Git gide artan insan nüfusu, değişken ekonomi, sosyal hayat standartlarındaki değişim ve bireysel istekler gibi sebepler sonucunda, çiftlerin çocuk yapma oranı giderek düşmektedir. Çocuk aldırmaktan ziyade, gebeliği önleme yöntemleri gelişmekte ve yoğun bir şekilde tercih edilmektedir. Bu yöntemler, kullanılan ilaçlar, kalıcılık ve güvenilirlik açısından birbirinden ayrılır. Ertesi gün hapları da bu yöntemler arasında başta gelen yöntemlerden biridir. Diğer yöntemler kadar güvenilir ve uzun süreli kullanılabilir olmasa da, acil durumlarda kullanılabilir ve ulaşılabilir oluşu büyük bir avantajdır.
Ertesi gün hapı nedir?
Halk arasında gün sonu hapı, 72 saat hapı, ilişki sonrası hapı ya da sonraki gün hapı olarak da bilinen ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrasında yaşanabilecek gebeliği önleme amacıyla kullanılan bir ilaçtır. İçeriğindeki yüksek progesteron hormonu veya diğer maddeler, gebeliği önleyen temel etkin maddeleridir. Ertesi gün hapı, yumurtalıklardan yumurtanın atılmasını ve sperm tarafından döllenmesini engelleyerek çalışır. Bu ilaçları eczanelerden reçetesiz almak mümkündür. Bu yazımızda ertesi gün hapının nasıl kullanıldığı, nasıl çalıştığı, yan etkileri, kullandıktan sonra dikkat edilmesi gerekilenleri ve güncel fiyatları hakkında bilgilere ulaşabilirsiniz.
Ertesi gün hapı nasıl çalışır?
Gebelik cinsel ilişkiye girer girmez yaşanmaz. Sperm, cinsel ilişki sonrasında yaklaşık 6 gün kadın vücudunda yaşayabilir. Eğer kadınlar yumurtlama dönemindeyse ve gerekli korunma sağlanmadıysa, sperm yumurtayla buluştuğunda döllenme gerçekleşir. Ertesi gün hapları, geçici olacak şekilde yumurtalıkların yumurta salımını durdurur. Fakat çoktan sperm yumurtaya ulaştıysa ve döllenme gerçekleştiyse, ertesi gün haplarının herhangi bir işlevi kalmaz.
Ertesi gün hapı nasıl kullanılır?
Piyasada birden fazla ertesi gün hapı bulabilirsiniz. Bu ilaçlarda yalnızca 1 tablet vardır. Adet döneminde içilebilen bu ilaç, ilişki sonrası olabildiğince hızlı bir şekilde içilmelidir. Ertesi gün hapının cinsel ilişki sonrası ilk 12 saat içinde alınması, gebeliği yaklaşık %90 oranında engeller. İkinci gün alınan ertesi gün haplarında, bu olasılık %75’ e iner. Bazı haplar ilişki sonrası ilk 3 gün içerisinde kullanılabilecekken, bazılarında bu süre 5 güne kadar uzar. Unutulmamalıdır ki ertesi günü hapları sürekli kullanılmaz. Sadece acil durumlarda kullanılmalıdır. Cinsel ilişkiye girmeden önce kullanmak, gebeliği önlemez. En doğru kullanım şekli için aldığınız ertesi gün hapının prospektüsüne bakmalısınız.
En yaygın ertesi gün hapları hangileridir?
Piyasada birden fazla ertesi gün hapı markası bulunmaktadır. Sizler için aralarından iki tanesini seçtik ve bunlar hakkında bilgi vereceğiz.
- Progesteron hormonu içerenler: Yalnızca tek bir hap içerir. Mümkün olduğunca erken kullanılması gerekmektedir fakat ilk 3 gün içerisinde de kullanılabilir. Karaciğer yetmezliği ve/veya böbrek yetmezliği rahatsızlığına sahip kişilere önerilmez.
- Ulipristal içerenler: İçeriğinde ulipristal adı verilen bir madde bulunmaktadır. Korunmasız cinsel ilişki sonrasındaki ilk 5 gün içinde kullanılabilir. Şiddetli karaciğer hastalığı, şiddetli astım ve/veya gebelik şüphesinde kullanımına dikkat edilmelidir.
Ertesi gün hapı yan etkileri nelerdir?
Ertesi gün hapları doğru kullanıldığı müddetçe herhangi bir zararı bulunmaz. Çekincelerin aksine, kısırlık ya da hormonsal bozukluklara sebep olmaz. Geçici bir süreliğine hormon profilini etkileyebilir. Bunun sonucunda adet gününde birkaç gün gecikme veya erken adet görme olabilir. Ertesi gün haplarının bir zararı bulunmasa da, olası advers (yan etkileri) vardır. Aşağıda sizler için en sık rastlanan yan etkileri sıraladık.
- Bulantı ve kusma
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Karın ağrısı
- Yorgun hissetme
- Kas ve sırt ağrısı
- Duygusallık
- Sinir
- Meme hassasiyeti
- Daha erken, geç ve/veya ağrılı adet görme
Kimler ertesi gün hapı kullanmamalıdır?
Ertesi gün haplarının kullanılmasını engelleyebilecek birkaç durum vardır.
- Eğer öncesinde ilaçlara karşı gelişmiş bir alerji durumu varsa, ertesi gün hapı kullanımına dikkat edilmelidir. Bu durumda doktora başvurulmalıdır.
- Eğer kişi fazla kilolara sahipse, ertesi gün hapı kullanımının faydasını görmeyebilir.
- Karaciğer ve böbrek rahatsızlıklarına sahip kişiler tarafından kullanımına dikkat edilmelidir. Tüm bu durumlarda doktorunuzla konuşmak en güvenli yoldur.
Ertesi gün hapı nelere dikkat edilmelidir?
Ertesi gün hapları konusunda dikkat edilmesi gerekilen birkaç şey vardır. Öncelikle, ertesi gün haplarının gebeliği önleme olasılığı %100 değildir. Bu yüzden, ertesi gün hapının kullanımının yanında daha öncesinde kullanılan doğum kontrol yöntemlerinin uygulamasına devam edilmelidir. Ertesi gün hapı kullanılsa bile, sonraki günlerde girilen cinsel ilişkide gebelik gerçekleşebilir. Bu yüzden gerekli ilaçların ve önlemlerin alınması gerekir. Ertesi gün hapı kullanıldıktan sonra adet döngüsünde gecikme olursa, gebelik testi kullanılması gerekir. Gebelik testlerindeki yanılma payından dolayı, doktora başvurmak en güvenli yoldur.
Acil doğum kontrolünde ertesi gün hapı mı spiral mi kullanılmalı?
Ertesi gün hapları, spiraller kadar etkili değildir. Ertesi gün haplarının kullanımı, fiyatı ve gebelik riski göz önüne alındığında, spiral kullanımı hem daha etkili hem de daha ekonomiktir. Ertesi gün haplarının kullanımında gebelik riski %80- 90 arasında değişirken, spiral uygulamasında gebelik ihtimali 500’de 1’dir.
Ertesi gün hapı fiyatı nedir?
Yukarıda belirttiğimiz üzere, ertesi gün hapı birden fazla ilaç için kullanılan ortak isimdir. Markalar arası fiyat farkı bulunsa da, fiyatlar birbirine yakındır. Piyasadaki ilaçların güncel fiyatları 100 - 160 TL arasında değişmektedir.
Yazının referansları
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/morning-after-pill/about/pac-20394730
https://www.medicalpark.com.tr/ertesi-gun-hapi/hg-2151
https://www.webmd.com/sex/birth-control/plan-b
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/23386-morning-after-pill
