Dizanteri bir bağırsak enfeksiyonudur. Bulaşıcı olan bu enfeksiyon aslında bağırsak sisteminde oluşan bir iltihaptır. Genellikle temizliğe dikkat edilmediği durumlarda ortaya çıkan bu hastalık, oldukça bulaşıcıdır ve birden farklı sonuçları olabilir. Dizanteri denildiğinde akla tek bir hastalık gelse de, aslında iki tip dizanteri bulunmaktadır. Bunlardan biri basilli dizanteri, diğeri de amipli dizanteri’dir. Bu yazımızda dizanteri hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. Dizanteri neden olur, nasıl bulaşır, nasıl önlenir, dizanteri tipleri nelerdir, teşhis ve tedavi yöntemleri nelerdir gibi soruların cevaplarını sizler için bir araya getirdik.
Dizanteri nedenleri nelerdir?
Dizanterinin ana sebebi bakteri ya da parazit kaynaklı enfeksiyondur. Aralarında en yaygın olanı Shigella basili’dir ve genellikle bu tür dizanteri ciddi sonuçlara yol açmadan, hızlı bir biçimde iyileşir. Fakat bunun dışında da dizanteri hastalığına neden olan birçok farklı faktör bulunmaktadır. Kötü hijyen ve temizlik koşulları veya alışkanlıkları ve bozuk yiyecekler, rahatsızlık sebeplerinin başında bulunmaktadır.
Dizanteri nasıl bulaşır?
Bulaşıcı bir bağırsak enfeksiyonu hastalığı olan dizanteri genellikle ağız yoluyla kişilere geçer. Aşağıda birkaç bulaşma şeklini sizler için sıraladık.
- Kirli eller
- Kirli su tüketimi
- Temizlenmemiş yiyecekler tüketmek
- Kirli göl veya havuzlarda yüzmek
Dizanteri tipleri nelerdir?
Bilinen iki tip dizanteri türü vardır. Bunlardan ilki basilli dizanteri, diğeriyse amipli dizanteridir.
- Basilli Dizanteri: Basilli dizanteri’ nin sebebi Shigella bakterisidir. Bakterinin vücuda girişinin ardından ilk 1-3 gün içinde semptomlar görülmeye başlanır. Bazı insanlarda hiç semptom görülmeyebilir. Hastalığı hafif geçiren kişilerde, hafif bir mide ağrısı ve ishal gözlemlenebilir. Fakat hastalığı ağır atlatan kişilerde, dışkıda kan ve mukus, yoğun karın ağrısı, yüksek ateş, mide bulantısı ve kusma gibi etkiler görülebilir. Genellikle sıvı alımıyla geçirilebilen bir hastalıktır. Fakat semptomların şiddetli olması durumunda uzman doktora başvurulmalıdır.
- Amipli Dizanteri: Amipli dizanteri, bir diğer adıyla amipiyaz tipi dizanteri, Entamoeba histolytica isimli bir amipten kaynaklanır. Bu amiplerin bir araya gelerek oluşturdukları kistler, vücuttan insan dışkısı olarak çıkar. Amip kaynaklı hastalık farklı komplikasyonlara neden olabilir. Enfeksiyona yol açan amiplerin bağırsak duvarında tünel açması durumunda, kana karışıp diğer organları da enfekte etmeleri olasıdır. Ayrıca, mukoza dokusunda ülser oluşumuna da sebep olabilirler. Hastalığın geçmesinden sonra da insanda varlıklarını sürdürmeye devam edebilen bu amipler, bağışıklık sisteminin zayıflaması durumunda tekrar ortaya çıkabilirler. Amipli dizanteri bazı durumlarda özellikle daha büyük risk taşır. Bunlar içinde hamile ve yeni doğum yapmış kadınlar, bebekler, kortikosteroid kullanan insanlar, iyi beslenemeyen insanlar ve kanserli kişiler vardır. Bu kişilerin özellikle temizliğe büyük önem vermeleri gerekir.
Dizanteri nasıl önlenir?
Dizanteri’ nin ana sebebi temizliktir. Bu sebeple, kişi dizanteri riskini azaltmak istiyorsa hijyene önem vermelidir. Elleri düzenli olarak sabunla yıkamak tek başına dizanteri olasılığını %35 oranında azaltabilir. Seyahat etme durumunda, sadece şişelenmiş su içilmelidir. Ayrıca tüketilen gıdaların iyice pişmiş olduğuna dikkat edilmelidir. Tüm bunlara dikkat edildiği sürece kendi önleminizi almış olursunuz. Bunlara ek olarak, eğer yakınınızda dizanteri hastalığına sahip biri varsa dikkat etmeniz gereken birkaç şey vardır. Bu durumda, eller sık sık yıkanmalı ve dezenfektan kullanılmalıdır. Ayrıca hasta kişiyle havlu, bardak ya da diğer kişisel eşyaları paylaşılmamalıdır.
Dizanteri belirtileri nelerdir?
Sizler için basilli dizanteri ve amipli dizanterinin farklı semptomlarını bir araya getirdik. Bu semptomların gözlemlenmesi durumunda uzman doktora başvurulmalıdır. Semptomları ve belirtileri aşağıda bulabilirsiniz.
Basilli Dizanteri
- Kan içerebilen ishal
- Karın ağrısı
- Ateşle seyreden ishal
- Ateş
- Mide bulantısı ve kusma
Amipli Dizanteri
- Mide bulantısı
- İshal
- Karın krampları
- Kilo kaybı
- Ateş
Dizanteri nasıl teşhis edilir?
Dizanteri’ nin teşhisinde uzman doktor belirti ve semptomları öğrenmek amacıyla bazı sorular sorar. Bu soruları bir fizik muayenesi takip eder. Gerektiği durumda kişiden dışkı örneği istenebilir. Bu dışkı örneği laboratuvara gider ve bu şekilde hastalığın ve kaynağının ne olduğu anlaşılır. Şiddetli semptomların varlığında, bir ultrason taraması ya da bir endoskopi istenebilir.
Dizanteri nasıl tedavi edilir?
Dizanteri hastalığının tedavisi, dizanteri’ nin nedeniyle alakalıdır ve tedaviler farklılık gösterir. Doğru tanı konulduktan sonra, uzman doktor uygun tedavi yöntemini belirler ve tedaviye başlanılır. Fakat tedavi ne olursa olsun, bu süreçte en önemli şeylerden biri bol miktarda sıvı tüketmektir. Hastalığının şiddetine bağlı olarak serum tedavisi uygulanabilir.
Dizanteri kaç günde iyileşir?
Belirtilerin hafif olduğu bir basilli dizanterisi durumunda, kişi tedaviye gerek duymadan iyileşebilir. Yoğun sıvı tüketmesi bu süreci hızlandırır. Fakat basilli dizanterisinin ağır yaşandığı durumlarda, antibiyotik ilaç tedavisine başvurulabilir. Amipiyaz dizanteri hastalığında ise tedavi süreci daha farklıdır. Tedavi süresince kişi amip öldüren ilaçlar kullanarak E. histolyca’ yı tedavi eder. İlaç tedavisi sayesinde, dizanteriye bağlı semptomlar geçer ve vücudun içinde gizlenebilen amipleri öldürür. Fakat test sonuçlarındaki herhangi bir belirsizlikte ve semptomların şiddetine bağlı olarak, uzman doktor antibiyotik ve amip öldürücü ilaçların birlikte kullanılmasını isteyebilir. Dizanteri kaç günde geçer sorusunun net bir cevabı bulunmamaktadır. İyileşme süresi hastalığın türüne, kaynağına, kişinin yaşına, sağlık geçmişine ve benzeri birçok farklı faktöre bağlıdır.
Dizanteri hastalığına hangi bölüm bakar?
Herhangi bir dizanteri semptomunun görülmesi durumunda, hastanelerin Genel Cerrahi ve Gastroenteroloji polikliniklerinden randevu alınır.
Yazının kaynakları
https://www.medicalnewstoday.com/articles/171193
https://www.webmd.com/digestive-disorders/what-is-dysentery
