Metamfetamin nedir?
Metamfetamin bir tür uyuşturucu maddedir. Vücuda alındığında sinir sisteminde bulunan hücreleri uyarır ve bunun sonucunda da bağımlılık yaratır. Biri hap biri toz olacak şekilde iki formu bulunmaktadır. Metamfetamin, halk arasında kristal, buz, meth ve ice olarak da adlandırılır. Keyif verici etkisinin devamlılığını isteyen bireylerde bağımlılık yaratır ve genellikle günün sonunda kişilere zarar verir. Bireylerde ani duygu değişimlerine, depresyona ya da uykusuzluğa neden olabilmektedir. Bu yazımızda siz okurlarımız için metamfetamin konusunu ele aldık. Yazının ilerleyen bölümlerinde metamfetaminin kimyasal yapısı, nasıl etki gösterdiği, nasıl bağımlılık yarattığı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgiler bulabilirsiniz.
Metamfetaminin kimyasal yapısı nasıldır?
Amfetaminin N-metillenmiş versiyonuna metamfetamin denir. Tarihte ilk kez burun tıkanıklığına karşı üretilmiş bir dekonjestandır. 1893 yılında Japonya’da efedrinden sentezlenmiştir ve savaş sırasında hap formunda askerlere dağıtılmıştır. Bunun sebebi metamfetaminin yorgunluğu önleyebilmesidir. Fakat savaşın bitmesinin ardından Avrupa’da kötü amaçlarla, yoğun miktarda kullanılmaya başlanmıştır. Uyuşturucu olarak kullanılan metamfetaminin üç rengi vardır. Bu renkler beyaz, pembe ve kahverengidir. Yasadışı bir şekilde laboratuvarlarda üretilen metamfetaminin rengi beyaz ya da açık mavi kristallerdir. İçerisindeki asıl uyarıcı özellikle olan madde efedrin ya da psödoefedrin’ dir. Birden fazla kullanım yoluna sahip metamfetaminin uyguladığı etkiler de bu kullanım yolları ile alakalıdır. Buhar formunda kullanılan veya enjekte edilen metamfetamin, kişilerin kalp ritmini hızlandırır, beyinde nörotransmitter salınımı tetikler ve kan basıncında ani artışa sebep olur. Enjekte edilen metamfetamin daha güçlü bir etkiye sahiptir fakat etkisi kısa sürelidir.
Metamfetamin nasıl etki gösterir?
Metamfetamin vücuda alındığında, beyindeki sinir hücrelerinin yüzeyinde bulunan reseptörlere bağlanır. Bunun sonucunda ise hücrelerde normalinden fazla uyarılma yaratır. Uyarı artışının yaşandığı bölgeler sırasıyla beynin psikolojik durumu ile bağlantılı bölgeler, haz merkezleri ve görsel alanlardır. Bu bölgelerdeki uyarı artışı ile bazı belirtiler gözlemlenir. Bunlarda bazılarını aşağıda sizler için bir araya getirdik.
- Yüksek derecede heyecan ya da adrenalin hissi
- Yüksek derecede zindelik ve enerji hissi
- Yüksek derecede özgüven ya da cesaret hissi
- Aşırı mutluluk ve coşku hissi
- Aldırışsızdık
- Paranoya, sanrı ya da halüsinasyon
- Cinsel istek
- Belirli olaylara aşırı tepki gösterme
- Sosyallikte artış
- Davranışlarda aşırılık
- Olunandan farklı davranma
- Kan basıncında artık
- Kalp hızında artış
- Vücut sıcaklığında artış
- İştah kaybı
Metamfetamin bağımlılığı nedir?
Metamfetamin vücuda girdiği zaman beyin hücreleri bu maddeye maruz kalır. Uyarı sayısını düzenleyebilmek adına beyin hücreleri, metamfetaminin bağlandığı reseptörlerin sayısında azalmaya gider. Bunun sonucunda kişinin ilk metamfetamin kullandığında aldığı haz, sonraki deneyimlerinde aynı oranda olmaz. Bu sebeple kişi her kullanımında daha yüksek dozda metamfetamin kullanmak ister. Kullanılan doz arttıkça, bugün madde bağımlılığı dediğimiz durum ortaya çıkar. Metamfetamin bağımlılığında bazı rahatsız edici semptomlar gözlemlenir. Genellikle bu semptomlar ortaya çıkınca ve arttıkça, metamfetamin kullanan kişiler bu maddeye daha fazla başvurur. Bunun sonucunda da bağımlılık seviyesi artar. Metamfetamin bağımlılığı dendiğinde akla yalnızca fiziksel bir bağımlılık gelmemelidir. Kullanımı sırasında hissedilen haz, psikolojik bağımlılığı da beraberinde getirir. Kişi sürekli aynı duyguları yaşamak ister ve bu yüzden aynı hareketi tekrarlar. Psikolojik bağımlılığın fiziksel bağımlılığı tetiklediği gözlemlenmiştir. Bunlardan bazılarını sizler için aşağıda sıraladık.
- Kaygı ve huzursuzluk hissi
- Depresyon
- Gözler kızarma, yaşarma ya da tahriş hissi
- Duygu durumunda düşüklük
- Duygularda azalma
- İlgisizlik
- Uyku ile ilgili problemler
- Halsizlik ya da yorgunluk
- Sosyal hayattan uzaklaşma
- Motivasyon kaybı
- İş performansında düşüş
- Paranoya
Metamfetaminin zararları nelerdir?
Metamfetaminin insan sağlığına birden çok zararı bulunmaktadır. Bu zararlar yalnızca fiziksel değil psikolojik anlamda da oldukça ciddidir. Aşağıda sizler için metamfetaminin sebep olabileceği bazı sağlık sorunlarını sıraladık.
- Kalp-damar sağlığı
- Böbrek sağlığı
- Nörolojik sağlık
- Karaciğer sağlığı
- Psikolojik sorunlar
Metamfetamin bağımlılığı nasıl anlaşılır?
Metamfetamin kullanan kişilerde bazı belirtiler gözlemlenir. Genellikle metamfetamin bağımlılarında uyanıklık, enerji seviyesinde artış, iştahta azalma, hızlı öfkelenme, tedirginlik hissi, şüphe duyma, halüsinasyon görme, diş gıcırdatma, göz bebeklerinde büyüme, terleme ve çarpıntı fark edilir. Başta uyanıklık süresinde gözlemlenen artış, bir süre sonra yerini uzun süreli uykulara bırakabilir. Ortalama 1 yıl metamfetamin kullanan bireylerin dişlerinde çürüme oluşur. Ayrıca, metamfetamin bağımlılarında yoğun kaşınma ve bağışıklık sistemlerinde zayıflama görülür. Bağışıklık sistemindeki zayıflama sonucunda bireylerin vücutlarında yaralar oluşabilir. Bunların dışında kişinin yaşam alanında belli başlı malzemeler fark ediliyorsa, bunlarda metamfetamin kullanımını işaret ediyor olabilir. Bu malzemeler sırasıyla folyo, cam, yanık izli kaşıklar, şırıngalar, jiletler ve metal pipelardır.
Metamfetamin bağımlılığı nasıl tedavi edilir?
Metamfetamin bağımlısı olmuş bireylerin tek başına tedavi olma kararı almaları oldukça zordur. Fakat yaşadığınız hayatı ve sevdiğiniz insanları düşünüyorsanız, bu kararı almalı ve derhal uzman doktorlara başvurmalısınız. Eğer bir yakınınız metamfetamin bağımlısı olduysa, ona yardım etmeli ve bu bağımlılıktan kurtulması için onun yanında olmalısınız. Metamfetamin ve diğer uyuşturucu türlerinin sonuç olduğu bağımlılık sorunu, bağımlı bireyin desteklenmesi ve motive edilmesi yoluyla sonlandırılır. Bazı durumlarda bağımlı bireylere ek ilaç tedavileri de uygulanabilir. Başvurulan ilaçlar sayesinde bireyler madde kullanımından olabildiğince uzaklaştırılır. Kullanımın bırakılması sonucunda çekilme semptomları görülebilir. Çekilme semptomlarının görüldüğü durumlarda da ilaç tedavisine başvurulur. Tüm bunların yanında psikoterapiler de olmalıdır. Bağımlı kişinin etrafı tarafında desteklenmesi, bağımlılıktan kurtulma adına en önemli etkendir.
Metamfetamin bağımlılığı durumunda hangi bölümlere başvurulur?
Metamfetamin bağımlılığı durumunda psikologlara ve psikiyatristlere başvurulur.
Yazının kaynakları
https://nida.nih.gov/publications/drugfacts/methamphetamine
https://www.addictioncenter.com/drugs/meth/
