Gastrit nedir?
Gastrit, mide mukozası adı verilen mide zarının iltihaplanmasıdır. Mide, yenen yiyecekler için bir tampon görevi görür. Yiyecekler midede karıştırılır ve asidik mide suyu ile sindirilir.
Diyet proteinlerini parçalayan sindirim enzimleri de midede salgılanır. Sindirim suyu mide mukozasında bulunan çok sayıda bezden üretilir. Mide mukozası, mide suyunun güçlü asidik etkisinden korumak için midenin iç yüzeyini özel hücrelerinden kaplayan, yapışkan bir mukus üretir. Çeşitli faktörler; bu koruyucu mukus tabakasına saldırır ve çok fazla mide asidi üretimine neden olur. Bunun bir sonucu olarak da, gastrit oluşur. Gastrit genellikle karın ağrısı, mide bulantısı ve mide ekşimesi gibi semptomlarla kendini gösterir. Ciddi bir hastalık değildir ve doğru beslenme ve ilaç tedavisi ile kolayca tedavi edilebilir.
Gastrit, mide astarının iltihaplanmasıdır. Aşırı miktarda mide asidi üretildiğinde veya mide duvarının koruyucu iç tabakası hasar gördüğünde ortaya çıkar. Mide asidinin fazlası mide mukozası ile doğrudan temas eder ve oradaki hücrelere zarar verir. Genel olarak, akut ve kronik olmak üzere iki tür gastrit vardır. Aniden ortaya çıkarsa akut gastrit, uzun bir süre içinde gelişirse kronik gastrit olarak adlandırılır. Gastrit, mide ve sırtta şiddetli ağrı, bulantı, kusma ve iştahsızlık ile karakterizedir. Gastrit genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz veya sadece üst karın bölgesinde rahatsızlık, hazımsızlık, şişkinlik ve yemeklerden sonra tokluk hissi gibi hafif belirtiler gösterir.
Gastrit neden olur?
Gastritin en bilinen sebebi Helicobacter pylori isimli bakterinin vücutta yarattığı enfeksiyonlardır. Gastritin diğer nedenleri şunlardır:
* Sigara içmek
* Aşırı alkol tüketimi
* Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar olarak adlandırılan aspirin ve ibuprofen gibi ilaçların uzun süreli kullanımı
* Fiziksel stres: ciddi hastalık, büyük operasyonlar, ciddi yaralanma ve yanıklar
* Stres
* Çeşitli bakteriyel, viral veya mantar enfeksiyonları
* Yiyecek alerjisi
* Radyoterapi
* İlerlemiş yaş
* Gastrointestinal bozukluk
* Vücudun bağışıklık sistemi kendi vücut hücrelerine saldırır: Bu durumda hastalık otoimmün veya A tipi gastrit olarak adlandırılır.
Gastrit belirti ve semptomları nelerdir?
Gastrit belirtileri her hastada farklı şekilde ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda herhangi bir semptom olmayabilir. Akut ve kronik gastrit belirtileri birbirinden farklıdır.
- Akut gastrit belirtileri:
Ani başlayan karın ağrısı akut gastrit için tipiktir. Ağrıyan bölgeye elle basınç uygulandığında ağrı artar. Akut gastritte görülen diğer belirtilerden bazıları şunlardır;
* Sırt ağrısı
* Bulantı, kusma
* Anoreksiya
* Sürekli geğirm
* Karında dolgunluk hissi
* Şişkinlik
* Kanlı veya tortulu kusma
* Dışkıda kan veya siyah dışkı
* Göğüste ağrılı yanma hissi
Gastritli bir kişi genellikle uzunca bir süre boyunca bir semptom hissetmemektedir. Bazı hastalarda şişkinlik, dolgunluk hissi ve geğirme gibi hafif semptomlar vardır. Ancak tedavi edilmezse uzun vadede; mide ülseri, peptik ülser veya mide kanseri gibi hastalıklara zemin hazırlayabilir.
Kronik gastrit nedir?
Mide astarının sıklıkla tekrarlayan veya uzun süreli inflamatuar durumu, kronik gastrit olarak adlandırılır. Gastrit genellikle asemptomatiktir veya yemeklerden sonra geğirme veya şişkinlik gibi şikayetlerle sadece hafif rahatsızlığa neden olur. Gastrit farklı nedenlerle ortaya çıkar ve nedenlerine uygun olarak A, B veya C tipi olarak sınıflandırılır:
1) Tip A Gastrit (Otoimmün gastrit): Vücudun bağışıklık sisteminin mide mukoza hücrelerine saldırması sonucu oluşan bir kronik gastrit türüdür.
2) Tip B Gastrit (Bakteriyel gastrit): Bakteriyel enfeksiyonlara bağlı olarak oluşan kronik gastrit türüdür. Helicobacter Pylori, bu gastrit grubunun çoğundan sorumlu bakteridir.
3) Tip C Gastrit: Kimyasal veya toksik madde tahrişi sonucu oluşur. Genelde uzun süreli ilaç kullanımına bağlı gelişir. İlaçların yanı sıra C tipi gastrit için diğer tetikleyiciler aşırı alkol tüketimi veya nadiren reflü denilen bir durumdur. Reflü, safra sıvısının duodenumdan mideye geri aktığı bir durumdur.
Gastrit nasıl teşhis edilir?
Tanı için hastadan ayrıntılı öykü alınır. Hastanın şikayetleri, tıbbi kayıtları, ilaçları, beslenme alışkanlıkları, alkol ve sigara kullanımı yakından sorgulanır. Daha sonra fizik muayene yapılır. Fizik muayenede karında dokunma ile artan ağrı belirtisi olup olmadığına bakılır. Daha sonra üst karın ultrasonografi ile incelenir. Sadece midede delinme şüphesi varsa röntgen filmi çekilir. Kesin tanı için endoskopi gereklidir. Endoskopi, ucunda ışıklı kamera bulunan tüp şeklindeki bir cihazla ağızdan girilerek midenin incelenmesi şeklinde gerçekleştirilir. Endoskopi sırasında gerekirse mideden ayrıca doku örneği alınır.
Vücuttaki iltihabı ve patojenleri tespit etmek için genellikle kan testleri yapılır. Örneğin, otoimmün gastritiniz varsa, mide hücrelerinin bileşenlerine karşı antikorlar genellikle kanda tespit edilir. Dışkı muayenesi de yapılabilir. Gastrite bağlı kanamalarda dışkıda kan tespit edilir.
Gastrit nasıl tedavi edilir?
Gastrit, genellikle herhangi bir ilaca gerek kalmadan alışkanlık değişiklikleri ve beslenme önlemleri ile tedavi edilebilir. Bu değişiklikler yeterli olmadığında tedavide çeşitli ilaçlar kullanılır.
* Gastrit tedavisinde birincil adım, mide zarını tahriş eden herhangi bir şeyden kaçınmaktır. Bu nedenle kahve, alkol ve sigara bırakılmalıdır.
* Semptomlar şiddetliyse, bir veya iki gün yemek yememek faydalı olacaktır. Genel olarak, iştah kaybı, gastritin alevlenme zamanlarında zaten meydana gelmektedir.
* Semptomlar biraz daha hafifse, küçük öğünlerde kolay sindirilebilir hafif besinler tüketilmelidir.
* Stresin tetiklediği gastrit vakalarında, meditasyon veya aşamalı kas gevşetme tekniği gibi gevşeme yöntemleri yardımcı olabilir.
Gastrit tedavisinde mide asidini baskılayan antasitler, proton pompa inhibitörleri, H2 reseptör blokerleri gibi ilaçlar kullanılır. Helicobacter pylori ve diğer bakterilerin neden olduğu durumlarda antibiyotik tedavisine başlanır . Kronik otoimmün gastrite genellikle B12 vitamini eksikliği eşlik eder. Bu nedenle otoimmün gastrit tedavisinde de B12 vitamini enjeksiyonları kullanılmaktadır.
Gastrit diyeti nasıl uygulanır?
Diyet, gastrit tedavisinin çok önemli bir parçasıdır. Gastrit diyetinde düzenli olarak Helicobacter pylori bakterilerini yok eden gıdaların tüketilmesi önerilir. Bu amaçla ev yapımı yoğurt, lahana turşusu ve tarhana gibi probiyotikler sıklıkla tüketilmektedir. Brokoli ve sarımsak, geniş spektrumlu antibakteriyel özellikleri ile Helicobacter pylori üzerinde öldürücü etkiye sahiptir. Ayrıca araştırmalar zencefil, elma sirkesi, zerdeçal, kekik suyu, ananas, yeşil çay, havuç ve pancar suyunun hem gastriti iyileştirdiğini hem de mide bulantısı, mide ağrısı, yanma, şişkinlik ve mide ekşimesi gibi semptomları hafiflettiğini bulmuştur.
Gastrite iyi gelen besinler nelerdir?
Gastrite iyi gelen yiyecek ve içecekler arasında;
* Taze meyve ve sebzeler
* Yüksek lifli gıdaların hepsi
* Tam tahıllar
* Hindistan cevizi yağı
* Az yağlı yemekler
* Tarhana, ev yapımı yoğurt ve lahana turşusu gibi probiyotikler bulunmaktadır.
Gastriti tetikleyen yiyecek ve içeceklerden bazıları;
* Çikolata
* Kahve
* Alkol
* Domates gibi asidik yiyecekler
* Her türlü işlenmiş gıda
*Kızartma
* Yapay tatlandırıcı içeren yiyecek ve içecekler
* Aşırı baharatlı yiyecekler
* Genellikle dondurulmuş gıdalar olarak listelenir.
Gastritten şüphelenilmesi durumunda hangi bölümden randevu alınır?
Kişinin yukarıda belirttiğimiz semptomları yaşaması ve gastritten şüphelenmesi halinde hastanelerin Gastroenteroloji bölümünden randevu almaları en uygunu olacaktır.
Yazının Kaynakları:
