Vitiligo nedir?
Bir deri hastalığı olan vitiligo, ciltte beyaz lekelerin ortaya çıkmasına sebep olur. Vitiligo sebepli renk kaybının ne kadar genişleyeceği, vücudun hangi bölümlerinde oluşacağı ve yoğunluk derecesi tahmin edilemez. Bu bölgelere saç ve ağız içi bile dahildir. Vitiligo, insan sağlığını tehdit eden ya da bulaşıcı olan bir hastalık değildir. Vitiligo sonrası yaşanan sorunlar genellikle psikolojiktir. Vitiligo sebepli görüntü, kişide strese veya anksiyeteye neden olabilir. Bu yazımızda sizler için vitiligo ile ilgili farklı soruların cevaplarını bir araya getirdik. Yazının devamında vitiligonun sebepleri, tipleri, belirti ve semptomları, teşhis ve tedavi yöntemlerine dair bilgileri bulabilirsiniz.
Vitiligo neden olur?
Vitiligo, vücudumuzda saç ve cilt rengini belirleyen melanin (pigment) ile alakalıdır. Melanin üreten hücrelerin çalışmasında sekteme yaşandığında veya bu hücreler öldüğünde, vitiligo durumu ortaya çıkar. Melanositler cilde, saçlara ve gözlere renk veren melanini üreten hücrelerdir. Belirttiğimiz gibi, bu hücrelerin fonksiyonlarında bir sorun yaşandığında veya hücrelerde ölüm gözlendiğinde, ciltte açık renkli veya beyaz lekeler oluşur. Vitiligonun sebebi bilinsede, melanosit hücrelerinin neden melanin üretmeyi bıraktığı ya da neden öldükleri hala kesin olarak anlaşılmamıştır. Aşağıda sizler için bir araya getirdiğimiz olası sebepleri bulabilirsiniz.
- Bağışıklık sistemindeki bozukluklar
- Güneş yanığı
- Stres
- Endüstriyel kimyasallara maruz kalma
Vitiligo çeşitleri nelerdir?
Bilinen iki çeşit vitiligo vardır. Bunlardan biri segmental diğeri ise non-segmental vitiligodur. Segmental vitiligo genellikle çocukluk döneminde oluşur. Bu tür vitiligo durumunda, beyaz lekeler vücudun yalnızca tek bir bölgesinde gözlemlenir. Non-segmental vitiligo durumunda ise, lekeler vücudun iki tarafındada, hatta bazı kişilerde simetrik olarak gözlemlenir. Bu tür vitiligo genellikle ellerin arkasında, dizlerde, göz çevresinde, dirseklerde ve ayaklarda görülür.
Vitiligo belirti ve semptomları nelerdir?
Vitiligonun birden farklı belirti ve semptomu bulunmaktadır. Bunlarda en belirgini, cilt renginde düzensiz kayıplardır. Aşağıda sizler için sıraladığımız belirti ve semptomları inceleyebilirsiniz.
- Açık veya beyaz lekeler
- Saçta, kirpiklerde, kaşlarda veya sakallarda erken beyazlama
- Ağız ve burun içinde bulunan mukoza zarı dokularında renk kaybı
- Göz retinasında gözlemlenen renk kaybı veya renk değişikliği
Vitiligo teşhisi nasıl konur?
Yukarıda sıraladığımız belirti veya semptomların farkına varılması durumunda, derhal bir cildiye uzmanına başvurulmalıdır. Uzman doktor öncelikle fiziksel muayene yapar ve bu sırada beyaz lekeleri tespit eder. Ardından kesin tanıyı koymak için Wood ışığı isimli bir ışık altında inceleme yapar. Bu ışık sayesinde, lekelerin görünürlüğü artar ve derideki farklılaşmalar ve daha küçük beyaz lekeler fark edilir. Genellikle bu yöntemin uygulanmasının ardından, kesin tanı koyulabilir. Fakat gerekli görüldüğü taktirde, deri biyopsisi ya da patolojik inceleme gibi tanı testlerine başvurulabilir.
Vitiligo nasıl tedavi edilir?
Vitiligo teşhisi koyulduktan sonra, uzman doktor gerekli tedavi planını hazırlar. Tedavi genellikle kişiden kişiye ve vitiligonun yoğunluğuna göre değişiklik gösterir. Birden fazla tedavi yöntemi bulunmaktadır ve hepsi birbirinden farklıdır. Burada önemli olan nokta, kişinin tedavi planına uyması ve düzenli olarak devam etmesidir. Aşağıda sizler için birkaç tedavi yöntemini açıklamalarıyla birlikte bir araya getirdik.
İlaç tedavisi: Vitiligo durumunda başvurulan ilaç tedavisi kremlerden oluşmaktadır. Vitiligo için kullanılan kremler genellikle diğer yöntemler ile birlikte kullanılır. Bu ilaçlı kremler sayesinde cilt tonunda geri kazanımlar sağlanabilir. Özellikle erken teşhis durumunda kullanılan kortizonlu kremler oldukça etkilidirler. Kullanılacak herhangi bir krem kesinlikle dermatolog kontrolünde kullanılmalıdır. Aksi halde yan etkiler gözlemlenebilir. İlaç tedavisinde başvurulan diğer ilaçlar ise bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlardır. Diğer kremler gibi, bu ilaçlarda dermatolog kontrolü dışında kullanılmamalıdır.
Işık tedavisi (Fototerapi): Bu tedavi yöntemi yalnızca vitiligo durumunda değil, sedef hastalığı gibi diğer deri hastalıklarının gözlemlenmesi durumunda da kullanılır. Fototerapi, güneş ışığında yer alan ultraviyole ışınlardan geliştirilmiştir. Fakat ışık tedavisi, beyaz lekeleri tamamen yok etmez. Genellikle destekleyici bir tedavi yöntemi olarak görülür
Depigmentasyon tedavisi: Eğer kişi herhangi bir tedaviye cevap vermiyorsa ve lekeler vücuda yayılmış durumdaysa, depigmentasyon tedavisine başvurulur. Bu tedavide, ciltteki diğer pigmentler yok edilir ve deri tamamen beyaz hale getirilir.
Cerrahi tedavi: Düzenli uygulanan tedavi yöntemlerine rağmen eğer hastalıkta bir düzelme veya ilerleme görülmüyorsa, bazı estetik cerrahi yöntemlerine başvurulabilir. Bunlardan biri greftleme yöntemidir. Bu yöntemde rengi değişmemiş bölgelerden deri alınır ve vitiligolu bölgeye nakledilir. Diğer yöntemlere kıyasla etkisi oldukça düşüktür. Bir diğer yöntem ise hücresel süspansiyon naklidir. Bu yöntemde, sağlıklı bölgelerden doku alınır ve çözeltiye konulduktan sonra beyaz lekelerin olduğu bölgeye konulur. Bu tedavi yönteminin sonuca ulaştığı bilinmektedir.
Kozmetik kamuflaj: Vitiligo insan sağlığını tehdit eden bir hastalık değildir, fakat insan psikolojisini kötü etkileyebilmektedir. Kozmetik kamuflaj yöntemi ile, kişiyi rahatsız eden beyaz lekeler, yüksek kapatıcı etkili fondötenler yoluyla kapatılabilir. Bu fondötenlerin herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır.
Güneşten korunma: Vitiligo sebepli beyaz alanlar güneş ışınlarına karşı hassastır. Uzun süreli güneş ışınına maruz kalma sonucunda yanıklar oluşabilir. Bu yüzden en az 50 faktörlü güneş koruyucuları kullanmak önemlidir. Bu şekilde vitiligolu bölge ile normal deri arasında yaşanabilecek renk farklılığı önlenir.
Vitiligo için hagi bölümden randevu alınır?
Yukarıda belirtilen belirti veya semptomlardan birinin fark edilmesi durumunda, en kısa sürede uzman doktora başvurulmalıdır. Vitiligo için Dermatoloji (Deri Hastalıkları- Cildiye) bölümlerine başvurulabilir.
Yazının kaynakları
https://www.nhs.uk/conditions/vitiligo/
