Sinüsler, yüz kemikleri ve kafatasının içinde bulunan ve içleri solunum yolu hücreleri ile dolu olan boşluklardır. Sinüslerin asıl görevleri, soluduğumuz havayı ısıtmak, nemlendirmek, yabancı maddeleri tutmak, mukus salgılamak ve bakterileri tutmaktır. Burada bulunan hücrelerin iltihaplanması sonucunda sinüzit oluşur. Sinüs ağzı ödemlenir ve tıkanır. Sinüzitin birden fazla sebebi olabilir ve birbirinden farklı alt grupları bulunmaktadır. Bu yazımızda sinüzit neden olur, çeşitleri nelerdir, belirti ve semptomları nelerdir, nasıl teşhis ve tedavi edilir, önlemek için neler yapılır gibi soruların cevaplarını sizler için bir araya getirdik.

Sinüzit neden olur?

Sinüzitin birden fazla ve çeşitli sebebi olabilir. Genellikle sinüzit nedeni hem kişi ile alakalı hem de kişinin çevresi ile alakalıdır. Kişisel ve çevresel faktörler bir araya geldiklerinde sinüzite neden olabilirler. Aşağıda sizler için sinüzite sebep olabilecek bazı nedenleri sıraladık.

• Virüs ve bakteriler
• Alerjik bünye
• Hava kirliliği, hayvan tüyleri, duman ve toz gibi çevresel faktörler
• Geniz eti
• Burun eğriliği
• Kistik fibrozis
• Bağışıklık sisteminde yetersizlik
• Sürekli su altında kalma
• Diş enfeksiyonları
• Burunda bulunan polip ve tümörler
• Septum deviasyonu
• Uçakla sık seyahat etme

Sinüzit alt grupları nelerdir?

Sinüzitin 4 alt grubu bulunmaktadır. Her bir alt grubun kendine has bir nedeni bulunmaktadır. Ayrıca her biri farklı belirti ve semptomlar taşımaktadırlar. Bu 4 alt grubu aşağıda sizler için sıraladık. Yazının geri kalanında akut ve kronik sinüzit hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

• Akut Rinosinüzit
• Subakut Rinosinüzit
• Rekürren Akut Rinosinüzit
• Kronik Rinosinüzit

Akut sinüzit nedir?

Akut sinüzit aniden başlar ve genellikle 4 hafta içerisinde geçer. Akut sinüzit durumunda kişi burun tıkanıklığı ve elmacık kemiği, göz çevresi ve alın bölgesinde doluluk hissi yaşar. Genelde viral solunum yolu enfeksiyonlarının sonrasında oluşur. Viral sbeepli akut sinüzite yol açan virüsler sırasıyla rhinovirüs, adenovirüs, influenze virüsü ve parainfluenza virüsüdür. Akut sinüzit bakteri nedenli ise, bu mikroorganizmalar sırasıyla streptococcus pneumoniae, haemophilus influenzae ve moraxella catarrhalis gibi bakterilerdir. Nadiren de olsa mantarların da akut sinüzite sebep olduğu görülmüştür. Bunlar dışında alerjik durumlar, nazal polipler, geniz eti enfeksiyonları ve kistik fibrozis de akut sinüzit gelişiminin arkasında yatan sebepler olabilmektedirler. Akut sinüzitin belirti ve semptomlarını aşağıda sizler için bir araya getirdik. Bu belirti ve semptomların herhangi birinin gözlemlenmesi durumunda, kişi derhal uzman doktor ile görüşmelidir.

• Burunda dolgunluk hissi
• Burunda tıkanıklık
• Koyu kıvamlı burun akıntısı
• Boğaz ağrısı
• Özellikle geceleri kötüleşen öksürük
• Geniz akıntısı
• Baş ağrısı
• Sinüslerde basınç hissi
• Kulak ağrısı
• Diş ağrısı
• Ağız kokusu
• Koku ve tat almada problem yaşama
• Halsizlik hissi

Kronik sinüzit nedir?

12 haftadan daha uzun süren sinüzit, kronik rinosinüzit olarak adlandırılmaktadır. Kronik sinüzit genellikle enfeksiyon hastalıkları, yapısal faktörler ve iltihabi durumların birlikte yaşanması ile oluşmaktadır. Örneğin, toz ve küf gibi çevresel faktörler silya yapılarının fonksiyonlarına kayıplara neden olabilir ve bunun sonucunda kronik sinüzit oluşabilir. Saman nezlesi gibi alerjik sebepler de kronik sinüzitin arkasında yatan nedenler olabilirler. Alerjen faktörler burun içi mukozasında iltihaplanmaya sebep olabilmektedir. Bu da kronik sinüzite yol açabilir. Astım hastalığı, kronik sinüzitin altında yatan bir diğer neden olabilir. Kronik sinüzitin bazı belirti ve semptomlarını aşağıda bulabilirsiniz.

• Tat ve koku almada sorun yaşama
• Sarı veya yeşil renkli burun ve geniz akıntısı
• Postnazal damlama
• Göz, alın ve yanaklarda hissedilen gerginlik ve rahatsızlık
• Çene ağrısı
• Diş ağrısı
• Yorgunluk
• Bulantı hissetme
• Kulak ağrısı
• Baş ağrısı

Kronik sinüzit riskleri nelerdir?

Kronik sinüzit durumunda bireyler düşündüklerinden çok daha ciddi sorunlarla karşılaşabilirler. Doğru zamanda müdahale edilmeyen sinüzit durumunda kişi aşağıda belirttiğimiz bazı sağlık sorunlarını deneyimleyebilir.  

• Koku hissi kaybı
• Deri enfeksiyonları
• Görme problemleri
• Menenjit gelişmesi
• Kafatası kemiklerinin enfeksiyonu

Sinüzit nasıl teşhis edilir?

Herhangi bir belirti ve semptomun fark edilmesi durumunda kişi öncelikle uzman doktora başvurur. Doktor öncelikle belirti ve semptomlar ile alakalı bazı sorular sorar. Bunun ardından da fizik muayenesi gerçekleştirir. Akut sinüzit tanısının konması için kişide en az 2 majör veya 1majör kritere eşlik eden 2 minör kriter gözlemlenmelidir. Akut sinüzit vakalarında genellikle laboratuvar tetkiklerine ihtiyaç duyulmaz. Fakat eğer doktor sinüzit sebebinin bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklandığını düşünüyorsa, bazı testler uygulamak isteyebilir. Hastanın solunum yolundan endoskopik olarak alınan örnekler kültüre ekilmesi yöntemlerden biridir. Bunun dışında nazal endoskop yönteminde burun içi ve sinüslerin yapısal anormallikleri ve iltihaplanmaları fark edilebilmektedir. Bazı durumlarda doktor sinüs grafisi isteyebilir. Bu yöntem sayesinde sinüslerde hava- sıvı seviyesi gözlemlenir. Eğer akuy sinüzit sürekli tekrarlıyorsa, doktor sinüs CT’ ye başvurabilir. Çok daha nadir rastlanan kronik sinüzit durumunda ise tanı kriterleri akut sinüzitinkiler ile benzerdir. Eğer sinüzit 12 haftadan uzun sürmüşse bu yeterli bir işaret olabilir. Fakat bunun yanında en az 2 belirti ve semptomun daha bulunması gerekir. Kesin teşhis için bilgisayarlı tomografi ya da nazal endoskopiye başvurulabilir. Eğer kronik sinüzitin sebebi alerjik ise, alerji testleri uygulanabilir.

Sinüzit nasıl tedavi edilir?

Akut ve kronik sinüzit tedavi yöntemleri birbirlerinden farklıdır. Akut sinüzit durumunda genellikle destek tedavisi uygulanırken, kronik sinüzit durumunda tedavi süreci daha kompleks ve uzundur. Kronik sinüzit durumunda altta yatan sebebe uygun tedavi planları uygulanır. Aşağıda her iki sinüzit alt grubu için farklı olan tedavi yöntemlerini bir araya getirdik.

Akut sinüzit durumunda yapılabilecekler; 

• Havayı nemlendirmek
• Burun spreyleri
• Sıvı alımında artış
• Burun içi steroid uygulamaları
• Antihistaminik ilaçlar
• Antibiyotik ilaç tedavici

Kronik sinüzit durumunda yapılabilecekler;

• Alerjik faktörlerde sakınma ve antihistaminik ilaç kullanımı
• Burun içi steroid uygulamaları
• Antibiyotik ilaçlar
• Dekonjestan spreyler
• Topikal burun içi steroid uygulamaları
• Ağız yolu ile alınan steroid ilaçları
• Cerrahi girişimler

Sinüzit nasıl önlenir?

Sinüziti önlemek adına yapılabilecek birçok şey vardır. Bunları aşağıda bulabilirsiniz.

• Sağlıklı ve dengeli beslenme
• Bağışıklık sistemini güçlendirme
• Hava kirliliği ve sigaradan uzak durma
• Solunum yolu enfeksiyonu geçiren kişilerden uzak durma
• Elleri düzenli yıkama
• Kuru ortamı yumuşatan nemlendirme yöntemlerine başvurma
• Yıllık grip aşısı

Sinüzit durumunda hangi bölüme başvurmak gerekir?

Yukarıda sıraladığımız belirti ve semptomlardan herhangi birinin gözlemlenmesi durumunda Aile Hekimlerine veya Kulak, Burun, Boğaz hekimlerine başvurabilirsiniz.

Yazının kaynakları

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-sinusitis/symptoms-causes/syc-20351661

https://www.webmd.com/allergies/sinusitis-and-sinus-infection

https://www.nhs.uk/conditions/sinusitis-sinus-infection/

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17701-sinusitis