Ayrık omurga hastalığı olarak da bilinen Spina bifida hastalığı bir sinir yolu kusurudur. Anne karnında oluşan bu anomali, hamileliğin ilk ayında oluşur ve bebeğin omurgası şekillenirken tam kapanmaması durumudur.

Spina Bifida neden olur?

Omurganın şekillenme sürecinde tam kapanamaması durumunda, açık kalan omurların arasından omurilik ve sinirler çıkar ve sırt kısmında bir yumru oluşturur.  Kesin olmamakla birlikte bu anomalinin en büyük nedeni folik asit eksikliği olabilir. Bu yüzden anne adayının, hamilelik planından en az 3 ay önce bir kadın doğum uzmanına başvurarak onun önerileri dahilinde folik asite başlaması önerilir. Kadın doğum uzmanı anne adayının tıbbi öyküsüne göre başlanacak folik asit dozunu belirler. 

Spina bifida çocuklarda kısmi felç, bağırsak ve mesane problemleri veya yürüme problemlerine neden olabilir. Bu anomaliyi doğum öncesinde saptamak mümkündür. Doğum sonrasında uygulanabilecek tedavi ile gelişebilecek sorunları önleme ya da en aza indirme olasılığı vardır.

Spina Bifida çeşitleri nelerdir?

Spina bifida çeşitleri, yol açtığı sorunlar ve şiddeti açısında 3’ e ayrılır. Çok ağrılı olması sebebiyle en çok bilinen türü miyelomeningosel’ dir. Aşağıda sizler için 3 çeşitten de bahsettik.

• Spina Bifida Okülta: Spina bifida çeşitleri arasındaki en sık rastlanan fakat en hafif seyreden türdür. Çoğunlukla röntgen çekmeden fark edilmeyen bu türde, omurgadaki kemiklerin yalnızca ufak bir kısmı açıktır. Bu iki sebepten dolayı kapalı- gizli spina bifida olarak da isimlendirilir.  Çoğunlukla bir rahatsızlığa neden olmadığı için ameliyat da gerektirmez. Bu türde bazen omuriliği sıkışabilir ve gerilebilir. Bu durum gergin omurilik sendromu olarak bilinir. Gergin omurilik sendromunda, bacak hareketlerinde zayıflık ve/veya idrar kaçırma görülebilir.
• Meningosel: Bu tür, spina bifida çeşitleri arasında en az rastlanan türdür. Meningosel durumu, omurilik sıvısının bir kese şeklinde bebeğin sırtındaki açıklıktan çıkmasıdır. Dışarı çıkan bu kısımda sinirlerin bulunmaması sebebiyle ciddi sorunlar yaratmaz. Bebeklerde bazen mesane ve bağırsaklarla alakalı sorunlara yol açabilir.
• Miyelomeningosel: Bu tür, spiral bifida’ nın sık görülen, ciddi bir türüdür. Omurga kemiklerinin arasından kese çıkar, omurilik ve sinirlerin bazılarını tutar ve bu durum sonucunda sinirler zarar görür. Bunun sonucunda birçok ciddi ve ağrılı problem ortaya çıkabilir. Bunlardan bazıları, motor ve omurilik problemleri, kısmi felçler, ayakta his kaybı, yürüme zorluğu, idrar kaçırma ve ileri böbrek yetmezliği olarak sıralanabilir.

Spina Bifida semptomları nelerdir?

Spina bifida türüne göre semptomlar değişiklik gösterebilir. Aşağıda her tür için verilen semptomları bulabilirsiniz.

• Spina Bifida Okülta: Bu türde genellikle belli bir semptom görülmez. Bazen bebeğin sırtında bulunan bir doğum lekesi, beni veya tüy öbeği, spina bifida okülta semptomu olabilir.
• Meningosel: Bağırsak ve mesane problemleri, meningosel türü spina bifida hastalığını işaret ediyor olabilir. Bu durumlarda uzmana başvurmak gerekir.
• Miyelomeningosel: Kişi bu tür spina bifida türüne sahip olduğunda, semptomlar çok daha belirgin olur. Bu durumda, omurga kanalı birkaç omur boyunca açıkta kalır. Doğumda, zarlar, omurilik veya sinirler çıkıntı yaparak kese oluşturur.

Spina Bifida nasıl önlenir?

Eğer hamilelik planınınz varsa, ve spina bifida riskini en aza indirmek istiyorsanız öncelikle bir kadın-doğum uzmanı ile görüşmelisiniz. Kadın-doğum uzmanı tıbbi öykünüze ve fizik muayene bulgularınıza göre size aralarında folik asitin de bulunduğu çeşitli öneriler yapacaktır.

Spina Bifida hastalığına nasıl teşhis konur?

Spina bifida, hamilelik süresince ya da bebek dünyaya geldikten hemen sonra fark edilebilir. Yukarıda belirttiğimiz gibi, Spina bifida okülta bazı durumlarda geç çocukluk veya yetişkinliğe kadar fark edilmeyebilir. Hamilelik sırasında prenatal testler uygulanabilir.  Anne karnındaki bebeğin ürettiği alfa fetoprotein’ i saptamaya yarayan AFP testi, aslında basit bir kan testidir. Ultrason bir diğer teşhis yöntemidir. Bazı durumlarda, bebeğin spina bifida hastalığına sahip olduğunu gösterebilir. Bir diğer yöntemse amniyosentez yöntemidir. Bu yöntemle, doktor bebeğin çevresini saran amniyotik sıvıdan küçük bir örnek alır. Bu sıvıdaki yüksek oranlı AFP, bebeğin spina bifida hastalığına sahip olduğunu gösterebilir.

Spina Bifida nasıl tedavi edilir?

Spina bifida hastalığında en önemli konulardan birisi erken tedavidir. Erken tanı ardından planmış bir tedavi ve tedavi ardından bebeklerin ve çocukların düzenli kontrolü çok önemlidir. Eğer testler sonucunda, doğacak bebeğin spina bifida hastalığına sahip olduğu fark edildiyse, ya da doğum anında fark edildiyse, doğumdan sonra ilk 36 saat içinde ameliyat edilebilir. Gelişen teknoloji sayesinde, artık bebekler anne karnında da ameliyat edilebilmektedir. Bazı durumlarda testlerin sonucuna göre, hamileliğin 26. haftasında da bebek anne karnında ameliyat edilebilmektedir. Bu yöntem çok yeni olması nedeniyle henüz yaygın bir tedavi yöntemi değildir. Ancak her her iki ameliyat da tedavinin tamamlandığı anlamına gelmeyebilir. Ameliyat sonrasında da bu çocukların takip edilmesi ve gözlemlenmesi gerekir. Çocuklar, çocuk beyin cerrahları tarafından yılda bir kez kontrol edilir. Nefrologlar ve ürologlar kontrollerini dört ayda bir yapar.

Spina Bifida hastalığına hangi bölüm bakar?

Spina bifida hastalığına sahip çocuklara, çocuk beyin cerrahisi, ortopedi, çocuk nörolojisi, nefroloji ve/veya çocuk ürolojisi bölümleri bakabilir.

https://www.nhs.uk/conditions/spina-bifida/#:~:text=Spina%20bifida%20is%20when%20a,baby%27s%20brain%20and%20spinal%20cord.

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/spina-bifida/symptoms-causes/syc-20377860
https://www.cdc.gov/ncbddd/spinabifida/facts.html