olası düzensizlikleri ve iltihabı tespit etmenin yanı sıra yemek borusu kaslarının kontrast maddeyi mideye itmek için ritmik bir şekilde düzgün çalışıp çalışmadığını da belirleyebilir. Endoskopi testinde bir gastroenterolog, yemek borusu ve midenin astarına bakmak için esnek bir tüpün üstüne yerleştirilmiş bir fiberoptik kamera kullanır. Bu şekilde, herhangi bir iltihaplanma veya ülser genellikle doğrudan tespit edilir. Biyopsi başvurulan bir diğer teşhis yöntemidir. Nadir durumlarda, manometri ve pH testi için basınç monitörlerinin kullanılması ve yemek borusunun içinden asit ölçümlerinin alınması, konvansiyonel yöntemler tanıyı doğrulamadığında veya semptomlar atipik olduğunda doktorun tanı koymasına yardımcı olabilir.
Mide yanması nasıl tedavi edilir?
Mide yanması tedavisi genellikle esas olarak yanmaya neden olan sorunu tedavi etme sürecinde gerçekleştirilir. Bu süreçte ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale yapılması gerekebilir. İlaçlı tedavi sürecinde genellikle yemeklerden sonra, yatmadan önce veya gerektiğinde midede fazla asidi bastırmak ve yemek borusunu kaplayarak koruyucu bir tabaka oluşturmak için antasitler alınır. Bir kimyasal olan histaminin, midenin asit üreten hücreleri üzerindeki etkisini bloke eden ilaçlardır. Proton pompa inhibitörleri, mide tarafından asit üretimini engelleyen başka bir ilaç sınıfıdır. Yoğun tıbbi ilaç tedavisinin yeterli rahatlama sağlamadığı, Barrett's yemek borusu izlerinin görüldüğü veya reflünün ses kısıklığı, zatürree veya hırıltıya neden olacak kadar şiddetli olduğu durumlarda cerrahi müdahale mide yanması için bir seçenektir. Gastroözofageal reflü için farklı cerrahi yaklaşımlar vardır. Fundoplikasyonda, mide alt özofagusun etrafını sararak, esasen alt özofagus sfinkterinin yerini alan bir yedek fizyolojik valf oluşturur. Alt yemek borusu sfinkterini bağlayan alt yemek borusunun etrafına sarılabilen çeşitli yeni cihazlar üzerinde çalışmalar devam etmektedir.
Mide yanması için hangi bölüme başvurulur?
Mide yanması durumunda kişiler öncelikle hastanelerin Dahiliye bölümlerine başvurulur. Burada yapılan testlerin sonucunda göre kişi Gastroenteroloji bölümlerine sevk edilebilir.
Yazının kaynakları
Mayo Clinic (2022). Heartburn. Erişim tarihi Eylül 28, 2022.
NHS (2020). Heartburn and acid reflux. Erişim tarihi Eylül 28, 2022.
