Su çiçeği nedir?

Tıbbı adı varisella olan su çiçeği hastalığı, genellikle ergenlik çağına girmemiş çocuklarda yaygın olarak görülmektedir. En yoğun olarak 5-10 yaşlarındaki çocuklarda görülen bu hastalık, genel olarak insandan insana, damlacık ve havayolu yöntemleriyle bulaşmaktadır. Komplikasyonların nadir olduğu bu hastalığın ana sebebi bir virüs olmasıdır ve genellikle kendiliğinden iyileşen bir virüstür. Ancak ciltte yaygın döküntüye ve kaşıntıya neden olan bir hastalıktır. Su çiçeği hastalığının yaygın olarak hayat boyu bağışıklık kazandırdığı bilinse de nadir de olsa tekrardan nüksedebilmektedir. Bu yazımızda siz okurlarımız için su çiçeği konusunu ele aldık. Yazının ilerleyen bölümlerinde su çiçeğinin belirtileri, kimler için riskli olduğu, istenmeyen durumların neler olduğu, tanısının nasıl konduğu, nasıl tedavi edildiği ve su çiçeği aşısı hakkında bilgiler bulabilirsiniz.

Su çiçeğinin belirtileri nelerdir?

1-3 haftalık süre içerisinde virüsün, hastanın vücuduna ulaştığı kabul edilir ve hastanın vücuduna ulaşan bu virüs, çoğalarak döküntülerin başlamasına yetecek seviyeye kadar gelmektedir. Bu periyotta genel olarak hastalarda; ateş, iştah kaybı, halsizlik ve baş ağrısı gibi negatif belirtiler görülmektedir. Bu belirtilerin sonucunda 24 saatlik bir süreç içerisinde virüsü bulunduran hastalarda, cilt döküntüsünün gerçekleşmesi beklenmektir. Döküntü 3 farklı aşamayla ilerlemektedir. İlk olarak, sivilcemsi ve kızarık bir yapıyla döküntü gözlemlenmeye başlar. Ardından döküntü içerisinde sıvı oluşmaya başlar ve bu bir kese halini almaya başlar. Son olarak da bu kesenin patlayarak kuruduğu ve ciltten döküldüğü gözlemlenir. Hastalığın en belirgin özelliklerin biri olan döküntülerin tamamen iyileşmesi ise 14 gün sürebilir. Ve bulaşıcı bir hastalık olmasından dolayı hasta tamamen dökülmelerden arınana kadar hastadan uzak durulmalıdır.

Su çiçeği kimler için risklidir?

• 28 haftadan önce doğan bebekler
• 1 aylık bebekler
• Kortizon tedavisi alanlar
• Kanser tedavisi alanlar
• Hamileler
• Bağışıklık sisteminde sorun yaşayanlar

Su çiçeğinde istenmeyen durumlar nelerdir?

Hafif geçirilen bir hastalık olmasına rağmen, Su çiçeği geçiren hastalarda komplikasyon yaşanma ihtimali olabilmektedir. Bakteriyel enfeksiyonlar genellikle en sık görülen komplikasyondur. Kaşınma sonucu derideki lezyonlar mikrop kapabilir. Apseye kadar ilerleyen cilt lezyonları görülebilir. Çok sıklıkla olmasa da kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan kan pulcuklarının sayısı düşebilir ve kanamalı bir hastalığa neden olabilir. Bağışıklık sisteminde sorun yaşayanlar da ve yetişkin bireylerde zatürreye neden olabilir. Ayrıca çok nadiren de olsa su çiçeği hastalığı, sinir sistemine, kalp zarlarına, erkeklerde testis tutulumuna, böbrek iltihabına ve midede gastrite neden olabilmektedir.    

Su çiçeği tanısı nasıl konur?

Hastalığın klinik tanısı hastanın taşımış olduğu belirtiler üzerine bir fizik muayene yardımıyla konulur. Özellikle çocukluk çağında sıkça görülen diğer döküntülü hastalıklarla (kızamık, kızamıkçık ve altıncı hastalık) karıştırılmaması adına, hastalıkların ayrımının doğru yapılabilmesi ve erken tedavinin başlanması için sağlık kuruluşlarına müracaat edinilmesi önemli bir husustur. Klinik belirtileri sonucunda hastalığı konusunda arada kalınan hastalardan kan örnekleri alınır ve kanlarındaki varisella virüsüne karşı gelişen antikorların seviyeleri incelenerek aktif veya geçirilmiş hastalık ile bağışıklık düzeyi tespit edilebilir. Ayrıca hastalığa karşı yürütülen tanı testleri ile teşhis kesinleştirilebilmektedir. Bu tarz döküntülü hastalıklara neden olan virüslerin bulaşıcı olması ve anne karnındaki bebeklerde ciddi sorunlar yaratabilecek olması nedeniyle, aile üyelerinin birinde bu tarz döküntülü hastalık yaşanması durumunda bir sağlık merkeziyle ya da bir hekimle irtibata geçilmelidir.

Su çiçeğinin tedavisi nasıl yapılmalıdır?

Hastalık periyodu boyunca hastalığın bulaşma riskinin önüne geçebilmek adına hastanın izole edilmesi ve hijyen kurallarına dikkat edilmesi gerekir. Hastalığı şiddetli geçiren vakalar da antiviral antibiyotiklerin başlanması gerekebilir ve semptomların daha hafif geçmesine yararı olabilir. Hastalık boyunca içleri sıvıyla dolu olan veziküllerde çeşitli bakteri enfeksiyonlarının görülmesi mümkün olabilir. Bu nedenle, veziküllerin patlama ve sönme aşamalarında hijyenlerine dikkat edilmesi hastalığın tedavisi boyunca mühimdir. Hastaların ılık su eşliğinde banyo yapması, nemlendirici kullanması ve döküntülere zarar vermeyecek hafif kıyafetler tercih etmeleri yararlı olabilir. Ayrıca enfeksiyon gelişen döküntülerde topikal antibiyotik kullanımı öngörülebilir. Kaşıntılı döküntüler için antihistaminik ilaçlar ve farklı pomadlar reçete edilebilir. Hastalığı ağır geçiren kişiler için virüse karşı üretilmiş antikorlar damar yoluyla hastalığı taşıyan hastalara verilerek tedavi yapılabilir.

Su çiçeği aşısı nedir ve ne zaman uygulanır?

Su çiçeği hastalığı ile en etkili mücadele yöntemi aşılama uygulamasıdır. Su çiçeği aşısı, virüsün hastalık yapma özelliği seyreltilmiş bir versiyonu ile hazırlandığı için canlı aşı olarak kabul edilir. Canlı aşı olmasından dolayı hamilelerde ve bağışıklık sisteminde sorun yaşayan kişilerde aşılama yapmak uygun değildir. Aşılama sonrası çocuklarda kısa süreli olmak üzere hafif ateş, halsizlik ve gribal enfeksiyon gibi belirtiler gözlemlenebilmektedir. Su çiçeği aşısı genellikle 1 yaş itibariyle uygulanır ve 4-6 yaşta hatırlatıcı doz yapılabilir. Aşı uygulaması belirli özel durumlar haricinde tüm çocuklara önerilir. Aşağıdaki durumlarda su çiçeği aşısının uygulanması riskli olabileceğinden dolayı hekim onayı olmadan aşı yapılmamalıdır:

• Gebeliği olan kadınlarda gebelik sonlana kadar
• Aşı yapılacağı dönemde orta-ağır düzeyde enfeksiyon hastalığı olan kişiler
• Daha önce su çiçeği aşısına karşı alerjik reaksiyon gösterenler
• Neomisin ve jelatin antibiyotiğine karşı alerjik reaksiyon gösterenler
• HIV enfeksiyonu olanlar, AIDS hastalığına sahip kişiler.

Su çiçeği sonucu hangi bölüme başvurulmalı?

Su çiçeği hastalığının semptomlarını taşıyan hastaların hastanelerin dahiliye bölümlerine müracaatta bulunmaları önerilmektedir.

Yazının kaynakları

Mayo Clinic (2021). Chickenpox. Erişim tarihi Eylül 21,2022.

NHS (2021). Chickenpox. Erişim tarihi Eylül 21,2022.