Sık idrara çıkma nedir?

Günlük tüketilen sıvı ve besinler ile sindirim ve boşaltım sistemleri tarafından vücuttan atılan atık ürünler arasında belirli bir dengenin olması sağlık için son derece önemlidir. Vücuttaki gereksiz veya zararlı maddeler idrar veya dışkı yoluyla atılır. Günlük atılan idrar miktarı vücudun metabolizması ve böbrek fonksiyonları hakkında önemli veriler sağlar. Gün içinde normalden daha fazla tuvalete çıkmak belirli sağlık sorunlarının bir işareti olabilir. Sık idrara çıkma, bir kişinin gün içinde normalden daha sık idrara çıkması gerektiği anlamına gelir. Ancak "sık" teriminin ifade ettiği sıralama kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Bu nedenle sık idrara çıkmayı klinik bir durum olarak kabul edebilmek için bu rahatsızlığın kişinin günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyip etkilemediğine bakılır. Aniden tuvalete gitme ihtiyacı veya yakınlarda banyo olmaması korkusu gibi durumlar da sık idrara çıkma şikayetine eşlik edebilir. Kişilerde bazı fizyolojik veya psikolojik durumlara bağlı olarak sık idrara çıkma bozukluğu gelişebileceği gibi bazı önemli sağlık sorunlarına işaret eden önemli klinik belirtiler de gelişebilir. Bu bakımdan çok sık idrara çıkma bozukluğu olan kişiler uzman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. Bu yazımızda, sık idrara çıkma konusunu ele aldık. Okurlarımız sırasıyla sık idrara çıkma nedir, neden olur, nasıl bir tedavi yöntemi izlenir ve nereye başvurulması gerekir gibi konular hakkında bilgi alabilirler.

Sık idrara çıkma neden olur?

Sık idrara çıkma ihtiyacı, çeşitli nedenlerle böbrek veya idrar yollarında işlev bozukluğuna yol açan iç hastalıklarda veya vücudun normalden daha fazla idrar ürettiği durumlarda görülebilir. Bu bağlamda, aşağıdaki hastalıkların ve bozuklukların arka planında sık idrara çıkma meydana gelebilir:

• İdrar yolu enfeksiyonları: Toplumda sık idrara çıkmanın en sık nedeni idrar yollarında gelişen enfeksiyonlardır. Enfeksiyondan kaynaklanan iltihaplanma ve doku tahrişi nedeniyle, sürekli idrara çıkma hissi vardır.
• Bazı içecekler: İdrar söktürücü özelliği olan kahve, çay gibi kafeinli içeceklerin fazla tüketilmesi idrara çıkma miktarını ve sıklığını artırır.
• Diyabet: Şeker hastalığında, kan şekeri seviyeleri düzensiz olduğundan ve vücuttan atılması gereken sıvı miktarı arttığından böbrekler normalden daha fazla çalışır. Diyabetin ilk belirtilerinden biri sık idrara çıkmadır.
• Gebelik: Özellikle gebeliğin son üç ayında bebek ve rahim hacmindeki artışla birlikte idrar yollarına baskı arttığı için idrar miktarında nispi bir artış olur.
• İlaç kullanımı: İdrar söktürücü özelliği olan ilaçların düzenli kullanımı ile sık idrara çıkma meydana gelebilir.
• Yaşlanma: İleri yaşlarda mesane ve idrar yollarında idrarı tutan kaslarda güçsüzlük geliştikçe idrar retansiyonu zorlaşır ve özellikle geceleri idrar yapma ihtiyacı artar.
• Böbrek rahatsızlıkları: Böbrek yetmezliğinin belirli aşamalarında veya çeşitli böbrek rahatsızlıklarının seyri sırasında idrar miktarında artışa yol açan sık idrara çıkma meydana gelebilir. Prostat bezi hastalığı: Prostat bezinin büyümesine neden olan bazı hastalıklarda, prostat bezinin büyümesi ve mesaneye baskı yapmasına paralel olarak küçük ve sık idrara çıkma görülebilir.
• Nörolojik Problemler: Mesanenin aşırı aktif olduğu bazı nörolojik durumlarda sık idrara çıkma meydana gelebilir.
• Vajinit: Vajina veya vulva enfeksiyonları ile idrara çıkma sıklığında artış meydana gelebilir.
• Ürojinekolojik sorunlar: Kadınlarda idrar yolunun son kısmı olan üretranın işlev bozuklukları ve hiperaktivitesinde; İdrar kaçırma, ani idrar yapma isteği ve sık idrara çıkma görülebilir.
• Travma: Fiziksel travma, idrar yollarının daralmasına, idrara çıkmayı zorlaştırmasına ve sık idrara çıkma ihtiyacına neden olan en önemli etkenlerden biridir.
• Böbrek taşları: İdrar yollarında tıkanıklığa neden olan böbrek taşları, idrar sıklığının artmasına neden olabilir.

Sık idrara çıkma durumunda tedavide ne yapılır?

İdrar yapma sıklığındaki artışın çeşitli nedenleri olabileceğinden, bir sağlık sorununun varlığının bir uzman tarafından aydınlatılması ve tedavi ihtiyacının netleştirilmesi gerekir. İdrar yolu enfeksiyonlarında bakteriyel faktörler ön plana çıktığı için tedavide antibiyotikler kullanılmaktadır. Vajinal ve vulvar enfeksiyonlar için topikal antibiyotikler ve antifungaller düşünülebilir. Diyabet şüphesi olan kişilerde tanı kesinleştikten sonra kan şekeri kontrolünün sağlanması için kan şekeri testleri yapılmalı ve uygun tedavi başlatılmalıdır. Prostat bezi büyümesi, ürojinekolojik problemler veya tümörler gibi ameliyat gerektiren hastalıkların tedavisi ilgili bölümlerdeki doktorlar tarafından planlanmalıdır. Aşırı sıvı alımı, belirli gıdaların tüketimi veya hamilelik gibi fizyolojik durumlardan kaynaklanan durumlarda kişiye yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Kişinin günde 2,5-3 litreden fazla sıvı alımından uzak durması, stres yönetimi sağlaması, vücut ısısını koruması ve çok fazla idrar söktürücü gıda tüketmemesi önerilir. Bunun dışında tedaviye dirençli vakalarda idrar retansiyonunu destekleyen ilaç tedavileri kullanılabilir. Tüm tedavilerde mutlaka bir doktor tarafından tanı konmalı ve doktor ışığında tedavi yürütülmelidir.

Sık idrara çıkma nasıl kontrol edilir?

Sık idrara çıkmanızı yönetmenin çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçsız yollar vardır. Bu şunları içerebilir:

• Yatmadan önce sıvılardan kaçınmak.
• İçtiğiniz alkol ve kafein miktarını sınırlamak.
• Pelvik tabanınızı güçlendirmek için Kegel egzersizleri yapmak. Bu kaslar, mesaneniz de dahil olmak üzere pelvisteki organlara destek sağlamaktadır. Bu sebeple, Kegel egzersizleri genellikle doğumdan sonra kadınlara reçete edilir, çünkü bebek sahibi olmak pelvik taban kaslarına baskı yapar. Bu da sık idrara çıkmaya neden olabilmektedir.

Sık idrara çıkma durumunda nereye başvurulmalıdır?

Sık idrara çıkma durumlarında, hastaların hastanelerin Dahiliye, Nefroloji ya da Üroloji departmanlarına başvurmaları gerekmektedir. 

Yazının kaynakları

Mayo Clinic (2020). Frequent Urination. Erişim tarihi Eylül 25, 2022.
Cleveland Clinic (2019). Urination: Frequent Urination. Erişim tarihi Eylül 25, 2022.