Dispepsi nedir?

Hazımsızlık veya dispepsi, sindirim sisteminin yaygın bir belirtisi olarak bilinir. Yemeye başlar başlamaz gelen tokluk hissi, şişkinlik, geğirme, midede yanma ve ağrı gibi semptomların genel adıdır. Altta yatan bir hastalığa bağlı olarak veya spontan gelişebilmektedir. Bu nedenle devam eden şikayetler varsa veya yukarıdaki belirtilere ek olarak kilo kaybı, iştahsızlık, kahverengi-kanlı kusma, siyah dışkı belirtileri varsa doktora başvurulmalıdır. Altta yatan bir hastalık varsa tedavisi o hastalığa yönelik yapılır. Değilse; şikayetleri azaltarak kişiyi rahatlatmak için ilaç tedavileri, beslenme değişiklikleri ve birkaç doğal yöntem önerilebilir.

Dispepsi, üst gastrointestinal (sindirim sistemi) sisteme ait olduğu varsayılan karın ağrısı, huzursuzluk, erken doyma, şişkinlik, mide bulantısı, kusma, geğirme ve gazın bir aydan uzun süren, düzenli aralıklarla veya sürekli olarak ortaya çıkmasıdır. Genellikle sindirim sisteminde rahatsızlığa neden olan bazı fonksiyonel bozukluklar olarak tanımlanır.

Genellikle organik dispepsi ve fonksiyonel dispepsi olarak 2 şekilde sınıflandırılır:

* Organik dispepsi: Altta yatan nedenin bulunabileceği duruma organik dispepsi denir. Peptik ülser, reflü, mide kanseri gibi hastalıklar ve birkaç ilaç nedeniyle oluşacaktır.

* Fonksiyonel dispepsi: Günümüzde elimizdeki imkanlarla hiçbir nedeni bulunamayan bir hazımsızlık türüdür. Hazımsızlığın en yaygın türüdür ve kronik bir seyir izler. Yaşam standardını olumsuz etkilese de, kişinin yaşam beklentisi üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Mide asidi salgılanmasındaki bozukluklara ve sindirim sistemi bozukluklarına bağlı olduğu düşünülmektedir.

Dispepsi neden olur?

Dispepsili hastaların yaklaşık yüzde 20-25'inin altında yatan organik bir neden vardır. Dispepsinin yaygın nedenleri şu şekilde sıralanır:

* Peptik ülser

* Helikobakter pilori gastrit

* Özofagus reflü hastalığı (GERD)

* Safra ağrıları (safra kesesi ve safra yollarına bağlı ağrılar)

* Kronik karın ağrısı

* Mide ve yemek borusu kanseri

* Gastroparezi (mide tembelliği)

* Pankreatit (pankreas iltihabı)

* Karbonhidrat emilim bozukluğu.

Dispepsinin %75-80'i nedeni bilinmeyen fonksiyonel bir bozukluktan kaynaklanmaktadır. Dispepsi genellikle günlük yaşamda bilinçsizce yapılan bazı davranışlardan kaynaklanır. Bu yanlış alışkanlıkların başında ise yiyecekleri tamamen çiğnemeden yutmak ve fast food yemek gelmektedir. Günümüz modern toplumunda çoğumuz birçok şeye ayak uydurabilmek için yemeklerimizi çok hızlı yiyoruz. Bu sorunları yaşamamak için her zaman lokmalarımızı iyice çiğnedikten sonra yutmalı, öğünlerimizi düzenli aralıklarla yemeli ve uzun saatler aç kalmamalıyız.

Dispepsi belirti ve semptomları nelerdir?

Dispepsi belirtileri genellikle şu şekilde sıralanır;

* Göğüste ağrılı yanma hissi

* Karın ağrısı

* Şişlik

* Gaz

* Geğirme

* Mide bulantısı ve kusma

* Ağızda acı tat, hazımsızlık belirtileri arasındadır.

Stres ve yeme alışkanlıkları değiştiğinde dispepsi daha şiddetli hale gelebilir. Aşırı alkol alımı, aspirin ve ağrı kesici kullanımı, anksiyete ve depresyon gibi duygudurum sorunları hazımsızlık riskini artırır.

Dispepsi nasıl teşhis edilir?

Dispepsi geniş bir kavram olabileceğinden, genellikle dispepsi altında başka hastalıklar bulunur, bu nedenle bir doktora danışmak kesinlikle gereklidir. Hastanın öyküsü alındıktan ve fizik muayene yapıldıktan sonra bazı testler yapılmalıdır. Bu nedenle hazımsızlık şikayeti olan bir kişide mutlaka kan tetkikleri ve görüntüleme tetkikleri istenir. ayrıca dispeptik şikayetleri olan kişinin yaşı da önemlidir. Yemek borusu ve mideyi detaylı incelemek için 40 yaş ve üzeri kişilerde daha detaylı testler ve endoskopi de istenebilir. 40 yaş ve üzerindeki kişilerde kilo kaybı, şiddetli ağrı, kanama veya alarm semptomu dediğimiz anemi gibi şikayetler arasında dispepsi varsa altta yatan başka hastalıklar da olabilir ve tespit edilmedilir.

Dispepsi nasıl tedavi edilir?

Dispepsinin araştırılması sonucunda altta yatan başka bir hastalık bulunmazsa, şikayetlerin giderilmesine yardımcı olmak için belli öneriler bulunmaktadır. Bu önlemlerle hazımsızlık düzelmediğinde, doktorunuz semptomları hafifletmek için ilaç reçete edebilir. Bu ilaçlar genellikle mide asidi baskılayıcı ilaçlardır.

Tedaviye ek olarak alınması gereken önlemler şu şekilde sıralanabilir;

* Bir oturuşta aşırı miktarda yemeyin.

* Baharatlı yiyeceklerden kaçının.

* Turunçgiller ve domates gibi yüksek oranda asit içeren yiyecekleri tüketmeyin.

* Sigarayı bırakın.

* Alkollü içeceklerden uzak durun.

* Kafeinli ve gazlı içecekler tüketmeyin.

* Midenizi sıkan dar giysilerden kaçının. Bunlar mideye baskı yaparak yediğiniz içeriğin yemek borusuna geçmesine neden olur.

*Yemekten hemen sonra yatmayın.

* Son öğününüz ile yatma saatiniz arasında 2-3 saat bekleyin.

Dispepsiden şüphelenilmesi durumunda hangi bölümden randevu alınır?

Dispepsiden şüphelenen ve yukarıdaki belirtileri yaşayan kişilerin hastanelerin Gastroenteroloji veya Dahiliye polikliniklerinden randevu almaları en uygunu olacaktır.

Yazının kaynakları:

• Mayo Clinic(2021). Functional dyspepsia. Erişim tarihi Eylül 16,2022.
• WebMD(2022). Indigestion. Erişim tarihi Eylül 16,2022.