İdrar kaçırma nedir?

Mesane, böbreklerimizden idrar toplayan kesedir. Halk arasında mesane, idrar torbası olarak da bilinmektedir. Mesane kaslarının kasılması ve gevşemesi hem oradaki sinirler hem de beyin tarafından kontrol edilir. İdrar torbası olarak da bilinen mesane, idrar dolarken gerilir, bu nedenle basınç artışı olmaz. Mesanenin alt ucundaki kaslar kesenin ağzını kapalı tutar. Mesaneden sonra üretra adı verilen bir kanal vardır. Üretranın kontrolü hormonlar tarafından sağlanır. İdrar kaçırma kontrol edilemez ve istemsiz gelişen bir rahatsızlıktır. İdrar kaçırmanın tıbbi adı enürezistir. Her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen ileri yaşlarda daha sık görülür. Tekrarlarsa, bir hastalık olarak kabul edilir. Tekrarlamadığı sürece herkesin başına gelebilen basit bir durum gözüyle bakılabilir. Enürezis yani idrar kaçırma, kişinin yaşam konforunu bozar, sosyal ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Enürezis her iki cinsiyette de görülebilmesine rağmen kadınlarda daha sık görülmektedir.

İdrar kaçırma türleri nelerdir?

Stres inkontinans: Gülme, hapşırma, öksürme, ağır cisimleri kaldırma gibi mesanedeki basıncın arttığı durumlarda idrar kaçırma durumudur. Sinir ve kas zayıflığından kaynaklanır.

Ani üriner inkontinans (sıkışma tipi idrar kaçırma): Burada hasta aniden idrarını yapar ve kontrolsüz bir şekilde idrar kaçırır. Bu durumda mesanenin kontrolsüz kasılması durumu vardır.

Karışım tipi idrar kaçırma: Her iki durum da aynı anda mevcuttur.

İdrar kaçırma neden olur?

İlerleyen yaşla birlikte idrarın sadece istenildiği gibi boşaltılmasını sağlayan bazı kasların fonksiyonları azalabilir ancak bu duruma eşlik eden başka sebepler de olabilir. Örneğin; fazla kilolu olmak, sigara içmek, kronik öksürük, kabızlık, karın içi basıncında artma, astım ve benzeri hastalıkların varlığında ve ağır iş yapanlarda idrar kaçırma için risk faktörü daha fazladır. Ayrıca zor doğumlar sebebi ile hem kas yırtılması hem de sinir hasarı işlev bozukluğuna neden olabilmektedir.

Bunlar dışında diyabet de idrar kaçırmada etkilidir. Ayrıca merkezi sinir sistemini etkileyecek hastalıklar (omurilik yaralanması, felç gibi) ve periferik sinir sistemini etkileyen birkaç hastalık (sinir yaralanmaları gibi) idrar kaçırma nedenleri arasındadır. Tüm bunların yanında idrar yollarındaki taşlar, idrar yolu enfeksiyonları, bazı ilaçlar, alkol tüketimi ve bu bölgede yapılan bazı ameliyat çeşitleri de idrar kaçırmaya neden olabilmektedir.

Aşağıda listelenen koşullar, üriner inkontinansın en yaygın nedenleri arasındadır:

* Obezite,

* İlerleyen yaş,

* İdrar torbası sarkması,

* Genetik,

* Kabızlık ,

* Sistit,

* Vajinal enfeksiyonlar,

* Böbreklerde oluşan hastalıklar,

* Diyabet ,

* Menopoz,

* Zor doğumlar,

* Erkeklerde prostat büyümesi,

* Kas gevşeticiler, idrar söktürücüler, sakinleştiriciler, antidepresanlar, alerji ilaçları,

* Demans alzheimer hastalığı

* Sistema nervosum hastalığı

* Vajina ile mesane arasında oluşan fistül(bu durum kadınlarda görülmektedir.).

Kadınlarda idrar kaçırma neden olur?

Birden çok doğum yapan kadınlarda, menopozdan sonra veya zor doğumlardan sonra idrar kaçırma görülebilir. Bazen hiç doğum yapmamış kadınlarda bile görülebilmektedir. Bunlar dışında araştırmalar idrar kaçırmanın kalıtsal bir özellik olarak geçebileceğini de ortaya çıkarmıştır. Özellikle; çalışma, öksürme, hapşırma ve şiddetli gülme durumlarında yukarıda belirttiğimiz durumları yaşayan kadınlar idrar kaçırabilirler. Zor doğumlara bağlı mesane sarkmaları görülebilir ve bu da kadınların hayatını idrar kaçırma yönünden olumsuz etkilemektedir. Fakat bu rahatsızlık özellikle 40 yaşından sonraki kadınlarda çok sık görülmektedir ve oldukça normal olarak kabul edilir.

İdrar kaçırma nasıl teşhis edilir?

İlk olarak, hastadan ayrıntılı bir öykü alınır. İdrar kaçırmayı başlatan durumlar ile idrar kaçırmanın tipi ve sıklığı öğrenilir. Hastadan; kan şekeri, idrar tahlili ve idrar kültürü, ultrason ve ürodinami de istenebilir. Altta yatan başka bir neden göz önünde bulundurulursa daha detaylı bir inceleme yapılır.

İdrar kaçırma teşhisi için kullanılan bazı yöntemler şu şekildedir:

* Sistometri: Sistometrogram olarak da adlandırılan bu prosedür, mesanedeki basıncı ölçmek için kullanılır. Test, hastadan belirli manevralar yapması istenirken bir kateter vasıtasıyla mesaneye steril su enjekte edilerek gerçekleştirilir.

* (EMG) testi: EMG testi, idrarı tutan kasları destekleyen sinirlerin sağlam olup olmadığını ve kasların gerekli pozisyonda olup olmadığını belirler.

* Pelvik Ultrason: Pelvis içindeki organların şeklini ve yerleşimini görmek için ses dalgalarının kullanıldığı radyolojik bir incelemedir.

* Post Void Rezidüel Çalışması: İdrar yaptıktan sonra mesanede ne oranda idrar kaldığını belirler.

* İdrar tahlili: İdrar kaçırmaya benzer semptomları olabilecek idrar yolu enfeksiyonlarını ekarte etmek için kullanılır.

* Sistoskopi: Gerekirse mesanenin iç yapılarının ve mesaneyi dışarıya bağlayan tüp olarak adlandırılabilecek üretranın incelenmesinde kullanılır.

İdrar kaçırma nasıl tedavi edilir?

Hastanın fazla kiloları varsa uygun diyet ve egzersiz programı ile kilo verebilir. Sebep kabızlık ise diyet düzenlenir ve ilaçlar verilir. Nedeni kontrolsüz şeker hastalığıysa, hastanın ilaçları ve diyeti düzenlenir. Aşırı sıvı alımından kaçınılır. İdrar yolu enfeksiyonları uygun antibiyotiklerle tedavi edilir. Mesane ve pelvik kasları güçlendirmek için egzersizler önerilir. Bu egzersizler idrar yaparken idrarı tutma ve bırakma prensibini destekler.

İdrar kaçırmada kullanılan ilaç tedavileri de vardır. Bunlar yalnızca ürologlar tarafından uygun görülen hastalara verilir. Enürezis, prostat büyümesi veya mesane sarkması gibi bir durumdan kaynaklanıyorsa ameliyat da düşünülebilmektedir.

İdrar kaçırma için hangi bölüme başvurulur?

İdrar kaçırma için tedavi olmak isteyen bir kişinin hastanelerin Kadın-Doğum ya da Üroloji polikliniklerinden randevu alması en doğrusu olacaktır. Ayrıca idrar kaçırma kişinin özgüvenini azaltır ve utanç duygusu yaratır. Bu nedenle hastalar doktora geç başvurabilmektedir. Derinlemesine bir öykü ve fizik muayeneden sonra doktorunuz gerekli testleri isteyecektir; Sizin için faydalı olacak tedavi yöntemini uygulayacaktır. Bu sebeple bir an önce gidilmesi önerilmektedir.

Yazının kaynakları

Mayo Clinic(2021). Urinary incontinence. Erişim tarihi Eylül 26, 2022.

NHS(2019). Urinary incontinence. Erişim tarihi Eylül 26, 2022.