Migren nedir?

Baş ağrılarının ataklar halinde ortaya çıkmasına migren ağrısı adı verilir. Migren atakları bazı insanlarda yılda 1-2 kez, bazılarında ise ayda birden fazla görülür. Çoğu zaman migren ağrılarının çok şiddetli olduğu söylenir. Şiddetli bir baş ağrısı olmasının yanı sıra migren ağrısını diğer ağrılardan ayıran en önemli özellik ağrıyla birlikte oluşan bulantı ve sese duyarlılıktır. Migren hastaları, baş ağrısına eşlik eden bu rahatsızlıklar nedeniyle günlük işlerini yürütmekte zorlanırlar. Ancak migrenin tam teşhisi için uzun bir süreç ve uzman doktor kontrolü çok önemlidir.

Migren neden olur?
Migrenin nedenlerinin başında genetik faktörler gelmektedir. Ailede migren öyküsü varsa, migren olma olasılığı %40'tır. Hem annesinde hem de babasında migren olan bir birey %75 oranında migren yaşayabilir. Migren ağrısının nedenlerinden biri de hormonal değişikliklerdir. Bu nedenle migren kadınlarda daha sık görülür. Kadınlarda, erkeklere göre 3 kat daha sık görülen migren atakları, hormonal değişiklikler sebebiyle özellikle adet dönemlerinde şiddetini artırabilir. Adet döneminde şiddetli baş ağrısının artması da migrene bağlanabilir. Bulantı, kusma, ışığa ve sese karşı hassasiyet oluşabilir. Genellikle tek taraflı, yoğun ve zonklayıcıdır.

Migrenin belirti ve semptomları nelerdir?
Migrenin ana semptomu şiddetli baş ağrısıdır. Migren baş ağrıları o kadar şiddetlidir ki, bir işlevin performansını etkileyebilir veya kişiyi yatak istirahatine zorlayarak iş göremez hale getirebilir. Migrenin belirtilerinden biri tek taraflı baş ağrısıdır. Zaman zaman taraf değiştirebilen bu tek taraflı baş ağrıları diğerinden ağrılardan daha şiddetli olma eğilimindedir. Migrende baş ağrısı genellikle şakaklarda, bazen gözde veya göz arkasında yer oluşur. Alın, başın arkası ve kulağın hemen arkası migren baş ağrılarının en sık görüldüğü yerlerdir. Baş ağrısına ek olarak aşırı duyarlılık-tepkisellik, depresif duygudurum, aşırı ve gereksiz neşe, durgunluk/donukluk, dikkat ve konsantrasyonda azalma, düşüncede yavaşlama, kelime bulmakta güçlük, konuşurken kekeleme, ışık-ses-koku duyarlılığında artış gibi migren belirtilerindendir. Migren ağrısı sırasında ışığa ve sese karşı artan hassasiyet genellikle o kadar şiddetlidir ki, onlara maruz kalmak ağrının şiddetini artırabilir. Bir başka iyi bilinen migren semptomu, kokuya karşı artan hassasiyettir. Bu nedenle parfüm gibi hoş kokular sayesinde bile bulantı ve kusma artabilir. Migrenin bir başka belirtisi de “aura” dır. Şiddetli bir baş ağrısından hemen önce ortaya çıkan bazı nörolojik semptomlara "Aura" denir. Genellikle görsel veya duyusaldır. Migren aurası ağrının başlangıcından önce veya ağrının ilk gelişimi sırasında ortaya çıkar. Oldukça kısa süreli olan auralar genellikle 10 ila 30 dakika arasında sürer.

Migren nasıl teşhis edilir?
Migren tedavisinde ilk adım, migren hastasının şikayetleri doktor tarafından değerlendirildikten sonra klinik tanı konulmasıdır. Baş-boyun bölgesi muayenesi sonrası migren şikayeti olan bireylerin geçmişi incelenmeli ve nedene yönelik kişiye özel tedavi planı oluşturulmalıdır. Muayene sırasında kas yapıları incelenir. Hastanın su tüketimi, nasıl beslendiği, uyku düzeni, stres düzeyi, çevre koşulları, sindirim sistemi sağlık durumu belirlenmelidir. Çünkü fizyolojik bozukluklar ağrıyı tetikleyebileceği gibi ağrının çok fazla algılanmasına da neden olabilir. Migren hastalığında beyin cerrahisi, nöroloji, psikiyatri ve fizyoterapi bölümleri ile multidisipliner bir yaklaşım gereklidir. Araştırmalara göre, sonuçta hastaların yüzde 53'ü psikojenik faktörler veya hastalıktan sonra gelişen psikolojik bir rahatsızlık nedeniyle ağrı çekiyor. Bu nedenle her hastaya aynı yöntemi uygulamak doğru bir yaklaşım değildir. Migren tipleri uygun tedavi için hayati önem taşır. Migrenin doğru değerlendirilmesi için uzman bir doktora danışılmalıdır. Migrenin en sık görülen tipi aurasız migrendir. Migrenli insanların çoğu aurasız migrenden muzdariptir. Beynin belirli hastalıklarından şüphelenildiğinde, bunları elemeke adına ek muayeneler yapılır. Tekrarlayan baş ağrıları olan hastalarda beyin görüntüleme (beyin tomografisi) yapılmalı ve migreni taklit edecek hastalıklar araştırılmalıdır.

Migren nasıl tedavi edilir?
Doğru teşhis ve uygun tedavi planlaması ile hastalar migren ataklarını önleyebilir. Migren tedavisi içinde, ağrı ataklarını hafifletmek için kriz tedavisi planlanır. Haftada 1-2 kez koruyucu tedavi uygulanmalıdır. Migren tedavisi kapsamında migreni tetikleyen faktörler (açlık, uykusuzluk, hormon kullanımı gibi) ortadan kaldırılarak ağrı atakları ortadan kalkabilir veya sıklık ve şiddetleri genellikle azaltılır. Aynı şekilde uzman kontrolünde kullanılan ilaçlar da migren tedavisinde oldukça önemlidir. Genellikle doktor kontrolünde günde bir kez alınan ilaçlarla yıllarca ağrısız bir yaşam sağlanır. Etkili bir baş ağrısı tedavisi için ilaçlar ve yaşam tarzı rutininin değiştirilmesi çok önemlidir. Günlük yaşamınızı migrene göre planlamıyorsanız sadece migren ilaçları kullanmak fayda sağlamayacaktır. Günlük yaşamınızda dikkat etmeniz gereken bazı durumları aşağıda bulabilirsiniz.

• Baş ağrısı takvimi veya baş ağrısı günlüğü tutmak
• Yetersiz veya çok uyumamak
• Düzenli egzersiz yapmak
• Stresle başa çıkmanın yollarını öğrenmek
• Uygun bir ağırlığa ulaşmak
• Alkolden kaçınmak
• Uygun migren ilaçları ile migren ataklarını sonlandırabilir. Migren ağrınıza eşlik eden mide bulantınız varsa, mide bulantısı ve migren ağrısını önleyen ilaçları birlikte kullanmanız faydalı olacaktır. Ancak eş veya arkadaş tavsiyesi ile migren ilacı kullanılmamalıdır. Arkadaşınıza iyi gelen bir migren ilacı size iyi gelmeyebilir. Migren ilacı kullanıyorsanız, dikkat etmeniz gereken ilk şey, ilacı her zaman yanınızda bulundurmanız gerektiğidir. Atak belirtilerini anlar anlamaz migren ilacı kullanmanızda fayda vardır. Ne kadar erken alınırsa o kadar etkili olur. Aynı şekilde haftada 2-3 gün migren ilacı kullanmak bir süre sonra vücutta tolerans geliştirecek ve migren ağrınızın sebebi olmaya başlayacaktır. Bu migren tedavisini daha da zorlaştıracaktır.
• Migren ilaçları işe yaramıyorsa ve ataklar çok sık ve şiddetli ilerliyorsa “koruyucu tedavi” denenmelidir. Koruyucu tedavi sırasında alınan ilaçlar ağrı kesicilerden farklıdır ve daha çok migren eşiğini yükseltmeye yöneliktir
• Migrene karşı "Botoks" tedavisi
• Migren aşısı (migren aşısı)
• Nöral terapi

Migren için hangi bölüme başvurulmalıdır?

Migren ağrıları durumunda hastanelerin Nöroloji bölümlerine başvurulabilir.

Yazının kaynakları

NHS (2022). Migraine. Erişim tarihi Eylül 28, 2022.

Mayo Clinic (2021). Migraine. Erişim tarihi Eylül 28, 2022.